Ο Γιοάχιμ Γιούτεβελ (ολλανδικά: Joachim Anthoniszoon Wtewael (IPA-nl|ˈyːtəʋaːl, ορισμένες φορές αναγράφεται και ως Uytewael, 1566 - 1 Αυγούστου 1638) ήταν μανιεριστής Ολλανδός ζωγράφος, σχεδιαστής,[19] ιδιαίτερα επιτυχημένος έμπορος λινού και δημοτικός σύμβουλος στην πόλη της Ουτρέχτης.
Ο Γιούτεβελ ήταν μια από τις ηγετικές μορφές του "Μανιερισμού του Βορρά", ενώ το ξεχωριστό και ελκυστικό του ύφος παρέμεινε κατά μέγα μέρος αναλλοίωτο από τις νατουραλιστικές εξελίξεις που συνέβαιναν γύρω του. Παράλληλα "χαρακτηριζόταν από αριστουργηματικά σχεδιασμένες, άμεμπτες μορφές, συχνά τοποθετημένες σε ιδιότροπες στάσεις".[20] Ο Γιούτεβελ εκπαιδεύτηκε στο μανιεριστικό ύφος του Χάαρλεμ και παρέμεινε πιστός σε αυτό, παρά το ότι εργάστηκε κατά την περίοδο της ζωγραφικής της "Χρυσής ολλανδικής εποχής".[21]
Συνολικά κατέλειπε περίπου 100 πίνακες[22] καθώς και σχέδια και ορισμένες υαλογραφίες που σχεδίασε. Ζωγράφισε ένα μείγμα από μεγάλους πίνακες σε καμβά και μικρούς πίνακες σε πλάκες χαλκού, και μάλιστα περισσότερους σε αριθμό και τυπικά είναι οι πλέον ξεχωριστοί. Έχει επίσης ζωγραφίσει και μερικούς πίνακες μεσαίου μεγέθους σε πάνελ. Σε όλους αυτούς τους πίνακες, ανεξαρτήτως μεγέθους, έχει απεικονίσει ένα μείγμα συμβατικών θρησκευτικών θεμάτων και μυθολογικών θεμάτων, ενώ τα μυθολογικά θέματα έχουν έντονο το ερωτικό στοιχείο. Ειδικότερα στα έργα του σε χαλκό επιστρέφει στα ίδια θέματα σε διαφορετικούς πίνακες, αλλάζοντας όμως τη σύνθεσή τους. Η Προσκύνηση των Βοσκών, Η Αφροδίτη και ο Άρης αιφνιδιάζονται από τον Ήφαιστο και Η γιορτή των Θεών, καθώς και οι γαμήλιες γιορτές Έρωτα και Ψυχής, Πηλέα και Θέτιδας, το τελευταίο συχνά να συνδυάζεται με την Κρίση του Πάρι και τον Λωτ και τις θυγατέρες του είναι μερικά παραδείγματα των αγαπημένων του θεμάτων. Τα πρώτα τα ζωγράφισε σε όλα τα μεγέθη. Συχνά οι μεγάλοι του πίνακες απεικονίζουν λίγες μόνον μορφές, αλλά οι μικρού και μεσαίου μεγέθους είναι πολυπληθείς συνθέσεις, με τις μυθολογικές απεικονίσεις να περιέχουν πολλά γυμνά. Σε ορισμένα έργα του αναβίωσε θέματα με σκηνές της κουζίνας του Πίτερ Έρτσεν, που ζωγραφίστηκαν μισόν αιώνα πριν. Σύμφωνα με τον Αμερικανό ιστορικό τέχνης και διευθυντή των Μουσείων Τέχνης του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ Σέυμουρ Σλάιβ (Seymour Slive) "Όταν είναι καλά διατηρημένοι, οι μικροί αυτοί πίνακες λάμπουν σαν πετράδια".[23]
Ως έμπορος λινού, για την κατασκευή υφασμάτων και καμβά, ήταν πολύ εύπορος. Στη δραστηριότητα αυτή αναμφίβολα ανάλωνε πολύ από τον χρόνο του, αλλά ήταν εξίσου διάσημος ζωγράφος στην εποχή του, με τη φήμη του να φθάνει ως την Πράγα, όπου ο αυτοκράτορας Ροδόλφος Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αγόρασε τον πίνακά του Η Χρυσή Εποχή (σήμερα στο [[Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης {Νέα Υόρκη)|Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης]] στη Νέα Υόρκη).
