Ο Γιούστους φαν Χεντ ή Γιόος φαν Βάσσενχοφε (Justus van Gent, Joos van Wassenhove, περ. 1430 - 1480), επίσης Justus ή Jodocus of Ghent, Giusto da Guanto, ήταν πρώιμος Ολλανδός ζωγράφος, ο οποίος προς το τέλος της ζωής του εργάστηκε στην Ιταλία.
Βίος
Η Κοινωνία των Αποστόλων
Ελάχιστα είναι γνωστά για τον πρώιμο βίο του Γιόος φαν Βάσσενχοφε. Πιστεύεται ότι ο καλλιτέχνης στον οποίο αναφέρονται ο Τζόρτζιο Βαζάρι και ο Φράντσέσκο Γκουιτσαρντίνι (Francesco Guicciardini) αποκαλώντας τον "Giusto da Guanto" (Γιούστους της Γάνδης) είναι ο ζωγράφος Γιόος φαν Βασσενχόφε, ο οποίος έγινε μέλος της Συντεχνίας του Αγίου Λουκά της Αμβέρσας το 1460 και δάσκαλος της Συντεχνίας ζωγράφων της Γάνδης το 1464. Ενώ βρισκόταν στη Γάνδη, έδωσε διαβεβαιώσεις για την ένταξη στη Συντεχνία των Χούγκο φαν ντερ Χους (Hugo van der Goes), Σάντερς Μπένινγκ (Sanders Bening) και Αχνές φαν ντερ Μπόσχε (Agnes van den Bossche), όταν ζήτησαν να γίνουν μέλη της τοπικής αυτής Συντεχνίας. Ο φαν Βάσσενχοφε φαίνεται ότι απολάμβανε διεθνούς φήμης, καθώς το 1467-68 έλαβε πληρωμή για τη δημιουργία 40 οικοσήμων από τον Πάπα. Ο Βάσσενχοφε ταξίδεψε στη Ρώμη γύρω στα 1470.[3]
Την περίοδο μεταξύ 1473 και 1475 καταγράφεται στο Ουρμπίνο, όπου είχε σε λειτουργία εργαστήριο.[4] Ήταν ένας από τους ζωγράφους του Δούκα Φεντερίκο ντα Μοντεφέλτρο (Federico da Montefeltro), ηγετικής πολιτικής φυσιογνωμίας και προστάτη των τεχνών κατά την ιταλική Αναγέννηση. Ο ντα Μοντεφέλτρο του έδωσε την παραγγελία για την "Κοινωνία των Αποστόλων", για λογαριασμό του Corpus Domini του Ουρμπίνο μεταξύ 1472 και 1474. Πορτρέτο του ντα Μοντεφέλτρο (με τη σπασμένη του μύτη σε προφίλ) με τη συντροφιά του Κατερίνο Ζένο, Πέρση απεσταλμένου στην αυλή του Ουρμπίνο, περιλαμβάνεται στον πίνακα. Ο Βάσσενχοφε έλαβε μέρος στη διακόσμηση των δουκικών κατοικιών τόσο στο Ουρμπίνο όσο και στο Γκούμπιο. Η διακόσμηση αυτή περιλάμβανε και ανάθεση δημιουργίας μιας σειράς πορτρέτων διασήμων ανδρών (uomini famosi) για το στούντιο το Δούκα. Τα έργα βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι και στην Εθνική Πινακοθήκη του Ουρμπίνο. Ο καλλιτέχνης απεβίωσε γύρω στο 1480.[3]
Έργο
Πορτρέτο του Φεντερίκο ντα Μοντεφέλτρο με τον γιο του Γκουϊντομπάλντο, από τη σειρά "Διάσημοι άνδρες"
Δύο έργα του, από την περίοδο πριν φύγει για την Ιταλία, έχουν διατηρηθεί: Το μνημειακό "τρίπτυχο της Σταύρωσης", το οποίο βρίσκεται σήμερα στον Καθεδρικό ναό της Γάνδης και η "προσκύνηση των μάγων", σήμερα στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης. Αυτό το έργο πιθανόν έγινε κατά παραγγελία για λογαριασμό μιας μονής κοντά στο Μπούργκος της Ισπανίας. Γι' αυτό τον λόγο και ζωγραφίστηκε σε καμβά, ώστε να μπορεί να διπλωθεί σε ρολό και να είναι εύκολη η μεταφορά του.
