Ο Γιαν Τίνμπεργκεν (Jan Tinbergen, 12 Απριλίου 1903 – 9 Ιουνίου 1994) ήταν Ολλανδός οικονομολόγος και ο πρώτος που βραβεύθηκε με το Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών (μαζί με τον Ράγκναρ Φρις το 1969).
Βιογραφία
Ο Τίνμπεργκεν ήταν το μεγαλύτερο από τα πέντε τέκνα του Dirk Cornelis Tinbergen και της Jeannette van Eek. Ο αδελφός του, Νίκολας Τίνμπεργκεν (Nikolaas Tinbergen), επίσης βραβεύτηκε με Νόμπελ το 1973 για το έργο του στην ηθολογία, ενώ ο μικρότερος αδελφός του ήταν γνωστός ορνιθολόγος. Στα 1921-25, ο Γιαν Τίνμπεργκεν σπούδασε μαθηματικά και φυσική στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν (Leiden) υπό τον Πάουλ Έρενφεστ (Paul Ehrenfest). Εκείνη την περίοδο είχε πολυάριθμες συζητήσεις με τους Έρενφεστ, Χάικε Κάμερλιν Όνες (Heike Kamerlingh Onnes), Χέντρικ Λόρεντζ (Hendrik Lorentz), Πιέτερ Ζέεμαν (Pieter Zeeman) και Άλμπερτ Αϊνστάιν (Albert Einstein).[1][2]
Μετά από την αποφοίτησή του, εκπλήρωσε την υποχρέωση κοινωνικής εργασίας εργαζόμενος στο διοικητικό τμήμα μιας φυλακής στο Ρότερνταμ καθώς και στο Κεντρικό Γραφείο Στατιστικής στην Χάγη. Στη συνέχεια επέστρεψε στο Λάιντεν για να κάνει το διδακτορικό του, με τίτλο "Προβλήματα ελαχιστοποίησης στην Φυσική και την Οικονομία" ("Minimumproblemen in de natuurkunde en de economie"). Το θέμα αυτό του το είχε προτείνει ο Έρενφεστ, ώστε ο Τίνμπεργκεν να μπορέσει να συνδυάσει το ενδιαφέρον του για τα μαθηματικά, την φυσική, τα οικονομικά και την πολιτική. Την ίδια περίοδο το Γραφείο Στατιστικής συγκρότησε νέο Τμήμα με αντικείμενο την επιχειρησιακή έρευνα και την μαθηματική στατιστική, του οποίου ο Τίνμπεργκεν ήταν ο πρώτος επικεφαλής. Παρέμεινε στο Γραφείο Στατιστικής μέχρι το 1945. Η πρόσβαση στο πελώριο αρχείο δεδομένων του Γραφείου του επέτρεψε να ελέγξει τα θεωρητικά του μοντέλα. Από το 1931 εργάζονταν παράλληλα ως καθηγητής Στατιστικής στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ και από το 1933 ήταν επίσης αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Οικονομικών στο Ρότερνταμ (The Netherlands School of Economics), όπου και παρέμεινε μέχρι το 1973.[1][2]
Την περίοδο 1936–38 ήταν σύμβουλος της Κοινωνίας των Εθνών και το 1945 έγινε ο πρώτος διευθυντής του Ολλανδικού Γραφείου για την Ανάλυση της Οικονομικής Πολιτικής, όπου και παρέμεινε μέχρι το 1955. Για ένα χρόνο ήταν επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και στη συνέχεια επέστρεψε στο Ολλανδικό Οικονομικό Ινστιτούτο (το ίδρυμα που διαδέχτηκε την Σχολής Οικονομικών). Παράλληλα εργάζονταν ως σύμβουλος για διάφορους διεθνείς οργανισμούς και για κυβερνήσεις χωρών, όπως την Ηνωμένη Αραβική Δημοκρατία, την Τουρκία, τη Βενεζουέλα, το Σουρινάμ, την Ινδονησία και το Πακιστάν.[1][2][3]
Ήταν μέλος της Βασιλικής Ολλανδικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών[4] and of the International Academy of Science. To 1956 ίδρυσε μαζί με τον Henri Theil το Ινστιτούτο Οικονομετρικής στο Εράσμιο Πανεπιστήμιο του Ρότερνταμ. Το Ινστιτούτο Τίνμπεργκεν ονομάστηκε προς τιμήν του. The International Institute of Social Studies (ISS) awarded its Honorary Fellowship to Jan Tinbergen in 1962.[1][2]
Έργο
Είναι πολύ γνωστός για τη "νόρμα Τίνμπεργκεν", παρόλο που δεν υπάρχει κάποιο γραπτό έργο του στο οποίο να την διατυπώνει ο ίδιος επίσημα.[5] Γενικά θεωρείται πως βάσει αυτής της νόρμας αν η αναλογία ανάμεσα στο μέγιστο και το ελάχιστο εισόδημα ξεπερνά το 5 η κατάσταση καθίσταται ασύμφορη για την εμπλεκόμενη κοινωνική μονάδα. Ο Τίνμπεργκεν ανέλυσε κάποιες από τις τεχνικές λεπτομέρειες της αναλογίας πέντε προς ένα σε άρθρο που δημοσίευσε το 1981.[6]