Η μεγάλη του κατοικία, σε ένα από τα κεντρικά κανάλια της Ουτρέχτης, υπάρχει ακόμη, αν και ανακατασκευασμένη, καθώς και τα οικογενειακά πορτρέτα, ενώ το Μουσείο της Ουτρέχτης διαθέτει δύο πολύ εκλεπτυσμένα αντικείμενα της επίπλωσής του. Απέκτησε αρκετά παιδιά και φαίνεται ότι σταμάτησε να ασχολείται με τη ζωγραφική κατά την τελευταία δεκαετία της ζωής του, πιθανόν λόγω της ασθενείας και του θανάτου της συζύγου του. Όπως και ο αδελφός του, ήταν δημοτικός σύμβουλος της Ουτρέχτης και ως μέλος της Αναμορφωμένης Ολλανδικής Εκκλησίας, αναμίχθηκε στις διαμάχες με τους "Remonstrants" (κατά λέξη "διαμαρτυρόμενους", οπαδούς του Γιάκομπους Αρμίνιους).[24]
Το πιο γνωστό έργο του και μάλλον και το μεγαλύτερο σε διαστάσεις είναι Ο Περσέας και η Ανδρομέδα, με τις μορφές σε πραγματικές διαστάσεις, που βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου. Η δημιουργία των υψηλής τελειότητας μικρών πινάκων δεν ήταν και πολύ προσοδοφόρα, αλλά δεν του έλειπαν τα χρήματα: Η προσωπική του ευχαρίστηση και η φήμη ήταν, κατά πάσα βεβαιότητα, τα βασικά του κίνητρα. Η εγγονή του κατείχε ακόμη 30 πίνακές του το 1669.[25]
Ανακλώντας την αύξηση ενδιαφέροντος για την τέχνη του Γιούτεβελ κατά τις τελευταίες δεκαετίες,[26] διοργανώθηκε έκθεση με αποκλειστικό θέμα τα έργα του, κατά το 2015-16 στην Ουτρέχτη, την Ουάσιγκτον και το Χιούστον του Τέξας, η οποία επιλεγόταν "Ευχαρίστηση και Ευσέβεια: Η Τέχνη του Γιοάχιμ Γιούτεβελ (1566-1638)" (Pleasure and Piety: The Art of Joachim Wtewael (1566–1638).[27]
Βίος
Ο Γιούτεβελ γεννήθηκε και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Ουτρέχτη, όπου και απεβίωσε. Ήταν γιος ενός υαλουργού και υαλογράφου, που είχε εγκατασταθεί στην πόλη το 1566.[19] Σύμφωνα με τον Κάρελ φαν Μάντερ ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως υαλουργός και χαράκτης γυαλιού στο εργαστήριο του πατέρα του. Το 1586 άρχισε ένα τετραετές ταξίδι ζώντας στην Ιταλία και στη Γαλλία, στην τελευταία φιλοξενούμενος στην οικία του επισκόπου του Σαιν Μαλό Σαρλ ντε Μπουργκνέφ ντε Κυσέ (Charles de Bourgneuf de Cucé).[28] Στην Ιταλία είχε ως βάση την Πάντοβα, κοντά στη Βενετία,[20] και στα πρώτα του έργα δείχνει ότι ήταν ενήμερος για τη δεύτερη Σχολή του Φοντεναιμπλώ, αποτέλεσμα μάλλον της εκεί επίσκεψής του.[29]
Επιστρέφοντας στην Ουτρέχτη γύρω στα 1590 (ή το αργότερο στα 1592)[30] ο Γιούτεβελ δημιούργησε εργαστήριο και εντάχθηκε στη Συντεχνία των σελλοποιών (στην οποία ανήκαν οι ζωγράφοι της Ουτρέχτης) ως ζωγράφος και άρχισε να δημιουργεί πίνακες, σχέδια, χαρακτικά και υαλογραφίες..[31][32] Αργότερα αποτέλεσε ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Συντεχνίας του Αγίου Λουκά (συντεχνία των ζωγράφων) της Ουτρέχτης. Δεν έζησε ποτέ αλλού και φαίνεται ότι δεν ταξίδεψε ξανά εκτός Ολλανδίας.[33] Κάποιος σύγχρονος ευγενής της Ουτρέχτης, ο οποίος φαίνεται πως ήξερε καλά τον καλλιτέχνη και το έργο του, τον επαίνεσε επίσης για τη δεξιότητά του στη γλυπτική, αλλά δεν είναι γνωστά δείγματα παρόμοιας ενασχόλησής του.[34]
