Ο Πέτρος Πλάνκιος (Petrus Plancius, 1552 – 15 Μαΐου 1622) ήταν ένας Ολλανδός αστρονόμος, χαρτογράφος και κληρικός. Το πραγματικό του όνομα, το οποίο αργότερα εκλατίνισε, ήταν Pieter Platevoet.
Η ζωή του
Ο Πλάνκιος γεννήθηκε στο Dranoutre της Φλάνδρας και σπούδασε Θεολογία στη Γερμανία και στην Αγγλία. Στη συνέχεια, σε ηλικία 24 ετών, έγινε πάστορας της Ολλανδικής Μεταρρυθμισμένης Εκκλησίας. Εξαιτίας του φόβου θρησκευτικών διωγμών από την Ιερά Εξέταση, έφυγε από τις Βρυξέλλες όταν η πόλη καταλήφθηκε από τους Ισπανούς και κατέφυγε στο Άμστερνταμ το 1585. Εκεί, ενδιαφέρθηκε για τη ναυσιπλοΐα και τη Χαρτογραφία, οπότε, έχοντας κατά τύχη πρόσβαση σε ναυτικούς χάρτες που είχαν έρθει πρόσφατα από την Πορτογαλία, αναγνωρίσθηκε σύντομα ως ειδικός στους πλόες προς την Ινδία. Πίστευε πολύ στην ιδέα της υπάρξεως ενός βορειοανατολικού θαλάσσιου περάσματος (βόρεια από την Ασία), μέχρι που η αποτυχία του Βίλεμ Μπάρεντς στο τρίτο του ταξίδι το 1597 φάνηκε ότι μηδενίζει τη δυνατότητα μιας τέτοιας θαλάσσιας διαδρομής.
Χαρτογραφία
Ο Πλάνκιος υπήρξε ένας από τους ιδρυτές της Ολλανδικής Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών, για λογαριασμό της οποίας συνέταξε πάνω από 100 χάρτες. Το 1592 εξέδωσε τον γνωστότερο παγκόσμιο χάρτη του, που είχε τον τίτλο Nova et exacta Terrarum Tabula geographica et hydrographica. Εκτός από χάρτες, δημοσίευσε οδηγούς ναυσιπλοΐας και ανέπτυξε μία νέα μέθοδο για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους. Επίσης, εισήγαγε τη Μερκατορική προβολή στους ναυτικούς χάρτες. Ο Πλάνκιος είχε στενή γνωριμία με τον εξερευνητή της Αμερικής Χένρυ Χάντσον (τον Ούδσωνα).
Ουρανογραφία
Το 1589 ο Πλάνκιος κατασκεύασε μία ουράνια σφαίρα χρησιμοποιώντας τις λιγοστές πληροφορίες που ήταν διαθέσιμες για τους νότιους ουρανούς: τον Σταυρό του Νότου, το Νότιον Τρίγωνον και τα Νέφη του Μαγγελάνου.
Το 1595 ζήτησε από τον Pieter Dirkszoon Keyser, αρχιπλοηγό του πλοίου Hollandia, να πραγματοποιήσει παρατηρήσεις ώστε να συμπληρωθεί η κενή περιοχή γύρω από τον Νότιο Ουράνιο Πόλο στους ευρωπαϊκούς χάρτες του νότιου ουρανού. Ο Keyser πέθανε στην Ιάβα το επόμενο έτος (δυστυχώς η αποστολή είχε πολλές ανθρώπινες απώλειες), αλλά ο κατάλογος που είχε καταρτίσει στο μεταξύ με 135 αστέρες ταξινομημένους σε 12 νέους αστερισμούς (μερικούς ίσως εμπνευσμένους από μύθους των ιθαγενών), ετοιμασμένος με τη βοήθεια του εξερευνητή και συναδέλφου του Frederick de Houtman, παραδόθηκε στον Πλάνκιο. Εκείνος έγραψε τα ονόματα των νέων αστερισμών σε μία ουράνια σφαίρα που ετοίμασε το έτος 1598. Οι αστερισμοί του Keyser ήταν οι εξής: Πτηνόν (το πουλί του Παραδείσου), Χαμαιλέων, Δοράς (το δελφινόψαρο), Γερανός, Ύδρος, Ινδός, Μυία (η μύγα), Ταώς (το παγώνι), Φοίνιξ, Νότιον Τρίγωνον, Τουκάνα και Ιπτάμενος Ιχθύς (το χελιδονόψαρο). Αυτοί οι αστερισμοί, μαζί με έναν ακόμα που είχε εισαχθεί ήδη το 1592 από τον ίδιο τον Πλάνκιο, την Περιστερά, ενσωματώθηκαν από τον Γιόχαν Μπάγιερ στην Ουρανομετρία του, το 1603 και σήμερα ανήκουν στους 88 επίσημα αποδεκτούς από τους αστρονόμους αστερισμούς.
Πηγές
Leo Bagrow: History of Cartography, αναθ. & επεκτ. R.A. Skelton, Watts, Λονδίνο 1964
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Σύνδεσμοι σε καταλόγους καθιερωμένων όρων
WorldCat VIAF: 49256188 LCCN: nr93014920 ISNI: 0000 0000 7357 732X GND: 129004006 SUDOC: 09095968X BNF: cb12110555g (data) BPN: 03931413 ULAN: 500405549 BNE: XX5289585 RKD: 278421
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Petrus Plancius της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0. (ιστορικό/συντάκτες).
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12110555g. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2014.
«Petrus Plancius». Biografisch Portaal. 03931413.
RKDartists. 278421. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12110555g. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