Ο Τίνμπεργκεν ανέπτυξε το πρώτο λειτουργικό μακροοικονομικό μοντέλο σε εθνική κλίμακα. Το ανέπτυξε το 1936 για την Ολλανδία και εφαρμόστηκε αργότερα για τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο.[7] Ταξινόμησε κάποιες οικονομικές ποσότητες ως στόχους και άλλες ως μακροοικονομικά εργαλεία.[8] Στόχοι είναι εκείνες οι μακροοικονομικοί παράγοντες τους οποίος ο σχεδιαστής επιθυμεί να επηρεάσει, ενώ μακροικονομικά εργαλεία είναι οι παράγοντες τους οποίος ο σχεδιαστής της οικονομικής πολιτικής μπορεί να ελέγξει και να χειριστεί άμεσα. Ο Τίνμπεργκεν τόνισε πως προκειμένου να επιτευχθούν οι επιθυμητές τιμές για ένα συγκεκριμένο αριθμό στόχων απαιτείται να έχει στην διάθεση του ο σχεδιαστής της πολιτικής και ανάλογο αριθμών εργαλείων.
Η ταξινόμηση αυτή ασκεί ακόμη μεγάλη επιρροή, όντας υπόβαθρο για την πολιτική που ακολουθούν σήμερα οι κεντρικές τράπεζες. Πολλές θεωρούν τον ρυθμό πληθωρισμού ως στόχο τους και το βραχυπρόθεσμο επιτόκιο ως το εργαλείο για να τον ελέγχουν.[9] Συνεχιστής του έργου του Τίνμπεργκεν είναι ο επίσης νομπελίστας Λόρενς Κλάιν (Lawrence Klein).
Για την συνεισφορά του στον χώρο της κουλτούρας και του πολιτισμού ο Τίνμπεργκεν έλαβε το βραβείο Gouden Ganzenveer το 1985.[10]
Η οικονομετρική μοντελοποίηση που ανέπτυξε οδήγησε σε εκτεταμένη δημόσια συζήτηση ανάμεσα σε πολλές εξέχουσες προσωπικότητες, συμπεριλαμβανομένων των Τζων Μέυναρντ Κέυνς (J.M. Keynes), Ράγκναρ Φρις (Ragnar Frisch) και Μίλτον Φρίντμαν (Milton Friedman). Η συζήτηση αυτή αναφέρεται σε κάποιες περιπτώσεις ως το "debate Τίνμπεργκεν".[11][12]
Επιλεγμένη εργογραφία
Business Cycles in the United States, 1919–1932, Geneva, 1939 and New York, 1968
Business Cycles in the United Kingdom, 1870–1914, Amsterdam, 1951
On the Theory of Economic Policy. Second edition (1952) is Volume 1 of Contributions to Economic Analysis, Amsterdam: North-Holland.
Centralization and Decentralization in Economic Policy, Amsterdam, 1954 ISBN 0-313-23077-3.
Economic Policy: Principles and Design, Amsterdam, 1956
The Element of Space in Development Planning (together with L.B.M. Mennes and J.G. Waardenburg), Amsterdam, 1969
The Dynamics of Business Cycles: A Study in Economic Fluctuations. Chicago: U of Chicago P, 1974. ISBN 0-226-80418-6.
Der Dialog Nord-Süd: Informationen zur Entwicklungspolitik. Frankfurt am Main: Europ. Verlagsanstalt, 1977.
Economic policy: Principles and Design. Amsterdam, 1978. ISBN 0-7204-3129-8.
Σχετικά με τον Τίνμπεργκεν
Acocella, Nicola, Di Bartolomeo, Giovanni (2006), ‘Tinbergen and Theil meet Nash: controllability in policy games’, in: ‘Economics Letters’, 90(2): 213-218.
Acocella, Nicola, Di Bartolomeo, Giovanni and Hughes Hallett, A. [2010], ‘Policy games, policy neutrality and Tinbergen controllability under rational expectations’, in: ‘Journal of Macroeconomics’, 32(1): 55-67.
Acocella, Nicola Di Bartolomeo, Giovanni and Hughes Hallett, A. [2011], ‘Tinbergen controllability and n-player LQ-games’, in: ‘Economics Letters’, 113: 32-4.
Παραπομπές
Jan Tinbergen (1903–1994) Koninklijke Bibliotheek (in Dutch)
O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., «Γιαν Τίνμπεργκεν», MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews.