Νυμφεύτηκε την Κριστίνα Γιούτεβελ φαν Χάλεν (Christina Wtewael van Halen, 1568–1629) της οποίας το πορτρέτο (1601) αποτελεί ζευγάρι με την αυτοπροσωπογραφία του (εμφανίζεται στο πλαίσιο πληροφοριών). Το 1596 απέκτησαν ένα γιο, τον Πέτερ Γιούτεβελ, ο οποίος έγινε επίσης ζωγράφος.[31] Ο δεύτερος γιος τους, Γιαν, μπορεί να έγινε επίσης ζωγράφος καθώς, αντίθετα από τον Πέτερ, καταγράφεται στη Συντεχνία ύστερα από τον θάνατο του πατέρα του. Ο Γιοάχιμ φον Σάντραρτ επισκεπτόμενος την Ουτρέχτη το 1626 παραπονέθηκε ότι ο Πέτερ και ο πατέρας του παραμελούσαν τη ζωγραφική για χάρη του εμπορίου λινού. Στα πορτρέτα που ζωγράφισε απεικονίζοντας τους γιους του, ο Πέτερ εμφανίζεται ως ζωγράφος ενώ ο Γιαν ως "ανθρωπιστής" που κρατά ένα βιβλίο. Ο Πέτερ απεβίωσε, πλούσιος, το 1660, έχοντας ανακατασκευάσει την πατρική οικία το 1639, ένα χρόνο μετά τον θάνατο του πατέρα του.[35]
Στα τέλη της δεκαετίας του 1620 ο Γιοάχιμ ζωγράφισε πορτρέτα και των δύο γιων του, με χρονολογία 1628, της θυγατέρας του Εύα (1607-1635) και το πορτρέτο της άλλης του θυγατέρας με τον σύζυγό της Γιόχαν Πάτερ, με χρονολογία 1626. Όλοι αυτοί οι πίνακες βρίσκονται στην Ουτρέχτη. Τα αρχεία ταφής δείχνουν ότι απέκτησε κι άλλα παιδιά, με άγνωστες χρονολογίες γεννήσεων, που πέθαναν σε μικρή ηλικία. Οι πίνακές του εκτείνονται χρονολογικά από το 1592 ως το 1628, δηλ. από ηλικίες 26 ως 62 ετών.[36]
Από το 1610 ήταν μέλος στο δημοτικό συμβούλιο της πόλης και αργότερα του δόθηκε ισόβια έδρα σε αυτό από τον Μάουριτς, πρίγκηπα της Οράγγης (Maurits van Oranje) για την αφοσίωσή του στον αγώνα κατά των "Remonstrants". Με τον ίδιο τρόπο ανταμείφθηκε και ο αδελφός του και η Ουτρέχτη είχε ως κανόνα να μη συνυπάρχουν στο συμβούλιο δύο αδέλφια. Έτσι δεν κατέλαβε την έδρα παρά μόνο το 1632, όταν ο αδελφός του απεβίωσε.[37] Παρά τον μεγάλο όγκο υπαρχόντων τεκμηρίων, ο κορυφαίος λόγιος που ασχολήθηκε με το έργο του, έγραψε: "Ο Γιούτεβελ, ως άνθρωπος, παραμένει ανεξιχνίαστος".[38]
Ύφος και αποδοχή
Εξέλιξη
Σπούδασε ζωγραφική με τον μανιεριστή του Χάαρλεμ Γιόος ντε Μπέερ, ο οποίος εκπαίδευσε επίσης τον Άμπραχαμ Μπλούμερτ, επίσης από την Ουτρέχτη και γεννημένο το ίδιο έτος με τον Γιούτεβελ. Η σταδιοδρομία του Μπλούμερτ αργότερα είχε σοβαρές διαφορές με αυτή του Γιούτεβελ, καθώς έγινε σημαντικός δάσκαλος, υπό τον οποίο σπούδασαν ζωγραφική οι "Καραβατζιστές της Ουτρέχτης". Άλλαξε, επίσης, σημαντικά το ύφος του, που ανακλούσε σημαντικές επιδράσεις από την Ιταλία αλλά και την ίδια την Ολλανδία.[20] Αντίθετα, εκτός από τον γιο του Πέτερ, ο Γιούτεβελ είχε μόνο τρεις καταγεγραμμένους μαθητές και για μεγάλα χρονικά διαστήματα δεν είχε βοηθό. Πιθανώς του προσέφεραν μικρή βοήθεια για τους μικρούς πίνακες σε χαλκό και κανείς από αυτούς δεν έγινε γνωστός.[39] Ο Γιούτεβελ έγινα έτσι ένας από τους ιδρυτές της γενιάς ζωγράφων της Ουτρέχτης: Πριν, η πόλη ήταν κέντρο γλυπτικής, όπως ταίριαζε σε μια πόλη που την κυβερνούσε ο επίσκοπός της, αλλά δεν ήταν γνωστή ως κέντρο ζωγραφικής. Ενώ η φήμη του Γιούτεβελ μπορεί να ωφέλησε άλλους ζωγράφους της Ουτρέχτης, το δικό του ύφος παρέμεινε πολύ "πεπαλαιωμένο" ώστε να τους ασκήσει επίδραση.[40]
