Ο Χέντρικ φαν Μπάλεν (φλαμανδικά: Hendrick van Balen ή Hendrick van Balen I (ο Πρεσβύτερος) ή Hendrik Vanbalen, 1573[7] ή 1574 ή 1575[8], Αμβέρσα - 17 Ιουλίου 1632, Αμβέρσα) ήταν Φλαμανδός ζωγράφος και σχεδιαστής υαλογραφιών.
Odysseus as a Guest of the Nymph Calypso
Virgin and Child with the Infant St John, Surrounded by Animals
Triumph of king David after killing the philistine giant Goliath
Saint John the Baptist in the Wilderness
An Allegory of the Four Elements
Wood landscape with rest on the flight to Egypt
A garland of flowers and fruit with a central cartouche depicting the Holy Family
Mystic Marriage of Saint Catherine
Madonna and Child in a floral garland
Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανανέωση της φλαμανδικής ζωγραφικής στις αρχές του 17ου αιώνα και ήταν ένας από τους διδασκάλους του Άντονι φαν Ντάικ.[9] Μαθητές του, επίσης, υπήρξαν οι Αντονι Άντριενσσεν (Adriaenssen, Anthoni (II)), Γιαν φαν Μπάλεν (Jan van Balen), Γιαν φαν Μπέλκαμπ (Jan van Belkamp), Μάρτεν Μάντεκενς (Marten Mandekens) Φρανς Σνάιντερς (Frans Snijders) και Τζόυς Τάις (Joys Thys).[7]
Βίος
Ο φαν Μπάλεν διετέλεσε μαθητής του Άνταμ φαν Νόορτ (Adam van Noort)[7] και πιθανόν και του Μάρτεν ντε Φος (Marten de Vos).[10] Περί το 1592 ο φαν Μπάλεν γίνεται μέλος της Συντεχνίας ζωγράφων του Αγίου Λουκά στην Αμβέρσα σε ηλικία 17 ετών.[11] Μέχρι το 1602 δεν αναφέρεται να έχει μαθητές στο εργαστήριό του, στη συνέχεια όμως απέκτησε πολλούς και σημαντικούς, ανάμεσά τους οι φαν Ντάικ και Σνάιντερς.[8] Το 1608 γίνεται "αντιπρύτανις" στη Συντεχνία και το 1609-10 γίνεται "πρύτανις". Ο λόγος που ως το 1602 δεν καταγράφεται να έχει μαθητές είναι, εκτός από τη μελέτη του, το πιθανό ταξίδι του στην Ιταλία. [12] Αν και δεν καταγράφεται τίποτε σχετικό με παρόμοιο ταξίδι, με την επιστροφή του στην Αμβέρσα γίνεται μέλος της "Αδελφότητας των Ρωμανιστών" (Confrérie van romanisten): Προϋπόθεση για να γίνει κανείς μέλος της Αδελφότητας αυτής ήταν η επίσκεψη στη Ρώμη. Κατά το 1613 η Αδελφότητα τον εξέλεξε ως επικεφαλής της.
