Ο Γιαν φαν Μπάλεν (φλαμανδικά: Jan van Balen (21 Ιουλίου 1611, Αμβέρσα – 14 Μαρτίου 1654) ήταν Φλαμανδός ζωγράφος γνωστός για τους με ιστορικά και αλληγορικά θέματα πίνακές του σε τεχνοτροπία μπαρόκ. Ζωγράφισε, επίσης, τοπία και ρωπογραφίες.[5]
Βιογραφία
Ο Γιαν φαν Μπάλεν ήταν γιος του Χέντρικ φαν Μπάλεν και της Μαργκρίτ Μπριρς.[6] Ο πατέρας του ήταν διακεκριμένος ζωγράφος της Αμβέρσας και διαδραμάτισε σοβαρό ρόλο στην ανανέωση της φλαμανδικής ζωγραφικής των αρχών του 17ου αιώνα. Ήταν, επίσης, ένας από τους δασκάλους του Άντονι βαν Ντάικ.[7]
Η Μαρία Μαγδαληνή ως ερημίτις
Ο Γιαν είχε δύο αδελφούς, τον Γκασπάρ (γενν. το 1615) και τον Χέντρικ φαν Μπάλεν τον νεότερο (γενν. το 1620), οι οποίοι ήταν επίσης ζωγράφοι[8][9] Ο Γιαν ήταν ο δάσκαλος των δυο μικρότερων αδελφών του.[5] Η αδελφή τους, Μαρία, παντρεύτηκε τον ζωγράφο Τέοντοορ φαν Τούλντεν (Theodoor van Thulden).[7]
Ο Γιαν φαν Μπάλεν εκπαιδεύτηκε από τον πατέρα του. Καταγράφεται ως μαθητευόμενος στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της Αμβέρσας το 1631 και ως "Δάσκαλος" το 1639-1640.[5] Με την ευκαιρία της θριαμβευτικής εισόδου του νέου κυβερνήτη των Ισπανικών Κάτω Χωρών στην Αμβέρσα το 1635, ο φαν Μπάλεν συνεργάστηκε με τον αδελφό του Γκασπάρ, τον Τέοντοορ φαν Τούλντεν, τον Γιαν ντε Λαμπάρε και τον Εράσμους Κουελλίνους τον νεότερο στην εκτέλεση των σχεδιασμάτων για τη γαλαρία στη Μέιρ (ο κεντρικός εμπορικός δρόμος της Αμβέρσας) και τη θριαμβευτική αψίδα στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη της πόλης.[6] Το σύνολο των διακοσμήσεων τελούσε υπό την εποπτεία του Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς].[10]
Το συμπόσιο του Βάκχου, συνεργασία με τον Γιαν Μπρίγκελ τον νεότερο
Ο Γιαν, μαζί με τον αδελφό του Γκασπάρ, έφυγαν για ταξίδι στην Ιταλία στις 8 Σεπτεμβρίου 1639. Οι δύο αδελφοί εργάστηκαν στη Ρώμη, όπου ο Γκασπάρ απεβίωσε στις 7 Μαρτίου 1641. Ο Γιαν επέστρεψε στην Αμβέρσα, όπου στις 31 Μαΐου 1642 νυμφεύτηκε την Γιοάννα φαν Βέιρντεν (Joanna van Weerden). Όχι πολύ μετά τη γέννηση του μοναδικού τους παιδιού, του Πέιτερ, η σύζυγός του απεβίωσε στις 6 Απριλίου 1643.[5]
Ο Γιαν φαν Μπάλεν απεβίωσε στην Αμβέρσα το 1654. Τάφηκε στην εκκλησία του Αγίου Ιακώβου της πόλης.[6]
Έργο
Γενικά
Όπως ο πατέρας του, Χέντρικ, ο Γιαν φαν Μπάλεν ζωγράφισε μυθολογικές και θρησκευτικές σκηνές, στο ύφος του πατέρα του. Ζωγράφισε, επίσης, τοπία και ρωπογραφίες.[5]
Συνεργασίες
Όπως συνηθιζόταν στην Αμβέρσα της εποχής, ο Γιαν φαν Μπάλεν συνεργαζόταν συχνά με άλλους ζωγράφους, που ήταν πιο εξειδικευμένοι σε ορισμένα θέματα. Τεκμηριωμένες είναι οι συνεργασίες του με τον Γιαν Μπρίγκελ τον νεότερο. Ο Μπρίγκελ ήταν στενός συνεργάτης του Ρούμπενς και είχε εργαστεί, επίσης, σε συνθέσεις του πατέρα του Γιαν, Χέντρικ φαν Μπάλεν. Ορισμένες από τις συνεργασίες Μπρίγκελ - Γιαν φαν Μπάλεν φαίνεται ότι βασίστηκαν σε συνθέσεις στις οποίες ο Γιαν Μπρίγκελ ο νεότερος ή ο πατέρας του, Γιαν Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος και ο Χέντρικ φαν Μπάλεν είχαν ήδη συνεργαστεί
Κοιμωμένη θεά Άρτεμις με τις Νύμφες της, συνεργασία με τον Γιαν Μπρίγκελ τον νεότερο
Ο παραπάνω πίνακας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα εργασίας που βασίστηκε σε προγενέστερη σύνθεση των Μπρίγκελ πρεσβύτερου και Χέντρικ φαν Μπάλεν, ενώ Το συμπόσιο του Βάκχου (πίνακας που δημοπρατήθηκε στο "Dorotheum" στις 21 Οκτωβρίου 2014, Βιέννη, βασίστηκε σε προγενέστερο σχεδίασμα του Μπρίγκελ του νεότερου και του Χέντρικ φαν Μπάλεν.[11][12] Στις συνεργασίες αυτές ο Γιαν φαν Μπάλεν ζωγράφιζε τις μορφές.