Το ύφος του Γιούτεβελ παρέμεινε εν πολλοίς απαράλλαχτο, αν και τα χρώματά του μεταβλήθηκαν από τα "όξινα" παστέλ των πρώτων του έργψν σε ισχυρότερες σκιάσεις μετά το 1615 και ορισμένες επιδράσεις του ύφους του Καραβάτζιο είναι ορατές στα τελευταία του έργα.[39] Η αλλαγή αυτή του ύφους είναι ορατή στο μεγαλύτερο σε διαστάσεις έργο του "Η Ανάσταση του Λαζάρου" (158 x 208 εκ.), σήμερα στο μουσείο της Λιλ, το οποίο αγοράστηκε ως έργο του Σπράνγκερ το 1900. Σε αυτό εμφανίζει μεταβολή από τις ακραίες στάσεις και χρωματισμούς του 1590, ακόμη κι από τη σχεδίαση που χρησιμοποιούσε ως πρότυπο (modello). Στην απεικόνιση μετακινήθηκε από τις μικρές κεφαλές και τα υπερβολικά μακριά πόδια, τυπικά στον μανιερισμό τόσο της Ιταλίας όσο και του Βορρά.[41]
Πορτρέτα, θρησκευτικά και οικονομολογικά θέματα
Αντίθετα, τα λίγα πορτρέτα που ζωγράφισε είναι σχεδόν αποκλειστικά μελών της οικογένειάς του και είναι σε πιο συμβατικό και περισσότερο ρεαλιστικό ύφος, αν συγκριθούν με τους κορυφαίους προσωπογράφους της Ουτρέχτης της εποχής, όπως ο Πάουλους Μορέιλσε, του οποίου τα έργα πρέπει να ήταν πολύ γνωστά στον Γιούτεβελ. Όλη του η οικογένεια απεικονίζεται σε μικρά, ατομικά πορτρέτα δικής του κατασκευής.[42] Ζωγράφισε, επίσης, μερικές φανταστικές σκηνές - σε διαστάσεις το μισό των πραγματικών - που απεικονίζουν αγίους και θεότητες, μόνους ή σε μικρές ομάδες, όπως η ομάδα πινάκων με τους "Τέσσερις Ευαγγελιστές", σήμερα διεσπαρμένη σε διάφορα μουσεία. Ο "Βάκχος" αποτελούσε ζευγάρι με τη "Δήμητρα" και πιθανόν και με την, χαμένη πλέον, "Αφροδίτη". Αυτά πιθανόν ήταν τα τελευταία του έργα και εμφανίζουν επίδραση από τον Καραβάτζιο, καθώς οι μεγάλες μόνες μορφές είναι τοποθετημένες έτσι ώστε να φαίνονται πολύ κοντά στον θεατή.[24]
Στη βιογραφία του από τον Κάρελ φαν Μάντερ εκφράζεται λύπη γιατί η επιχείρηση με το λινάρι τον απασχολεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και καταγράφει παραδείγματα πινάκων του στις συλλογές δύο επιφανών Ολλανδών συλλεκτών.[43] Πολλοί πίνακες του Μπλούμερτ είχαν δημιουργηθεί ως παραγγελίες της "κρυφής" Καθολικής Εκκλησίας schuilkerk της Ουτρέχτης, η οποία διέθετε σημαντικό Καθολικό πληθυσμό, ο οποίος δεν είχε το προνόμιο της ελεύθερης άσκησης λατρείας. Δεν υπάρχει ούτε μαρτυρία ούτε υποδείξεις από λογίους ότι οι θρησκευτικοί πίνακες του Γιούτεβελ δημιουργήθηκαν γι' αυτή την αγορά, αντίθετα υποτίθεται ότι ζωγραφίστηκαν για τις οικίες πλουσίων, όπως και οι άλλοι του πίνακες. Ανάμεσα στα θρησκευτικά του θέματα είναι η "Ανάσταση του Λαζάρου", την οποία ζωγράφισε τουλάχιστον δύο φορές, στην οποία δίνει εξειδικευμένη Προτεσταντική ερμηνεία του συγχρόνου του Προτεσταντισμού με την οποία αποδίδεται η αποτελεσματικότητα των δύο από τις πέντε αρχές του Προτεσταντισμού, η sola gratia και η sola fide ή "η δικαίωση μέσω της πίστης μόνον", καθώς η ενέργεια του Ιησού να επαναφέρει τον Λάζαρο στη ζωή παρουσιάζεται στα Ευαγγέλια ως άσχετη με το τί είχε πράξει ο Λάζαρος ώστε να το αξίζει.[44]
Πίνακες μυθολογικού περιεχομένου