Curriculum Vitae. nobelprize.org
{cite web|author= |url=http://www.dwc.knaw.nl/biografie/pmknaw/?pagetype=authorDetail&aId=PE00003349 |title=Jan Tinbergen (1903 - 1994) |language=Dutch |publisher=Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences |date= |accessdate=1 July 2015}}
Akkerboom, Broer. «De Tinbergennorm bestaat niet». Me Judice, 14 mei 2015.
Tinbergen, Jan (1981). «Misunderstandings concerning income distribution policies». De Economist 129 (1): 13.
Dhaene, G.; Barten, A. P. (1989). «When it all began». Economic Modelling 6 (2): 203. doi:10.1016/0264-9993(89)90005-9.
Klein, Lawrence (2004). «The Contribution of Jan Tinbergen to Economic Science». De Economist 152 (2): 155. doi:10.1023/B:ECOT.0000023251.14849.4f.
Blinder, Alan (1999), Central Banking in Theory and Practice. MIT Press, ISBN 0262522608.
«Laureaten De Gouden Ganzenveer vanaf 1955». Stichting De Gouden Ganzenveer. 2009. Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2015.
Leeson, R. (1998). «The Ghosts I Called I Can’t Get Rid of Now: the Keynes-Tinbergen-Friedman-Phillips Critique of Keynesian Macroeconometrics». History of Political Economy 30 (1): 51–94. doi:10.1215/00182702-30-1-51.
Louçã, F. (1999). «The econometric challenge to Keynes: Arguments and contradictions in the early debates about a late issue». The European Journal of the History of Economic Thought 6 (3): 404. doi:10.1080/10427719900000074.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Γιαν Τίνμπεργκεν στο Mathematics Genealogy Project
TINBERGEN, Jan in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland
Jan Tinbergen College (Dutch website)
IDEAS/RePEc
Profile at The International Institute of Social Studies (ISS)
Jan Tinbergen (1903–1994). Library of Economics and Liberty (2nd έκδοση). Liberty Fund. 2008.
Βραβευμένοι με Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών
1969–1975
Ράγκναρ Φρις \ Γιαν Τίνμπεργκεν (1969) Πολ Σάμιουελσον (1970) Σάιμον Κούζνετς (1971) Σερ Τζον Χικς \ Κένεθ Άροου (1972) Βασίλι Λεοντίεφ (1973) Γκουνάρ Μιρντάλ \ Φρίντριχ φον Χάγεκ (1974) Λεονίντ Καντορόβιτς \ Τγιάλινγκ Κούπμανς (1975)
1976–2000
Μίλτον Φρίντμαν (1976) Μπερτίλ Ολίν \ Τζέιμς Μεντ (1977) Χέρμπερτ Σάιμον (1978) Θίοντορ Σουλτς \ Άρθουρ Λιούις (1979) Λόρενς Κλάιν (1980) Τζέιμς Τόμπιν (1981) Τζορτζ Στίγκλερ (1982) Ζεράρ Ντεμπρέ (1983) Ρίτσαρντ Στόουν (1984) Φράνκο Μοντιλιάνι (1985) Τζέιμς Μπιουκάναν (1986) Ρόμπερτ Σόλοου (1987) Μορίς Αγιέ (1988) Τρίγκβε Χααβέλμο (1989) Χάρι Μάρκοβιτς \ Μέρτον Μίλερ \ Ουίλιαμ Φόρσιθ Σαρπ (1990) Ρόναλντ Κόαζ (1991) Γκάρι Μπέκερ (1992) Ρόμπερτ Φόγκελ \ Ντάγκλας Νορθ (1993) Τζον Χαρσάνγι \ Τζον Φορμπς Νας \ Ράινχαρντ Ζέλτεν (1994) Ρόμπερτ Λούκας Τζούνιορ (1995) Τζέιμς Μίρλες \ Γουίλιαμ Βίκρεϊ (1996) Ρόμπερτ Μέρτον \ Μάιρον Σόουλς (1997) Αμάρτια Σεν (1998) Ρόμπερτ Μαντέλ (1999) Τζέιμς Χέκμαν \ Ντάνιελ Μακφάντεν (2000)
