Ο Γιαν Ντάβιντς ντε Χέιμ (ολλανδικά: Jan Davidsz. de Heem, πλήρες όνομα Jan Davidszoon de Heem[3]) ήταν Ολλανδός ζωγράφος της Χρυσής Ολλανδικής Εποχής στη ζωγραφική, ο οποίος δραστηριοποιήθηκε στην Ουτρέχτη και στην Αμβέρσα. Αποτελεί έναν από τους κορυφαίους εκπροσώπους της νεκρής φύσης τόσο για την Ολλανδική Χρυσή Εποχή όσο και για το φλαμανδικό μπαρόκ.[4]
Bouquet of flowers in glass vase
Large Still Life with Bird's Nest
Still Life with Fruit and Lobster
Βιογραφία
Ο ντε Χέιμ γεννήθηκε στην Ουτρέχτη το 1606[5][6] σε οικογένεια Καθολικών.[7] Εκπαιδεύτηκε αρχικά από τον πατέρα του, Ντάβιντ ντε Χέιμ τον πρεσβύτερο και στη συνέχεια πιθανόν από τον Μπαλτάσαρ φαν ντερ Αστ, καθώς το ύφος τους είναι ιδιαίτερα προσομοιάζον.[5] Το 1626 μετοίκησε στο Λέιντεν, όπου παρέμεινε ως το 1629. Εκεί νυμφεύτηκε την πρώτη του σύζυγο, Αλέττα φαν Βέιντε (Aletta van Weede), η οποία ήταν επίσης από της Ουτρέχτη.[7]
Σχεδόν μια δεκαετία αργότερα, το 1635, μετοίκησε στην Αμβέρσα και έγινε μέλος στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της πόλης το 1636. Έγινε πολίτης της Αμβέρσας το 1637.[8] Το 1642 η πρώτη του σύζυγος απεβίωσε και, το 1643, νυμφεύτηκε εκ νέου, αυτή τη φορά με την Άννα Κατερίνα Ρούκερς (Anna Catherina Ruckers), η οποία ήταν από την Αμβέρσα.[7] Από την πρώτη του σύζυγο είχε αποκτήσει δυο γιους, τον Κορνέλις, ο οποίος έγινε επίσης ζωγράφος, αν και όχι ισάξιος του πατέρα του,[4] και τον Γιανς. Από τη δεύτερή του σύζυγο απέκτησε έξι παιδιά, από τα οποία ο Γιαν Γιανς ντε Χέιμ έγινε επίσης ζωγράφος νεκρών φύσεων.[9]
Πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του στην Αμβέρσα, αλλά η παραμονή του σε αυτήν διακοπτόταν, καθώς επισκεπτόταν τη βόρεια Ολλανδία, με μεγάλη περίοδο παραμονής του στην Ουτρέχτη το 1649, ενώ στην ίδια πόλη διέμεινε κατά το χρονικό διάστημα 1677 ως 1672, γενόμενος μάλιστα μέλος της Συντεχνίας του Αγίου Λουκά της Ουτρέχτης το 1669.[7] Όταν στην Ουτρέχτη εισέβαλαν τα γαλλικά στρατεύματα, ο καλλιτέχνης επέστρεψε στην Αμβέρσα το 1672, όπου και έζησε ως το τέλος της ζωής του, το 1684. Ο θάνατός του καταγράφεται στα έγγραφα της Συντεχνίας στην Αμβέρσα.[8]
Χάρη στο αξιοσημείωτο ταλέντο του, είχε αποκτήσει σημαντική φήμη, τόσο που με δυσκολία κατάφερνε να ανταποκριθεί στη ζήτηση των έργων του. Θεωρήθηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της εποχής του. Ήταν ιδιαίτερα επιδέξιος, και απολάμβανε θαυμασμού γι' αυτό, στην απεικόνιση χρυσών και αργυρών αντικειμένων.