Περσέας και Ανδρομέδα, 1611, 180 × 150 εκ. (70,9 × 59,1 in), Μουσείο του Λούβρου
Ο ερωτισμός στα μυθολογικά έργα του ήταν τολμηρός για την εποχή του και ορισμένοι από τους μικρούς του πίνακες πιθανόν δεν εκτέθηκαν δημόσια από τους πλούσιους συλλέκτες που τα είχαν αποκτήσει, όπως έγινε αργότερα σε μουσεία. Δύο από τα προπαρασκευαστικά σχεδιάσματα των δύο παραλλαγών του πίνακα Ο Άρης και η Αφροδίτη αιφνιδιάζονται "κουτσουρεύτηκαν" αργότερα από τους ιδιοκτήτες τους ώστε να διαγραφούν τμήματα των σωμάτων των δύο εραστών,[45] ενώ η παραλλαγή στο Mauritshuis, τμήμα του βασιλικού δώρου, δεν εκτέθηκε το 1920 με την αιτιολογία ότι "πρέπει να προστατευτεί το ανώριμο κοινό από τον εαυτό του". Παρέμεινε σε αποθήκες και μάλλον βρώμικος μέχρι τη δεκαετία του 1980 οπότε, όταν το Μουσείο Γκεττύ απέκτησε τη δική του παραλλαγή στο ίδιο θέμα, καθαρίστηκε και τέθηκε σε δημόσια θέα για να ακολουθήσει σύντομα τις επιλογές αριστουργημάτων που το μουσείο δάνειζε για κάποιο διάστημα σε άλλα μουσεία. Η παραλλαγή στο Γκεττύ ως τότε αποτελούσε τμήμα ιδιωτικών συλλογών, που σημαίνει ότι δεν εξετίθετο δημόσια, γεγονός που εξηγεί τη διατήρησή της σε θαυμάσια κατάσταση. Άλλα έργα του Γιούτεβελ επίσης αλλάχτηκαν (με επικάλυψη χρωμάτων) για ν' αποκρυβούν ερωτικές ανατομικές λεπτομέρειες.[46] Ο Γιούτεβελ είχε κι άλλους τρόπους για να δημιουργεί αισθησιακή ατμόσφαιρα, όπως τα ροζ στόμια μεγάλων κοχυλιών που συχνά βρίσκονται στο έδαφος κάτω από γυμνές γυναίκες, όπως στην Ανδρομέδα (Μουσείο του Λούβρου) ή στην Κρίση του Πάρι της Εθνικής Πινακοθήκης.[47]
Οι απεικονίσεις ερωτικών θεμάτων από πλευράς του δεν είναι απλά "γαργαλιστικές" αλλά, όπως σε πολλά παρόμοια έργα Ολλανδών, απεικονίζουν θέματα που επιτρέπουν και ηθικοπλαστικές ερμηνείες. Η Άν Λόουενταλ (Anne W. Lowenthal), η πλέον αφοσιωμένη μελετήτρια του Γιούτεβελ, έχει αναλύσει μερικές από τις απεικονίσεις του στο θέμα Ο Λωτ και οι θυγατέρες του, χρονολογούμενες σε διαφορετικές χρονικές περιόδους της ζωής του και προτείνει ότι η μεταχείριση του θέματος έχει γίνει έτσι, ώστε να υπαινίσσεται διάφορες πιθανές ερμηνείες της βιβλικής ιστορίας και να θέτει ένα "ηθικό δίλημμα" στον θεατή.[48] Τα αγαπημένα του θέματα είχαν χρησιμοποιηθεί και σε προγενέστερες περιόδους, ειδικά στον μανιερισμό, αλλά οι επιλογές του φαίνεται ότι επιδεικνύουν σκόπιμη παράλειψη των πλέον οικείων, όπως η προτίμησή του στην Προσκύνηση των Βοσκών απέναντι στην πιο κοινή Προσκύνηση των Μάγων.[29]
Η Χρυσή Εποχή, 1605, που κάποτε κατείχε ο αυτοκράτορας Ροδόλφος Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Ο γάμος του Πηλέα και της Θέτιδας, 1612, διασκευασμένο από διάσημο σχέδιο του Σπράνγκερ που έφτιαξε σε χαρακτικό ο Χέντρικ Χόλτζιους