Γιούστους φαν Χεντ: Η προσκύνηση των Μάγων
Η σκηνική διάταξη των κεντρικών μορφών σε δύο παράλληλες διαγώνιες γραμμές δείχνουν ότι ο καλλιτέχνης μάλλον εμπνεύστηκε από θεατρική αναπαράσταση των γεγονότων των Θεοφανίων.[5] Και οι δύο εργασίες χαρακτηρίζονται από μνημειακότητα. Οι μορφές των προσώπων και το φάσμα των χρωμάτων σχετίζονται στενά με τις εργασίες του Χούγκο φαν ντερ Χους (Hugo van der Goes). Οι δύο ζωγράφοι πιθανόν να εργάστηκαν μαζί πριν ο Βάσσενχοφε φύγει για τη Ρώμη. Υπάρχει, επίσης, σχέση με την εργασία του Ντίρικ Μπάουτς (Dieric Bouts).[3]
Η "Κοινωνία των Αποστόλων" για την αδελφότητα Corpus Domini του Ουρμπίνο εμφανίζει κάποιες προσαρμογές από την χαρακτηριστικά ολλανδική υψηλή γωνία θέασης και την διακοσμητικά οργανωμένη επιφάνεια του τριπτύχου της Σταύρωσης. Ο φαν Βάσσενχοφε επίσης μεγάλωσε το μέγεθος των μορφών σε σχέση με τον όλο χώρο της εικόνας. Το έργο κάνει αναφορά στον πίνακα του Μπάουτς "Το μαρτύριο του Αγίου Εράσμου" στη μορφή του Πέρση απεσταλμένου. Όλες οι άλλες εργασίες που αποδίδονται στον Γιόος φαν Βάσσενχοφε έγιναν ύστερα από ανάθεση του Φεντερίκο ντα Μοντεφέλτρο.
Η σειρά των 28 πορτρέτων των "διασήμων ανδρών", που υπάρχουν ακόμη και αποτελούν μέρος των συλλογών του Λούβρου και της Εθνικής Πινακοθήκης του Ουρμπίνο (Galleria Nazionale delle Marche) αποδίδεται στον ζωγράφο. Υπάρχουν πολλά επιχειρήματα για την απόδοση αυτή: Οι πίνακες φαίνεται να δημιουργήθηκαν από καλλιτέχνη προσκολλημένο στην ολλανδική τεχνική, αλλά που επηρεάστηκε έντονα από την ιταλική ζωγραφική. Επιπλέον, στη βιογραφία του Φεντερίκο ντα Μοντεφέλτρο, που συνέγραψε ο πρώην βιβλιοθηκάριός του Βεσπασιάνο ντα Μπιστίκκι (Vespasiano da Bisticci), πιστοποιεί ότι ο φαν Βάσσενχοφε είναι ο δημιουργός των 28 πινάκων των "διασήμων ανδρών". Η από τεχνικής πλευράς εξέταση της σειράς των πινάκων αποκάλυψε ομοιότητες με τις προγενέστερες συνθέσεις του ζωγράφου, που ο Βάσσενχοφε εξετέλεσε για λογαριασμό του δούκα στο Ουρμπίνο, π.χ. την "Κοινωνία των Αποστόλων". Εξέταση των υποκείμενων σχεδίων καταδεικνύει τη στυλιστική ομοιότητα αυτών των έργων. Η εξέταση αποκάλυψε, επίσης, έναν αριθμό αλλαγών στη σύνθεση και την εκτέλεση, πράγμα που μπορεί να δείχνει την επεξεργασία τους από άλλον καλλιτέχνη.[4][6] Η απόδοση της σειράς αυτής των έργων στον Βάσσενχοφε δεν έτυχε ομόφωνης υποστήριξης: Πολλοί άλλοι καλλιτέχνες έχουν προταθεί ως δημιουργοί της σειράς αυτής πινάκων, με ισχυρότερη την άποψη ότι δημιουργός τους ήταν ο Ισπανός ζωγράφος Πέδρο Μπερουγκέτ (Pedro Berruguete).[7][8]
