Ο Χέρριτ Ντάου (ολλανδικά: Gerrit Dou, αναγραφόμενος και Gerard (μικρό όνομα) και Douw ή Dow (επώνυμο), 7 Απριλίου 1613 – 9 Φεβρουαρίου 1675) ήταν Ολλανδός ζωγράφος της ολλανδικής Χρυσής Εποχής, του οποίου οι μικροί, πολύ φροντισμένοι πίνακες είναι χαρακτηριστικοί της Σχολής των fijnschilders (σε ελεύθερη απόδοση "λεπτών ζωγράφων") του Λέιντεν. Ειδικευόταν σε ρωπογραφίες και είναι γνωστός για τους πίνακες με "οφθαλμαπάτη" σε εσοχές και τον φωτισμό των σκηνών με κεριά, χρησιμοποιώντας την τεχνική του κιαροσκούρο. Διετέλεσε μαθητής του Ρέμπραντ.
Old woman reading (Rembrandt's Mother)
Portrait of an officer of the Leiden Archers
Drawings
Βιογραφία
Κορίτσι τεμαχίζει κρεμμύδια, 1646
Ο Ντάου γεννήθηκε στο Λέιντεν, όπου ο πατέρας του ήταν κατασκευαστής έγχρωμων γυαλιών.[10] Σπούδασε σχέδιο με τον Μπαρτολομέους Ντολέντο και στη συνέχεια εκπαιδεύτηκε στο υαλουργείο έγχρωμων γυαλιών του Πίτερ Κάουβενχορν. Τον Φεβρουάριο του 1628, σε ηλικία 14 ετών, ο πατέρας του τον έστειλε να εκπαιδευτεί στο εργαστήριο του Ρέμπραντ (ο οποίος τότε ήταν 21 ετών), ο οποίος ζούσε εκεί κοντά.[10] Από τον Ρέμπραντ, με τον οποίο παρέμεινε για τρία περίπου χρόνια, απέκτησε την ικανότητα στον χρωματισμό και το ύφος του Δασκάλου του είναι εμφανές σε μερικούς από τους πρώτους του πίνακες, ιδιαίτερα σε αυτοπροσωπογραφία του σε ηλικία 22 ετών (Συλλογή Μπριτζγουότερ) και στο έργο Ο τυφλός Τωβίτ πηγαίνει να συναντήσει τον γιο του (Κάστρο Wardour) (σημ. οι θέσεις των πινάκων ίσως σήμερα είναι διαφορετικές).[11]
Σε σχετικά πρώιμο σημείο της σταδιοδρομίας του, όμως, ανέπτυξε το δικό του, ξεχωριστό ύφος, το οποίο διέφερε σημαντικά από αυτό του Ρέμπραντ, στο οποίο καλλιέργησε λεπτό και περίτεχνο τρόπο επεξεργασίας του έργου του. Λέγεται ότι κάποτε χρειάστηκε πέντε ημέρες για να ζωγραφίσει ένα χέρι και το έργο του ήταν τόσο προσεγμένο, ώστε θεώρησε αναγκαίο να φτιάξει δικά του πινέλα.[11]
Γυναίκα που παίζει Κλαβίχορδο, περ. 1665
Παρά τη λεπτολογία του, το γενικό αποτέλεσμα είναι αρμονικό και απαλλαγμένο από ακαμψίες, ενώ οι χρωματισμοί του είναι πάντα δροσεροί και διάφανοι. Συχνά οι σκηνές του φωτίζονται από μικρά φανάρια ή κεριά, με το αποτέλεσμα αυτών των φωτισμών να αναπαράγεται με απαράμιλλη πιστότητα κι επιδεξιότητα. Συχνά ζωγράφιζε με τη βοήθεια ενός κοίλου κατόπτρου και, για να επιτύχει τη μέγιστη ακρίβεια κοιτούσε το αντικείμενο που απεικόνιζε μέσω πλαισίου, στο οποίο είχε δημιουργήσει τετράγωνα με μεταξωτό νήμα. Η ενασχόλησή του με τα πορτρέτα, η οποία αρχικά ήταν σημαντική, σταδιακά έφθινε, καθώς τα μοντέλα του δεν ήταν διατεθειμένα να του διαθέσουν τον χρόνο που αυτός θεωρούσε απαραίτητο. Οι πίνακές του ήταν πάντα μικροί σε μέγεθος. Σήμερα του αποδίδονται περί τα 200 έργα, τα οποία μπορεί κανείς να συναντήσει σε όλες τις μεγάλες μουσειακές συλλογές ανά την Ευρώπη.