Περίπου το 30% των πινάκων του έχουν μυθολογικό θέμα, ιστορικά ασύνηθες ποσοστό, ακόμη και για τον μανιερισμό του Βορρά, κάτι που δεν ξεπεράστηκε πριν από τον Νικολά Πουσέν.[49] Από τις απεικονίσεις του δεν λείπουν ρεαλιστικά στοιχεία: Η επίπλωση, τα μεταλλικά αντικείμενα και άλλα παρόμοια στοιχεία συχνά είναι πολύ προσεκτικές αναπαραστάσεις των προϊόντων πολυτελείας της εποχής του[50] και τα πρόσωπα των Ολύμπιων θεοτήτων του συχνά δεν είναι ιδεώδη αλλά μοιάζουν πολύ με Ολλανδούς, ώστε ο θεατής "συχνά βλέπει μορφές με σάρκα και οστά σε περίεργες περιστάσεις παρά φαντασιοκοπίες που έχουν χροιά ζωντανής παρατήρησης".[25] Η ολλανδική θεωρία της τέχνης της εποχής του αναγνώριζε δύο τρόπους απεικόνισης: Την "ρεαλιστική", naer het leven (επί λέξει "κοντά στη ζωή") και την "ιδεατή" uyt den geest (επί λέξει "από το πνεύμα"). Οι τρόποι αυτοί συνδέονταν αντίστοιχα με τα "χαμηλής στάθμης" θέματα και την απεικόνιση ιστορικών θεμάτων, αλλά ήταν χαρακτηριστικό του Γιούτεβελ να τους συνδυάζει και τους δύο σε ένα μόνον έργο.[51]
Μεταξύ των αγαπημένων του θεμάτων, το "Συμπόσιο των Θεών", τυπικά εξειδικευόμενο είτε στον γάμο Έρωτα και Ψυχής είτε στον γάμο του Πηλέα με την Θέτιδα, εμφανίστηκε αρκετές φορές και στην ιταλική τέχνη της Αναγέννησης, αλλά έγινε ιδιαίτερα αγαπητό στη ζωγραφική του μανιερισμού του Βορρά. Αυτό φαίνεται να προέρχεται από ένα μεγάλο χαρακτικό του Χέντρικ Χόλτζιους του 1587 στο Χάαρλεμ από ένα σχέδιο του Μπαρτολομέους Σπράνγκερ (σήμερα στο Ρέικσμουζεουμ), το οποίο ο Κάρελ φαν Μάντερ έφερε πίσω από την Πράγα, όπου ο Σπράνγκερ ήταν ο ζωγράφος της Αυλής του αυτοκράτορα Ροδόλφου Β΄. "Το συμπόσιο των θεών στον γάμο του Έρωτα και της Ψυχής" ήταν τόσο μεγάλο (43 x 85,4 εκ.) ώστε χρειάστηκαν για τη δημιουργία του τρεις χωριστές πλάκες. Εμφανίζονται περισσότερες από 80 μορφές, τοποθετημένες σε σύννεφο πάνω από ένα "τοπίο του Κόσμου" που απεικονίζεται κάτω του. Η σύνθεση δανείζεται στοιχεία τόσο από τον Ραφαήλ όσο και από τον Τζούλιο Ρομάνο.[52]
"Ο αιφνιδιασμός του Άρη και της Αφροδίτης" προέρχεται από τον Οβίδιο και αποτελούσε μια από τις σκηνές που κοσμούσαν εικονογραφημένες εκδόσεις.[53] Η προσέγγιση του Γιούτεβελ στο θέμα μπορεί επίσης να ανιχνευθεί στους Σπράνγκερ και Χόλτζιους και ένα σχέδιο του τελευταίου (σήμερα στο Μουσείο Γκεττύ) πλησιάζει πολύ ορισμένες από τις συνθέσεις του Γιούτεβελ, με συνωστισμό από μορφές να αιωρούνται πάνω από μια περίτεχνη κλίνη. Τα σχέδια του Μπλούμερτ είναι επίσης πιθανόν να τον επηρέασαν.[54]
Συλλογές
Η μεγαλύτερη συλλογή έργων του, που περιλαμβάνει αυτοπροσωπογραφία του (1601) και ορισμένα άλλα πορτρέτα των μελών της οικογενείας του, βρίσκονται στο Centraal Museum της Ουτρέχτης,[55] στο οποίο και δόθηκαν από μέλη της οικογένειας του καλλιτέχνη που είχαν απομείνει μέχρι τις πρόσφατες δεκαετίες.[56] Ορισμένα έργα του βρίσκονται σε ολλανδικά, γερμανικά, βρετανικά και αμερικανικά μουσεία, αλλά πολλά παραμένουν σε ιδιωτικές συλλογές.
Φωτοθήκη
Μεγάλου μεγέθους πίνακες
Ο Κατακλυσμός, 1595, 148 x 184,6 εκ.
Το Μαρτύριο του Αγίου Σεβαστιανού, 1600, 169 x 125 εκ. (66,6 x 49,3 in)
Η Ανάσταση του Λαζάρου, περί το 1600, ο μεγαλύτερος πίνακάς του διαστάσεων 158 x 208 εκ. , Λιλ
Η σύζυγός του Κριστίνα Γιούτεβελ φαν Χάλλε (1568-1629), 1601
Η λαντζέρισσα και στο παρασκήνιο ο Ιησούς στην οικία της Μαρίας και της Μάρθας, 1620-25. Ομοιότητα με έργα του Πίτερ Έρτσεν, 103 x 72 εκ.