Σύμφωνα με το Ολλανδικό Ίδρυμα Ιστορίας της Τέχνης είχε, εκτός από τους δύο γιους του, μαθητές και τους Μίχιελ Φερστάιλεν (Michiel Verstylen) Αλεξάντερ Κόοσεμανς (Alexander Coosemans), Τόμας ντε Κλερκ (Thomas de Klerck), Λένερτ Ράουγγε (Lenaert Rougghe), Τέοντορ Ένφανκ (Theodor Aenvanck), Άντριες Μπενεντέττι (Andries Benedetti), Ελίας φαν ντεν Μπρουκ (Elias van den Broeck), Γιάκομπ Μάρρελ (Jacob Marrel), Χέντρικ Σόοκ (Hendrik Schoock) και Άμπραχαμ Μίγκνον (Abraham Mignon), ενώ η Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης αναφέρει και τους Σέρστιεν Λόιξ (Cerstiaen Luyckx) και Γιόρις φαν Σον (and Joris van Son).[7]
Έργο
Βάζο με άνθη, 1660, τμήμα της συλλογής του βαρώνου Λάιον Νέιθαν Ρότσιλντ. Αποκτήθηκε από την Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης (Νέα Υόρκη) το 1961.[10]
Ο Γιαν Ντάβιντς ντε Χέιμ θεωρείται ως ένας από τους κορυφαίους ζωγράφους νεκρών φύσεων της Ολλανδίας, συνδυάζοντας τη λαμπερότητα και την αρμονία των χρωμάτων με την ακριβή απεικόνιση αντικειμένων. Ανάμεσα στα αντικείμενα που απεικόνισε συγκαταλέγονται: Άνθη, όλων των ποικιλιών, φρούτα της Ευρώπης και τροπικά, αστακοί και στρείδια, πεταλούδες και νυχτοπεταλούδες, σαλιγκάρια και κοχύλια, πέτρινα και μεταλλικά αντικείμενα. Σε ορισμένα έργα του κυριαρχεί η αφθονία, σε άλλα απεικονίζονται μόνον μια γιρλάντα ή ένα μπουκέτο.[11]
Συχνά στα έργα του απεικόνιζε και κάποιο ηθικό δίδαγμα ή ρητό, χρησιμοποιώντας σύμβολα όπως φίδι κουλουριασμένο κάτω από γρασίδι ή μια νεκροκεφαλή σε ανθισμένα φυτά. Η απεικόνιση χρυσών και αργυρών αντικειμένων συμβολίζει τη ματαιότητα των επίγειων αγαθών. Ζωγράφισε, επίσης, μόνος ή σε συνεργασία με άλλους ζωγράφους, πίνακες με γιρλάντες (garland paintings).[11]
Ήταν πολύ καλοπληρωμένος ζωγράφος και το πορτρέτο του Πρίγκηπα Γουλιέλμου Γ΄ που περιβάλλεται από γιρλάντα ανθέων και φρούτων πωλήθηκε για 2.000 γκίλντερς, μια από τις υψηλότερες τιμές που καταβλήθηκαν ποτέ κατά τη Χρυσή Ολλανδική εποχή.[12] Στο εργαστήριό του εργαζόταν με τους δυο γιους του, ιδιαίτερα όταν λάμβανε παραγγελίες, στην εκτέλεση των οποίων τον βοηθούσαν. Βελτίωνε την εργασία του και υπέγραφε τους πίνακές του.[9] Η υπογραφή του συχνά ποίκιλε: Κάποιες φορές αποτελούνταν μόνο από τα αρχικά του (J. De Heem f), άλλες φορές υπέγραφε ως "Ioannes" (IOANNES DE HEEM F.), ορισμένες φορές περιλάμβανε, πλάι στο όνομά του και αυτό του πατέρα του (J. D. De Heem f.), ενώ κάποιες φορές χρονολογούσε τους πίνακές του, ιδιαίτερα αυτούς που θεωρούσε ως καλύτερους.[11]
Ανάμεσα στις νεκρές φύσεις του περιλαμβάνονται αυτές με άνθη, με φρούτα και το υποείδος vanitas. Είναι, όμως περισσότερο γνωστός για τις περίτεχνες και πολυτελείς νεκρές φύσεις, τις αποκαλούμενες pronkstillevens (νεκρές φύσεις με αφθονία).[12]
Συλλογές
Τραπέζι με επιδόρπια
Από τους περισσότερους των εκατό πίνακες που εκτίθενται σε ευρωπαϊκές πινακοθήκες, μόνον 18 είναι χρονολογημένοι. Ένα από τα πρώτα του έργα απεικονίζει μια σκαλιστή κανάτα, μια φιάλη, ένα ασημένιο κύπελλο κι ένα λεμόνι πάνω σε μαρμάρινο τραπέζι, χρονολογείται από το 1640 και βρίσκεται στο Ρέικσμουζεουμ του Άμστερνταμ. Παρόμοιος πίνακας του 1645, με προσθήκη φρούτων, ανθέων και ενός τοπίου πέρα στο βάθος, βρίσκεται στο Κάστρο Λόνγκφορντ (Longford Castle). Από τα αριστουργήματά του είναι ο πίνακας με κύλικα σε στεφάνι, ακτινωτά διαταγμένο μπουκέτο ανάμεσα σε στάχυα, σταφύλια και άνθη χρονολογείται από το 1648 και βρίσκεται στο Ανάκτορο του Μπελβεντέρε στη Βιέννη. Μια γιρλάντα γύρω από πορτρέτο της Παναγίας σε φυσικό μέγεθος, που σήμερα βρίσκεται στην Πινακοθήκη του Βερολίνου αποδεικνύει ότι ο ντε Χέιμ μπορούσε να ζωγραφίζει με λαμπερά και αρμονικά χρώματα και πίνακες σε μεγάλες διαστάσεις.
