Ο Γιόος φαν Κλέφε (ολλανδικά: Joos van Cleve ή Cleef, περ. [1485]][- περ. 1540) ήταν Φλαμανδός ζωγράφος και προσωπογράφος, το έργο του οποίου εντάσσεται στο καλλιτεχνικό ρεύμα της Βορειοευρωπαϊκής Αναγέννησης. Είναι επίσης καταγεγραμμένος με την επωνυμία Γιόος φαν ντερ Μπέκε (Joos van der Beke).[1] Η δουλειά του χαρακτηρίζεται ως απλοϊκή, εκλεκτική, και συντηρητική.[1] Στα έργα του συνδυάζει την παράδοση με νέα στοιχεία. Υπήρξε ένας από τους πρώτους καλλιτέχνες που απεικόνισαν τοπία στο φόντο των έργων του, τεχνική που άνθησε κυρίως κατά το 16ο αιώνα.[2]
Saint Mary with the Christ Child
The Infant Christ on the Orb of the World
The (large) Adoration of the Magi
Βιογραφικά στοιχεία
«Πορτραίτο της Βασίλισσας Ελεονώρας της Γαλλίας» (περ. 1530), Kunsthistorisches Museum, Βιέννη, Αυστρία.
Ο Γιόος φαν Κλέφε μαθήτευσε στο πλευρό του Γιαν Γιουστ (μεταξύ 1450 και 1460 – 1519), μαζί με τον οποίο φιλοτέχνησε τα πλευρικά τμήματα του ρετάμπλ που κοσμεί το Ναό του Αγίου Νικολάι στο Καλκάρ, το οποίο εγκαταστάθηκε το 1508 (ακόμη in situ).[2][3] Ο φαν Κλέφε μετακόμισε στην Αμβέρσα όπου και καταγράφεται ως μέλος της τοπικής συντεχνίας ζωγράφων το 1511.[1][3][4] Έγγραφα των ετών 1516 και 1523 μας πληροφορούν πως είχε υπό την εποπτεία του δικούς του μαθητές, ενώ υπήρξε συν-επικεφαλής της συντεχνίας κατά τα έτη 1519, 1520 και 1525.[3]
Το σημαντικότερο έργο της πρώιμης καριέρας του είναι η «Κοίμηση της Θεοτόκου» (1515, Wallraf-Richartz Museum, Κολωνία).[3] Η σύνθεση αυτή υπήρξε θεμελιώδης για την ανασυγκρότηση της εργογραφίας του καλλιτέχνη, καθώς κατά τα τέλη του 19ου αιώνα ο ιστορικός τέχνης Firmenich-Richartz συσχέτισε το περίπλοκο μονόγραμμα σε ένα από τα τμήματα του έργου με τα αρχικά του Γιόος βαν ντερ Μπέκε.[3] Επίσης του έχει αποδοθεί ένα σύνολο έργων που παλαιότερα αναφερόταν πως προήλθαν από το χέρι του «Δασκάλου της Κοιμήσεως της Θεοτόκου».[3] Τα πρώτα του εγχειρήματα αποκαλύπτουν την επιρροή που άσκησε πάνω στον καλλιτέχνη ο δάσκαλός του, ο Γιουστ, όπως και οι Χανς Μέμλινγκ (περ. 1430 – 1494) και Χέραρντ Ντάβιντ (περ. 1460 – 1523).[3] Κατά συνέπεια είναι ευρέως αποδεκτή η υπόθεση πως πραγματοποίησε μέρος της μαθητείας του στην Μπριζ, όπου και ήλθε σε επαφή με το έργο των τελευταίων δύο ζωγράφων.[3] Ο απαθής ρεαλισμός των προσωπογραφιών του είναι συγγενής με το έργο του Κουέντιν Μέτσις (1466 – 1529), ωστόσο στο σύνολο του έργου του παρατηρούνται μεγάλες στυλιστικές διαφορές.[5] Με τη σειρά του ανέλαβε παραγγελίες από την περιοχή της Κολωνίας, ασκώντας επίδραση στην παραγωγή της τοπικής Σχολής.[1]
«Επιτάφιος Θρήνος» (1520-1525), Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι.
«Mona Vanna Nuda», Εθνική Πινακοθήκη της Πράγας, Τσεχία.
Η «Πιετά», που σήμερα φιλοξενείται στο Stadelsches Kunstinstitut und Stadtische Galerie της Φρανκφούρτης, καταγεγραμμένη το 1524, σηματοδοτεί μια νέα φάση στην καριέρα του καλλιτέχνη, στην οποία γίνεται εμφανής το ενδιαφέρον του φαν Κλέφε για την ιταλική τέχνη.[3] Μεταξύ των ετών 1528 και 1535 το όνομα του καλλιτέχνη εξαφανίζεται από τα αρχεία της Αμβέρσας.[3] Ο ιστορικός Φραντσέσκο Γκουιτσιαρντίνι (1483 - 1540) αναφέρει στο σύγγραμμα «Descrittione di tutti I Paesi Bassi, altrimenti detti Germania Inferiore» του 1567 πως ο ζωγράφος έλαβε πρόσκληση από τον Φραγκίσκο Α' της Γαλλίας να εργαστεί στη γαλλική βασιλική αυλή όπου και φιλοτέχνησε πολυάριθμα πορτραίτα των μοναρχών και των μελών της αριστοκρατίας.[1][3] Το πορτραίτο του βασιλιά Ερρίκου Η' (Βασιλική Συλλογή, Γουίνδσορ) αφήνει να εννοηθεί πως επισκέφτηκε κάποια στιγμή και την Αγγλία.[1][5] Τα τελευταία έργα ζωγραφικής του φαν Κλέφε φανερώνουν βαθύ ενδιαφέρον για την Ιταλική Αναγέννηση, αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ταξίδεψε ποτέ εκεί.[3]
Ο καλλιτέχνης μερικές φορές αναφέρεται ως «ο πρεσβύτερος» προκειμένου να διακρίνεται από το γιο του, Κορνέλις φαν Κλέφε (1520 - 1567), κανένα έργο του οποίου δεν σώζεται.[1] Από τον ίδιο γάμο απέκτησε επίσης μία κόρη. Αν και η ημερομηνία θανάτου του είναι άγνωστη, συνέταξε διαθήκη το 1540 και η δεύτερη συζυγός του αναφέρεται ως χήρα τον Απρίλιο του 1541.[6]
Ενδεικτική εργογραφία
[[Αρχείο:Joos van Cleve - Adoration of the Magi - WGA05033.jpg|thumb|right|250px|«Προσκύνηση των Μάγων» (1517-18), [[Πινακοθήκη της Δρέσδης].