Η θυγατέρα του Εύα Γιούτεβελ (1607-1635), 1628, ενώ ράβει, κάτι ασύνηθες για γυναίκα τόσο πλούσια
Κέφαλος και Πρόκρις (Ο θάνατος της Πρόκριδος)
Βάκχος, περί το 1628, ένα από τα τελευταία του έργα
Μικρότερου μεγέθους πίνακες
Η προσκύνηση των βοσκών, 1598, 8,67 x 10,7 εκ. (3,41 x 4,21 in)
Αφροδίτη και Άρης αιφνιδιάζονται από τους Θεούς, παραλλαγή στο Mauritshuis, 1601
Η αναγγελία προς τους βοσκούς, 1606, σε καμβά, ασύνηθες για τόσο μικρό έργο. 16,83 x 13,59 εκ. (6,63 x 5,35 in)
Η κρίση του Πάρι, περ. 1605
Γάμος του Πηλέα και της Θέτιδας, 1612
Ο Μωυσής κτυπά τον βράχο, 1624, 44,6 × 66,7 εκ. (17,6 × 26,3 in)
Ο Λωτ και οι θυγατέρες του, από τα τελευταία του έργα
Sine Cerere et Baccho friget Venus,[57] Βάκχος, Δήμητρα και Αφροδίτη, λάδι σε χαλκό, 10,5 x 8,6 εκ. .[58]
Παραπομπές
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12157140v. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. 122025091. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2015.
«Joachim Uitenwael». Biografisch Portaal. 17755375.
«Joachim Anthonisz Wtewael». Union List of Artist Names. 500014644.
RKDartists. 85740. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά, Bokmål, Σουηδικά, Φινλανδικά, Δανικά, Εσθονικά) KulturNav. 5d8de56e-27c8-4358-aa5f-23de94667148. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
ECARTICO. 8429. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Δανικά, Αγγλικά) Kunstindeks Danmark. 1970. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Athenaeum. 9117. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Artnet. joachim-anthonisz-wtewael. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Faceted Application of Subject Terminology. 208024. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Ολλανδικά) Digital Library for Dutch Literature. uite008. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
nelson atkins. 4721. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
ArtCyclopedia. wtewael_joachim_antonisz. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Saint Louis Art Museum. 3262. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
RKDartists. rkd.nl/explore/artists/85740. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2017.
artist list of the National Museum of Sweden. 12 Φεβρουαρίου 2016. kulturnav.org/5d8de56e-27c8-4358-aa5f-23de94667148. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2016.
Lowenthal (1995), p. 13 on other versions
Beckett (1994), σελ. 165
Slive, 13
Slive, 13–14; Lowenthal (1995), 26-46
Liedtke (2005), 93, and n. 3 at 102. Το 1986 η Lowenthal κατέγραψε σε κατάλογο 98 πίνακες, με 9 επιπλέον "προβληματικές αποδόσεις". Έκτοτε, προέκυψαν και μερικοί πίνακες από νέες αποδόσεις, όπως του πίνακα του Μητροπολιτικού Μουσείου Η Χρυσή Εποχή.
Slive, 13; Grove
Clifton, Helmus, & Wheelock, Introduction
Liedtke (2005), 93
Lowenthal (1995), 72
Pleasure and Piety: The Art of Joachim Wtewael (1566–1638), NGA Washington
MacLaren, 501
Grove
The timetable of his travels varies somewhat between different sources.
National Gallery biography, accessed 16 November 2015
«gettyguide/Joachim Anthonisz. Wtewael». www.getty.edu. Ανακτήθηκε στις November 2014.
NG; Woodall, 54
Woodall, 48
Liedtke, Walter A., Dutch Paintings in the Metropolitan Museum of Art, Volumes 1–2, 2007, Metropolitan Museum of Art, ISBN 1588392732, 9781588392732, google books
Clifton, Helmus, & Wheelock, p. 2; see RKD database
Clifton, Helmus, & Wheelock, Introduction; MacLaren, 501
Lowenthal (1995), 26
MacLaren, 502; Slive, 13–15; Clifton, Helmus, & Wheelock, Introduction
Slive, 18-26
Liedtke (2005), 92–95
Του δόθηκε παραγγελία να ζωγραφίσει το πορτρέτο του από μακρού αποβιώσαντος διοικητή Στέφεν ντε Βιτ (Steven de Witt, απεβ. 1571) από τον γιο του εκλιπόντος [1]
Lowenthal (1995), 24–25
Liedtke (2005), 95
Lowenthal (1995), 21
Lowenthal (1995), 21–25; 66–67
Woodall, 41, 45-48, 52
Lowenthal (1988), throughout; Lowenthal (1995), 33-34 summarizes
Bull, 83
Lowenthal (1995), 2–14
Woodall, 45
The engraving at the Metropolitan Museum of Art; at the British Museum, in sections; Bull, 342–343
Bull, 183-186. Η Lowenthal (1995), 50-65 κάνει απολογισμό του θέματος στη δυτική τέχνη.