2001-σήμερα
Τζωρτζ Άκερλοφ \ Μάικλ Σπενς \ Τζόζεφ Στίγκλιτς (2001) Ντάνιελ Κάνεμαν \ Βέρνον Σμιθ (2002) Ρόμπερτ Ένγκλι \ Κλάιβ Γκράνγκερ (2003) Φιν Κίντλαντ \ Έντουαρντ Πρέσκοτ (2004) Ρόμπερτ Άουμαν \ Τόμας Σέλινγκ (2005) Έντμουντ Φελπς (2006) Λέονιντ Χούρβιτς \ Έρικ Μάσκιν \ Ρότζερ Μάιερσον (2007) Πολ Κρούγκμαν (2008) Ελινορ Όστρομ \ Όλιβερ Ουίλιαμσον (2009) Πίτερ Ντάιαμοντ \ Ντέιλ Μόρτενσεν \ Χριστόφορος Πισσαρίδης (2010) Τόμας Σάρτζεντ \ Κρίστοφερ Σιμς (2011) Άλβιν Ε. Ροθ \ Λόιντ Σάπλεϊ (2012) Γιουτζίν Φέιμα \ Λαρς Πίτερ Χάνσεν \ Ρόμπερτ Τζ. Σίλερ (2013) Ζαν Τιρόλ (2014) Άνγκους Ντίτον (2015) Όλιβερ Χαρτ \ Μπενγκτ Χόλμστρεμ (2016)
Category Κατηγορία Commons page Κοινά
Κάτοχοι του Βραβείου Erasmus
1958-1959
Αυστριακός λαός (1958) Ρομπέρ Σουμάν / Καρλ Γιάσπερς (1959)
1960-1969
Μαρκ Σαγκάλ / Όσκαρ Κοκόσκα (1960) Ρομάνο Γκουαρντίνι (1962) Μάρτιν Μπούμπερ (1963) Union Académique Internationale (1964) Τσάρλι Τσάπλιν / Ίνγκμαρ Μπέργκμαν (1965) Χέρμπερτ Έντουαρντ Ριντ/Ρενέ Χιουίγκ (1966) Γιαν Τίνμπεργκεν (1967) Χένρυ Μουρ (1968) Καρλ Φρίντριχ φον Βάιτσεκερ/Γκαμπριέλ Μαρσέλ (1969)
1970-1979
Χανς Μπέρναρντ Σάρουν (1970) Ολιβιέ Μεσιάν (1971) Ζαν Πιαζέ (1972) Κλοντ Λεβί-Στρος (1973) Μωρίς Μπεζάρ / Νινέτ ντε Βαλουά (1974) Ερνστ Γκόμπριχ / Βίλεμ Σάντμπεργκ (1975) Διεθνής Αμνηστία / Ρενέ Νταβίντ (1976) Βέρνερ Κέγκι / Ζαν Μονέ (1977) Αδελφοί Νάπολι / Πήτερ Σούμαν / Υβ Ζολί / Μαργκαρέτα Νικουλέσκου (1978) Die Zeit / Neue Zürcher Zeitung (1979)
1980-1989
Νικόλαους Χάρνονκουρτ / Γκούσταβ Λέονχαρτ (1980) Ζαν Προυβέ (1981) Έντουαρντ Σκίλεμπεκς (1982) Λέζεκ Κολακόφσκι / Ραϋμόν Αρόν / Μαργκερίτ Γιουρσενάρ / Ιζάια Μπερλίν (1983) Μάσιμο Παλοτίνο (1984) Πωλ Ντελουβριέ (1985) Βάτσλαβ Χάβελ (1986) Αλεξάντερ Κινγκ (1987) Ζακ Λεντού (1988) Διεθνής Επιτροπή Νομικών (1989)
1990-1999
Γκράχαμ Κλαρκ (1990) Μπέρναντ Χάιτινκ (1991) Γενικό Αρχείο των Ινδιών / Σίμον Βίζενταλ (1992) Πήτερ Στάιν (1993) Ζίγκμαρ Πόλκε (1994) Ρέντσο Πιάνο (1995) Ουίλιαμ Χάρντι Μακνήλ (1996) Ζακ Ντελόρ (1997) Μαουρίτσιο Κάγκελ / Πήτερ Σέλαρς (1998) Μαίρη Ρόμπινσον (1999)
2000-2009
Χανς βαν Μάνεν (2000) Άνταμ Μίτσνικ / Κλαούντιο Μαγκρίς (2001) Μπερντ και Χίλα Μπέχερ Άλαν Ντέιβιντσον (2003) Φάτιμα Μερνίσι / Αμπντουλκαρίμ Σορούς / Σαντίκ Τζαλάλ αλ-Αζίμ (2004) Σάιμον Σέιφερ / Στήβεν Σέιπιν (2005) Πιέρ Μπερνάρντ (2006) Πήτερ Φόργκατς (2007) Ίαν Μπορουμά / Μπέντζαμιν Μπ. Φέρεντς (2008) Αντόνιο Κασέσε (2009)
2010-
Χοσέ Αντόνιο Αμπρό (2010) Γιοάν Μπουσκέτς (2011) Ντάνιελ Ντένετ (2012) Γιούργκεν Χάμπερμας (2013) Φρίε Λέιζεν (2014) Κοινότητα της Βικιπαίδειας (2015) Α. Σ. Μπάιατ (2016) Μισέλ Λαμόν (2017) Μπάρμπαρα Έρινραϊκ (2018)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