«Η Αγία Οικογένεια» (περ. 1515), Akademie der bildenden Künste, Βιέννη.
«Η Κοίμηση της Θεοτόκου» (1515), Wallraf-Richartz-Museum, Κολωνία, Γερμανία.
«Προσκύνηση των Μάγων» (1517-18), Πινακοθήκη της Δρέσδης, Γερμανία.
«Η Κοίμηση της Θεοτόκου» (1520), Παλαιά Πινακοθήκη, Μόναχο.
«Άνδρας με Ροζάριο» (περ. 1520), Εθνικό Μουσείο, Βελιγράδι, Σερβία.
«Επιτάφιος Θρήνος» (1520-25), Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι.
«Η Αυτοκτονία της Λουκρητίας» (1520-25), Kunsthistorisches Museum, Βιέννη.
«Ο Ευαγγελισμός» (περ. 1525), Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (Νέα Υόρκη), Η.Π.Α.
«Ο Χριστός και ο Ιωάννης ο Πρόδρομος Βρέφη Ενώ Αγκαλιάζονται» (περ. 1525-30), Ινστιτούτο Τέχνης, Σικάγο, Η.Π.Α.
«Προσκύνηση των Μάγων» (1526-28), Πινακοθήκη της Δρέσδης, Γερμανία.
«Πορτραίτο Άνδρα και Γυναίκας» (1520 και 1527), Πινακοθήκη Ουφίτσι, Φλωρεντία, Ιταλία.
«Πορτραίτο της Βασίλισσας Ελεονώρας της Γαλλίας» (περ. 1530), Kunsthistorisches Museum, Βιέννη, Αυστρία.
«Η Παρθένος και το Θείο Βρέφος» (περ. 1535), Landesmuseum, Όλντενμπουρκ, Γερμανία.
«Πορτραίτο του Ερρίκου Η' της Αγγλίας» (περ. 1535), Βασιλική Συλλογή, Γουίνδσορ, Λονδίνο, Αγγλία.
«Mona Vanna Nuda», Εθνική Πινακοθήκη της Πράγας, Τσεχία.
Δείτε επίσης
Κατάλογος Φλαμανδών ζωγράφων
Αναγεννησιακή τέχνη στη Φλάνδρα
Αναγέννηση στη Βόρεια Ευρώπη
Παραπομπές
Joos Van Cleve, λήμμα στον ιστότοπο της εγκυκλοπαίδειας Britannica.
Joos van Cleve, βιογραφικά στοιχεία του καλλιτέχνη στον επίσημο ιστότοπο του Ρέικσμουζεουμ (Rijksmuseum) του Άμστερνταμ.
Joos van Cleve, βιογραφικά στοιχεία του καλλιτέχνη στον επίσημο ιστότοπο του Μουσείου Τύσεν-Μπορνεμίσα της Μαδρίτης.
Stukenbrock, Christiane & Topper, Barbara (2011), σσ. 214-215.
Joos van Cleve, βιογραφικά στοιχεία του καλλιτέχνη στον ιστότοπο Terminartors.com.
Campbell, Lorne (2000).
Βιβλιογραφία
(Αγγλικά) Campbell, Lorne (2000). «The fifteenth century Netherlandish paintings: National Gallery catalogues», (ανατύπωση). New Haven: Yale University Press, ISBN 9780300077018.
(Αγγλικά) Hand, John Oliver (2005). «Joos Van Cleve: The Complete Paintings», Yale University Press, ISBN 9780300105780.
(Γαλλικά) Stukenbrock, Christiane & Topper, Barbara (2011). «1000 Chefs-d'oeuvre de la Peinture», Πότσδαμ: h.f.ullmann, ISBN 9783833161124.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Joos van Cleve, κατάλογος έργων σε διάφορα μουσεία ανά τον κόσμο.
Joos van Cleve, βιογραφικά στοιχεία του καλλιτέχνη στον επίσημο ιστότοπο του Μουσείου Τύσεν-Μπορνεμίσα της Μαδρίτης.
Joos van Cleve, βιογραφικά στοιχεία του καλλιτέχνη στον επίσημο ιστότοπο του Rijksmuseum του Άμστερνταμ.
Joos van Cleve, έργα του καλλιτέχνη που φιλοξενούνται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.
Joos van Cleve, παρουσίαση έργων στον ιστότοπο Terminartors.com.
Joos van Cleve, κατάλογος έργων στην Web Gallery of Art.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