Η "υπόθεση Μπερουγκέτ" στηρίζεται σε ποικίλα επιχειρήματα, όπως η αναφορά για κάποιον "Πέτρο Ισπανό ζωγράφο" (Pietro Spagnuolo pittore) στο Ουρμπίνο το 1477, η αναφορά στους "διάσημους άνδρες" του Πάμπλο δε Κεσπέδες (Pablo de Cespedes) με χρονολογία 1604, που μπορεί να θεωρηθεί ως αποδίδουσα τα έργα στον Μπερουγκέτ (αν και ο Κεσπέδες ρητά αναφέρει ότι οι πίνακες δημιουργήθηκαν από Ισπανό ζωγράφο διαφορετικό από τον Μπερουγκέτ), την απεικόνιση ενός βιβλίου στην ισπανική γλώσσα σε κάποιον από τους πίνακες της σειράς και στυλιστικές ομοιότητες με όψιμες εργασίες του Μπερουγκέτ. Αν και το θέμα της πατρότητας των έργων παραμένει ως και σήμερα άλυτο, οι γνωστοί πίνακες του συγκεκριμένου ζωγράφου είναι κατώτεροι και σε στυλ και σε τεχνική συγκρινόμενοι με τους "διάσημους άνδρες".[4] Μια άλλη υπόθεση είναι ότι η σειρά αποτέλεσε συλλογική προσπάθεια από το εργαστήριο του φαν Βάσσενχοφε στο Ουρμπίνο, στο οποίο ο Μπερουγκέτ μπορεί να είχε εργαστεί ως συνεργάτης. [4][9]
Στον φαν Βάσσενχοφε αποδίδονται, επίσης, δυο πίνακες από μια σειρά πινάκων "κλασικών σπουδών" με θέμα τη Μουσική και τη Ρητορική. Και οι δύο βρίσκονται σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου. Οι υπόλοιποι καταστράφηκαν κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.[4]
Έργα
Η προσκύνηση των Μάγων
Τρίπτυχο της Σταύρωσης
Η Κοινωνία των Αποστόλων
Διάσημοι άνδρες
Κλασικές σπουδές
Δείτε επίσης
Κατάλογος Φλαμανδών ζωγράφων
Παραπομπές
www.metmuseum.org/toah/works-of-art/41.190.21.
rkd.nl/explore/artists/43156. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2016.
Joos van Wassenhove at Flemish primitives
Paula Nuttall. "Justus of Ghent." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 25 July 2014
Η προσκύνηση των Μάγων του, Justus of Ghent (Joos van Wassenhove) στον ιστότοπο του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης Ν. Υόρκης
Gowing, Sir Lawrence, gen. ed. "Justus of Ghent." Biographical Encyclopedia of Artists, vol. 2. New York: Facts On File, Inc., 2005. Ancient and Medieval History Online. Facts On File, Inc. (accessed 25 July 2014)
Lauts, Jan; Herzner, Irmlind Luise: Federico da Montefeltro. Herzog von Urbino : Kriegsherr, Friedensfürst und Förderer der Künste. München 2001. ISBN 3-422-06354-4
Marcello Simonetta, Jonathan James Graham Alexander, Federico da Montefeltro and his library, Pierpont Morgan Library, Y.Press, 2007, p. 102
Stefano Zuffi, European Art of the Fifteenth Century, Getty Publications, 2005, p. 296
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Joos van Wassenhove at Artcyclopedia
The Gubbio Studiolo and its conservation, volumes 1 & 2, from The Metropolitan Museum of Art Libraries (fully available online as PDF), which contains material on Justus van Gent (see index)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