Το 1605 ο φαν Μπάλεν νυμφεύτηκε την Μαργκρίιτ Μπρίιρς (Margriet Briers ή de Brier) στην Αμβέρσα. Το ζευγάρι απέκτησε έντεκα παιδιά, τρία από τα οποία έγιναν ζωγράφοι: Ο Γιαν φαν Μπάλεν, ο Χάσπαρντ φαν Μπάλεν και ο Χέντρικ φαν Μπάλεν ο νεότερος.[11] Η θυγατέρα του Μαρία παντρεύτηκε τον ζωγράφο Τέοντοορ φαν Τούλντεν (Theodoor van Thulden).[9] Το 1613 συνοδεύει τον Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς και τον Γιαν Μπρίγκελ τον πρεσβύτερο σε διπλωματική αποστολή για λογαριασμό της Ολλανδικής Δημοκρατίας. Σε αυτή συναντήθηκε με τον Χέντρικ Χόλτζιους (Hendrick Goltzius) και άλλους καλλιτέχνες από το Χάαρλεμ.[13]
Ο φαν Μπάλεν διέθετε επί περισσότερα από 30 έτη το δικό του επιτυχημένο εργαστήριο και είχε πολλούς μαθητές, όπως προαναφέρθηκε. Ήταν, επίσης, σύγχρονος με πολλούς σημαντικούς και διάσημους Φλαμανδούς καλλιτέχνες, όπως ο Πίτερ Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος, ο Γιαν Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος και ο Πίτερ Μπρίγκελ ο νεότερος.[7]
Έργα
Βάκχος και Άρτεμις
Γενικά
Στην αρχή της σταδιοδρομίας του ο φαν Μπάλεν δημιούργησε αρκετά μεγάλα ρετάμπλ, στα οποία είναι εμφανής η επιρροή του δασκάλου του Άνταμ φαν Νόορντ. Τα τελευταία του ρετάμπλ, με την πλούσια και λεπτή παλέτα, φαίνεται πως δημιουργήθηκαν μετά την άφιξη του φαν Ντάικ στο εργαστήριό του. Ο φαν Μπάλεν ζωγράφισε, επίσης, μυθολογικές και βιβλικές σκηνές σε μικρές πλάκες ή πλάκες χαλκού. Τα έργα του συχνά περιλαμβάνουν γυμνές μορφές σε μυθολογικό ή θρησκευτικό σκηνικό, τοποθετημένες σε ειδυλλιακό τοπίο. Ζωγράφισε, επίσης, τοπία.[9]
Ο φαν Μπάλεν συνεργάστηκε συχνά με άλλους καλλιτέχνες, όπως οι Γιόος ντε Μόμπερ (Joos de Momper), Χάσπαρ ντε Βίττε (Gaspar de Witte) Γιαν Μπρίγκελ τον πρεσβύτερο και Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς. [13]
Πορτρέτο του Χέντρικ φαν Μπάλεν από τον Άντονι φαν Ντάικ. Μουσείο Γκεττύ.
Ο Άντονι φαν Ντάικ ζωγράφισε το πορτρέτο του δασκάλου του το 1627/30. Ο πίνακας αυτός σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο Γκεττύ στις ΗΠΑ.
Έργα με στεφάνους
Ο φαν Μπάλεν διαδραμάτισε σοβαρό ρόλο στην εξέλιξη του είδους ζωγραφικής (genre) με στεφάνους (γιρλάντες), στους οποίους τυπικά απεικονίζεται μια γιρλάντα με λουλούδια γύρω από μια ευλαβική εικόνα ή ένα πορτρέτο. Μαζί με τον Γιαν Μπρίγκελ τον πρεσβύτερο δημιούργησαν τον πρώτο γνωστό παρόμοιο πίνακα περί το 1607-1608, για λογαριασμό του Καρδιναλίου Φεντερίκο Μπορρομέο (Federico Borromeo), αφοσιωμένο συλλέκτη έργων τέχνης και αναμορφωτή του καθολικισμού. Ο Μπορρομέο ζήτησε τον πίνακα ως απάντηση στην καταστροφή των εικόνων της Παρθένου κατά τον προηγούμενο αιώνα και συνδύασε, κατ' αυτό τον τρόπο, τόσο το ενδιαφέρον του για την αναμόρφωση της Καθολικής Εκκλησίας όσο και για τις τέχνες. Ο Μπρίγκελ, σπεσιαλίστας στις νεκρές φύσεις, είναι αυτός που ζωγράφισε τη γιρλάντα με τα λουλούδια, ενώ ο φαν Μπάλεν ζωγράφισε την εικόνα της Παρθένου.[14]
Γιρλάντα από καρπούς που περιβάλλει την απεικόνιση της Κυβέλης που λαμβάνει δώρα από τις προσωποποιημένες τέσσερις εποχές
Το είδος αυτό ζωγραφικής άντλησε την έμπνευσή του από τη λατρεία του σεβασμού και της αφοσίωσης προς την Παρθένο Μαρία, που επικρατούσε στην Αυλή των Αψβούργων (που τότε κατείχαν τη νότια Ολλανδία) και γενικότερα στην Αμβέρσα. Οι πίνακες αυτοί ήταν συνήθως προϊόν συνεργασίας δύο ζωγράφων: Ενός που ειδικευόταν στη νεκρή φύση κι ενός που ζωγράφιζε μορφές. Αρχικά αυτό το είδος συνδέθηκε με την οπτική απεικόνιση του κινήματος της Αντιμεταρρύθμισης.[15]