[11] Ως αριστουργήματά του θεωρούνται Η υδρωπική γυναίκα (1663) και η Ολλανδέζα νοικοκυρά (1650), σήμερα και τα δύο στο Μουσείο του Λούβρου. Το νυκτερινό σχολείο, σήμερα στο Ρέικσμουζεουμ του Άμστερνταμ είναι το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα σκηνής φωτισμένης με κερί, τομέας στον οποίο διέπρεψε. Στην Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου συναντά κανείς τα έργα του ''το κατάστημα του ορνιθοπώλη (1672) και την αυτοπροσωπογραφία του (στο πλαίσιο παρουσίασης του παρόντος λήμματος).[11] Οι πίνακές του ήταν ιδιαίτερα ακριβείς, αποτιμούνταν σε υψηλές τιμές κι ένας πάτρονάς του, ο Πίτερ Σπίρινγκ (Pieter Spiering), ο οποίος δραστηριοποιούνταν στη Χάγη ως πρεσβευτής της Σουηδίας από τα μέσα της δεκαετίας του 1630, του κατέβαλλε 500 γκίλντερς ετησίως, απλά για να έχει το δικαίωμα της πρώτης άρνησης των τελευταίων του έργων.[12] Η βασίλισσα Χριστίνα της Σουηδίας διέθετε έντεκα πίνακες του Ντάου και ο Κόζιμο Γ΄ των Μεδίκων επισκέφθηκε την οικία του, απ' όπου πιθανόν και αγόρασε τουλάχιστον ένα έργο του, από αυτά που σήμερα διαθέτει η πινακοθήκη Ουφίτσι. Η Ολλανδική Βασιλική Αυλή, ωστόσο, προτιμούσε έργα με περισσότερο κλασικές τάσεις.[13]
Ο Ντάου απεβίωσε στο Λέιντεν.[11] Ανάμεσα στους πλέον αξιόλογους μαθητές του περιλαμβάνονται οι Φρανς φαν Μίρις ο πρεσβύτερος[11] και ο Χάμπριιλ Μέτσου. Μαθητές του διετέλεσαν, επίσης, οι Μπαρτολομέους Μάτον, Κάρελ ντε Μόορ, Ματτάις Ναιβέ, Άμπραχαμ ντε Πάπε, Χόντφριντ Σχάλκεν, Πίτερ Κορνέλις φαν Σλίνγκενλαντ, Ντομένικους φαν Τολλ, Χάισμπερτ Άντριενς Φερμπρούγκε και Πίτερ Χέρμανς Φερέλστ.[14]
Φωτοθήκη Ι
Αυτοπροσωπογραφίες του Χέρριτ Ντάου
Αυτοπροσωπογραφία, 1635–1638, Μουσείο και Πινακοθήκη του Τσέλτενχαμ
Ο ζωγράφος στο εργαστήριό του, 1647
Αυτοπροσωπογραφία, περ. 1650, Ρέικσμουζεουμ, Άμστερνταμ
Αυτοπροσωπογραφία περ. 1665
Ερμηνείες
Αστρονόμος στο φως του κεριού
Νεαρή γυναίκα με μαύρο βέλο , περ. 1660
Σημαντικός όγκος κειμένων γράφηκαν σχετικά με τον Ντάου κατά τη διάρκεια της ζωής του: Για παράδειγμα, ο Φίλιπς Άνχελς (Philips Angels) επαινεί τον Ντάου στο βιβλίο του De Lof der Schilderkunst (= έπαινος της ζωγραφικής) για τη αποτύπωση της φύσης καθώς και για τις οπτικές του ψευδαισθήσεις. Ο Άνχελς τονίζει επίσης το πώς οι πίνακες του Ντάου εκφράζουν άποψη για τη λεγόμενη "διαμάχη paragone" (ιταλ. paragone = σύγκριση) η οποία τότε βρισκόταν εν πλήρει εξελίξει. Η διαμάχη αυτή είχε ως αντικείμενο ποια από τις τέχνες της ζωγραφικής, της γλυπτικής και της ποίησης αποτελούσε την πληρέστερη αναπαράσταση της φύσης. Ήταν ιδιαίτερα αναπτυγμένη στο Λέιντεν, όπου οι ζωγράφοι αναζητούσαν την ευκαιρία της δημιουργίας Συντεχνίας τους από το δημοτικό συμβούλιο της πόλης, ώστε να αποκτήσουν νόμους σχετικούς με την προστασία των οικονομικών τους συμφερόντων.[15]