Lowenthal (1995), 27–32; 35-36; Liedtke (2005), 93
Liedtke (2005)
Ο Κόνσταντ Μάρτενς (Constant Martens), ο οποίος απεβίωσε το 1972, ήταν το τελευταίο μέλος στην κύρια γραμμή των απογόνων του Γιούτεβελ.
Απόσπασμα του Τερέντιου, αποδίδεται ως "χωρίς τη Δήμητρα και τον Βάκχο η Αφροδίτη παγώνει"
lot notes, Οίκος Σόθμπυ, Νέα Υόρκη. Δημοπρασία "Important Old Master Paintings Including European Works of Art", 24 Ιανουαρίου 2008, Lot 3
Πηγές
Bull, Malcolm, The Mirror of the Gods, How Renaissance Artists Rediscovered the Pagan Gods, Oxford UP, 2005, ISBN 100195219236
Clifton, J.; Helmus, L. & Wheelock Jr. A. (2015) Pleasure and Piety: The Art of Joachim Wtewael, Princeton University Press ISBN 9780691166063
Beckett, Wendy (1994), The Story of Painting, The Essential Guide to the History of Western Art, Dorling Kidersley, ISBN 978-0751301335
"Grove": Lowenthal, Anne W. (1988), "Wtewael, Joachim (1566-1638)" in The Oxford Dictionary of Art, Chilvers, Ian and Osborne, Harold (editors), online ed. Oxford University Press, Oxford, England. (ISBN 0198661339), online edition, accessed 20 April 2015
Liedtke, Walter (1992), entry in "Masterworks from the Musée Des Beaux-arts, Lille", 1992, Metropolitan Museum of Art, New York, ISBN 0870996495, 9780870996498, google books
Liedtke, Walter (2005). «"The Golden Age" by Joachim Wtewael». Metropolitan Museum Journal. Essays in Memory of John M. Brealey (University of Chicago Press) 40: 93–104. ISSN 00778958. Ανακτήθηκε στις 2015-01-25.
Lowenthal, Anne W. (1988), "Lot and His daughters as Moral Dilemma", in The Age of Rembrandt: Studies in Seventeenth-century Dutch Painting, Volume 3 of Papers in Art History from the Pennsylvania State University, eds. Roland E. Fleischer, Susan Scott Munshower, 1988, Penn State Press, ISBN 0915773023, 9780915773022, google books
Lowenthal, Anne W. (1995) Joachom Wtewal: Mars and Venus Surprised by Vulcan. J. Paul Getty Museum, Malibu, California. ISBN 0892363045, google books, full view
Neil MacLaren, The Dutch School, 1600–1800, Volume I, 1991, National Gallery Catalogues, National Gallery, London, ISBN 0947645-99-3
Seymour Slive, Dutch Painting, 1600–1800, Yale UP, 1995, ISBN 0300074514
Joanna Woodall, "Wtewael's Perseus and Andromeda: looking for love in early seventeenth-century Dutch painting", in Manifestations of Venus: Art and Sexuality, The Barber Institute's critical perspectives in art history series, 2000, Manchester University Press, eds. Katie Scott, Caroline Arscott, ISBN 0719055229, 9780719055225, google books
Περαιτέρω ανάγνωση
Lindeman, Catharinus Marius Anne Alettus (1929) Joachim Anthonisz Wtewael. Oosthoek, Utrecht. OCLC 560609176
Lowenthal, Anne W. (1986) Joachim Wtewael and Dutch Mannerism. Davaco, Doornspijk, The Netherlands. ISBN 90-70288-24-9
McGrath, Elizabeth. "A Netherlandish History by Joachim Wtewael." Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 38 (1975), 182–217
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Μερικές φωτογραφίες έργων του με δυνατότητες ζουμ
Mars and Venus Surprised by Vulcan, about 1606 - 1610, 20.3 x 15.5 εκ. (8 x 6 1/8 in.). Getty Museum, Malibu
The Holy Family with Saints and Angels, c. 1606-1610, oil on copper, 19.8 x 15.5 εκ. , Museo Thyssen-Bornemisza, Madrid
The Judgement of Paris, 1615, National Gallery, London
Λοιποί σύνδεσμοι
[2] RKD database, with most of Wtewael's paintings
Joachim Anthonisz Wtewael, "The Wedding of Peleus and Thetis," 1612 Video from the Clark Art Institute, 2.29 minutes
Video Liefde & Lust | De kunst van Joachim Wtewael (1566–1638) from the Centraal Museum Utrecht, on the exhibition, 3.38 minutes (in Dutch, but video useful)
10 paintings in the Uk from BBC's "Your Paintings" site
Joachim Wtewael on Artcyclopedia
Dutch and Flemish paintings from the Hermitage, an exhibition catalog from The Metropolitan Museum of Art (PDF), with material on Wtewael (cat. no. 34)
Joachim Wtewael at The National Gallery
Joachim Wtewael at PubHist
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