Χαρακτηριστικό παράδειγμα παρόμοιας συνεργασίας αποτελεί ο πίνακας "Γιρλάντα από καρπούς που περιβάλλει την απεικόνιση της Κυβέλης που λαμβάνει δώρα από τις προσωποποιημένες τέσσερις εποχές", που βρίσκεται στο Mauritshuis. Η κυκλική εικόνα στο κέντρο αναπαριστά την Κυβέλη, θεά της Γης και της Φύσης. Γύρω από την κεντρική εικόνα υπάρχει μια γιρλάντα από φρούτα, λαχανικά και λουλούδια, ανάθημα στη θεά και ωδή στην αφθονία και στη γονιμότητα. Ο φαν Μπάλεν ήταν ο δημιουργός της κεντρικής εικόνας ενώ ο Μπρίγκελ ζωγράφισε την πλούσια γιρλάντα, τις περιβάλλουσες μορφές και τα πολυάριθμα ζώα.[16]
Δείτε επίσης
Κατάλογος Φλαμανδών ζωγράφων
Παραπομπές
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb15092531v. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. 123589797. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2015.
«Hendrik van Balen d.Æ.». (Δανικά, Αγγλικά) Kunstindeks Danmark. 1337.
«Hendrik Van Balen The Elder». (Αγγλικά) Benezit Dictionary of Artists. 2006. B00010688. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
RKDartists. 4015. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) SNAC. w66b99br. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
RKD, Netherlands Institute for Art History
Encyclopedie Larousse
Carl Van de Velde. "Balen, Hendrik van, I." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 8 Jul. 2014
Ο Κάρελ φαν Μάντερ αναφέρει ως δάσκαλο του φαν Μπάλεν τον Νόορτ, οι Ph. Rombouts/Th. van Lerius στο De Liggeren en andere historische archieven der Antwerpsche Sint Lucasgilde, Άμστερνταμ Israël , 1872/1961 αναφέρουν ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει (σελ. 239) από το RKD, ό.π. και το βιβλίο
J.P. Getty Museum
Henrik van Balen biography in: Arnold Houbraken, De groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen, 1718
Peter C. Sutton, Dutch & Flemish Paintings: The Collection of Willem Baron Van Dedem, frances lincoln ltd, 2002, p. 66
Susan Merriam, Seventeenth-Century Flemish Garland Paintings. Still Life, Vision and the Devotional Image, Ashgate Publishing, Ltd., 2012
David Freedberg, "The Origins and Rise of the Flemish Madonnas in Flower Garlands, Decoration and Devotion", Münchener Jahrbuch der bildenden Kunst, xxxii, 1981, pp. 115–150.
Garland of Fruit surrounding a Depiction of Cybele Receiving Gifts from Personifications of the Four Seasons στον ιστότοπο του Mauritshuis
Βιβλιογραφία
Liedtke , Walter A. (1984). Flemish paintings in the Metropolitan Museum of Art. New York: The Metropolitan Museum of Art. ISBN 0870993569. (see index).
I. Jost, Hendrick van Balen der Ältere, Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 14 (1963), p. 83-128
A.P. de Mirimonde, L'Héliconou la visite de Minerve aux Muses de H. van Balen et Josse de Momper, Jaarboek van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen 1966, p. 132-139
B. Werche, Die Zusammenarbeit von Jan Brueghel d.Ä. und Hendrick van Balen, in: tent.cat. Pieter Brueghel der Jüngere-Jan Brueghel der Ältere (Essen-Wenen 1997-1998), Essen-Lingen 1997, p. 67-74
H. Vlieghe, Flemish art and architecture 1585-1700, New Haven - London 1998, p. 43
N. Van Hout, Schilderkunstige kanttekeningen bij de rozenkransreeeks in de Sint-PAuluskerk te Antwerpen, in: K. Van der Stighelen (ed.), Munuscula Amicorum. Contributions on Rubens and his colleagues in honour of Hans Vlieghe, Turnhout 2006, dl. 2, p. 443-477
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