Στην Παλαιά Πινακοθήκη του Μονάχου υπάρχει διάσημος πίνακάς του, του 1653, με αναρριχητικά φυτά να συνδυάζονται όμορφα με καρπούς κολοκύθας, βατόμουρα, πορτοκάλια, μυρτιές και ροδάκινα, που "ζωντανεύουν" με την παρουσία πεταλούδων, σκαθαριών και νυχτοπεταλούδων. Στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης βρίσκεται πίνακάς του με ανθισμένη τριανταφυλλιά, ένα δοχείο με φράουλες, μια επιλογή από φρούτα και μια μαρμάρινη προτομή του θεού Πανός, χρονολογούμενος από το 1655. Ορισμένα έργα του βρίσκονται στα Βασιλικά Μουσεία Καλών Τεχνών του Βελγίου στις Βρυξέλλες.[13] Τέλος, εκτός Ευρώπης έργα του έχουν το Allen Memorial Art Museumστο Όμπερλιν του Οχάιο (νεκρή φύση με "εορτή των φρούτων" κι έναν αστακό, 1645) ενώ μια πιο λιτή νεκρή φύση του με κύπελλα από κασσίτερο βρίσκεται στο Ίδρυμα Μπάρμπερ του Μπέρμινγχαμ (Ηνωμένο Βασίλειο).
Φωτοθήκη
Πίνακες του Γιαν Ντάβιντς ντε Χέιμ
Νεκρή φύση με βιβλία κι ένα βιολί, 1628
Μπολ με φρούτα και άνθη, πρώτο ήμισυ του 17ου αιώνα
Νεκρή φύση με αστακό και κύπελλο σε σχήμα ναυτίλου, 1634
Νεκρή φύση με πρωινό, ποτήρι σαμπάνιας και πίπα, 1642
Άνθη σε βάζο, Μουσείο Ερμιτάζ
Τραπέζι
Θεία Μετάληψη σε στεφάνι ανθέων, 1648
Vanitas
Pronkstilleven με παπαγάλο, περ. 1655
Βιβλία και σκόρπια φύλλα, 1628
Νεκρή φύση με αστακό, Μουσείο Τέχνης Μπέργκεν
Παραπομπές
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Jan-Davidszoon-de-Heem. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Painting notes στο Ολλανδικό Ίδρυμα Ιστορίας της Τέχνης] (Dutch)
Ήταν, επίσης, γνωστός και ως Johannes van Antwerpen και ως Jan Davidsz de Hem
Encyclopedia Britannica, Jan Davidsz de Heem
The National Gallery of Art, London
άλλες πηγές αναφέρουν ως έτος γέννησης το 1605: Michell Art
National Gallery of Art, New York
NNDB.com
Jan Davidsz. de Heem στο Ολλανδικό Ίδρυμα Ιστορίας της Τέχνης (Dutch)
[1]
Top-of-Art.com: Jan Davidsz de Heem Biography
Sam Segal. "Heem, de." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 14 May. 2014
Jan Davidsz. de Heem at the Royal Museums of Fine Arts of Belgium
Δείτε επίσης
Ζωγραφική της ολλανδικής Χρυσής Εποχής
Κατάλογος Ολλανδών ζωγράφων
Περαιτέρω ανάγνωση
Liedtke , Walter A. (1984). Flemish paintings in the Metropolitan Museum of Art. New York: The Metropolitan Museum of Art. ISBN 0870993569. (see index, v.1; Colorplate I, v.2)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