Πίνακες με γιρλάντες
Μια ειδική μορφή συνεργατικής ζωγραφικής, στην οποία ο Γιαν φαν Μπάλεν συνεργαζόταν τακτικά με τον Γιαν Μπρίγκελ τον πρεσβύτερο, είναι οι πίνακες με γιρλάντες. Ο πατέρας του, Χέντρικ φαν Μπάλεν, διαδραμάτισε κάποιο ρόλο στην εξέλιξη αυτής της μορφής ζωγραφικής, στην οποία τυπικά απεικονίζεται μια γιρλάντα με λουλούδια, που στεφανώνει μια αναθηματική εικόνα ή ένα πορτρέτο. Μαζί με τον Γιαν Μπρίγκελ τον πρεσβύτερο, ο Χέντρικ φαν Μπάλεν ζωγράφισαν τον πρώτο γνωστό πίνακα αυτής της μορφής, περί το 1607 - 1608, για τον καθολικό Καρδινάλιο Φεντερίκο Μπορρομέο, παθιασμένο συλλέκτη έργων τέχνης και μεταρρυθμιστή της Καθολικής Εκκλησίας. Ο Μπορρομέο ζήτησε η εικόνα να ανταποκρίνεται στην καταστροφή των εικόνων της Παναγίας τον περασμένο αιώνα, συνδυάζοντας έτσι τα ενδιαφέροντά του για την καθολική αναμόρφωση και το ενδιαφέρον του για τις Τέχνες.[13]
Το είδος αυτό ζωγραφικής άντλησε την έμπνευσή του από την κουλτούρα της λατρείας και της αφοσίωσης στην Παναγία, η οποία τότε κυριαρχούσε στην Αυλή των Αψβούργων, που τότε ήταν οι κυβερνήτες στις Ισπανικές Κάτω Χώρες αλλά και στην Αμβέρσα γενικότερα. Η ζωγραφική με γιρλάντες συνήθως αποτελούσε προϊόν συνεργασίας ενός ζωγράφου νεκρών φύσεων και ενός ζωγράφου που δημιουργούσε τις μορφές. Το είδος αρχικά συνδέθηκε με την οπτική των εικόνων του κινήματος της Αντιμεταρρύθμισης.[14]
Γιρλάντα με λουλούδια και την Αγία Οικογένεια, συνεργασία με τον Γιαν Μπρίγκελ τον νεότερο
Όπως και οι πατέρες τους, οι γιοί των επινοητών του είδος συνεργάστηκαν σε παρόμοιες συνθέσεις, χαρακτηριστικό παράδειγμα των οποίων αποτελεί ο παρατιθέμενος πίνακας (Hampel Auctions 256 Ιουνίου 2014 Μόναχο, lot 193). Το κεντρικό τμήμα της εικόνας απεικονίζει την Αγία Οικογένεια, ενώ η γιρλάντα αποτελείται από άνθη και καρπούς με συμβολική σύνδεση στην αφοσίωση προς την Παναγία. Το κεντρικό τμήμα ζωγραφίστηκε από τον φαν Μπάλεν, ενώ ο Μπρίγκελ ζωγράφισε τη γιρλάντα.[15]
Παραπομπές
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. 142471429. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2015.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2014.
RKDartists. 4019. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
Jan en Kasper van Balen in: Frans Jozef van den Branden, Geschiedenis der Antwerpsche Schilderschool, Antwerp: J.-E. Buschmann, 1883, p. 467-468
Jan van Balen στο Ολλανδικό Ίδρυμα Ιστορίας της Τέχνης (Dutch)
Carl Van de Velde. "Balen, Hendrik van, I." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 8 January 2016
Gaspard van Balen at the Netherlands Institute for Art History (Dutch)
Hendrick van Balen II at the Netherlands Institute for Art History (Dutch).
JSTOR A lost oil scetch by Rubens rediscovered: "Entry of the Cardinal-Infante Ferdinand into the city of Antwerp in I635"
Jan Brueghel II (Antwerp 1601–1678) and Jan van Balen (Antwerp 1611–1654), The sleeping goddess Diana and her nymphs after the hunt, observed by satyrs at Dorotheum
Jan Brueghel II (Antwerp 1601–1678) and Jan van Balen (Antwerp 1611–1654), The Feast of Bacchus (Sine Cerere et Baccho friget Venus) at Dorotheum
Susan Merriam, Seventeenth-Century Flemish Garland Paintings. Still Life, Vision and the Devotional Image, Ashgate Publishing, Ltd., 2012
David Freedberg, "The Origins and Rise of the Flemish Madonnas in Flower Garlands, Decoration and Devotion", Münchener Jahrbuch der bildenden Kunst, xxxii, 1981, pp. 115–150.
Jan Brueghel the Younger (1601–1678) and Attributed to Jan van Balen (1611–1654), Flower garland with Holy Family at Hampel Auctions (German)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