Υπηρέτρια στο παράθυρο, περ. 1660
Η "διαμάχη paragone" δεν αναφέρεται μόνον σε γραπτά της εποχής, αλλά ανακλάται και ως θέμα σε μερικούς από τους πίνακες του Ντάου. Παράδειγμα τέτοιου πίνακα είναι Ο γερο-ζωγράφος σε ώρα εργασίας, στον οποίο ένας ηλικιωμένος ζωγράφος απεικονίζεται να εργάζεται σε καμβά πίσω από τραπέζι, πάνω στο οποίο βρίσκονται αντικείμενα που καταδεικνύουν τις ικανότητές του στην αναπαράστασή τους. Ο ηλικωμένος ζωγράφος αναφέρεται σε επιχείρημα της διαμάχης ότι ο ζωγράφος μπορεί να δημιουργήσει τα καλύτερα έργα του σε μεγάλη ηλικία, ενώ ο γλύπτης δεν μπορεί, λόγω των αυξημένων φυσικών δυνάμεων που απαιτεί η γλυπτική. Στο τραπέζι υπάρχουν μια γλυπτή κεφαλή κι ένα βιβλίο, απεικονιζόμενα με ρεαλιστικό τρόπο ώστε να καταδείξουν ότι η ζωγραφική μπορεί να αναπαραστήσει τόσο τη γλυπτική όσο και το τυπωμένο χαρτί, ενισχύοντας έτσι την άποψη ότι η ζωγραφική ξεπερνά τη γλυπτική. Σύμφωνα με τον Eric Jan Sluijter, καθηγητή της ιστορίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, "το εκπληκτικό, σχεδόν ζωντανό παγώνι και το κέλυφος ενός τρίτωνα, πλάι στο χάλκινο δοχείο με τις λεπτομερέστατες ανακλάσεις" αποδεικνύουν ότι η τέχνη υπερνικά τη φύση. Ο Sluijter υποστηρίζει ότι το παγώνι αντιπροσωπεύει την ικανότητα της τέχνης "να διατηρεί τα παροδικά δημιουργήματα της φύσης, και, συνεπώς, να την ξεπερνά".[16]
Δυσχέρειες εμφανίζονται όταν κάποιος καλλιτέχνης θέλει να συσχετίσει μιαν έννοια με κάποιο συγκεκριμένο αντικείμενο. Ένα από τα πλέον δυσχερή, από αυτήν την άποψη, αντικείμενα στο έργο του Ντάου είναι ένα ανάγλυφο του Φλαμανδού γλύπτη Φρανσουά Ντυκενουά (François Duquesnoy), το οποίο αποκαλείται "Putti[17] που πειράζουν μια αίγα". Το ανάγλυφο αυτό εμφανίζεται σε πολλά έργα του Ντάου μαζί με μοτίβο περβαζιού παραθύρου, στο οποίο έχουν προσδοθεί ποικίλες ερμηνείες. Ο J. A. Emmens, για παράδειγμα, αναφέρει ότι στον πίνακα Ο σαλπιγκτής το ανάγλυφο αυτό αντιπροσωπεύει "την απατηλότητα των ανθρώπινων επιθυμιών, καθώς η αίγα, στην οποία προσωποποιείται η λαγνεία, μπορεί να εξαπατήσει εμφανισιακά, κάτι που αποτελεί τη μάσκα".[18]
Η υπηρέτρια της κουζίνας με ένα αγόρι στο παράθυρο απεικονίζει μιαν υπηρέτρια, ψάρια κι ένα μικρό αγόρι που κρατά έναν λαγό, να συνωστίζονται με μιαν αρμαθιά λαχανικών, ένα νεκρό πτηνό και χάλκινα σκεύη. Ο Sluijter αναγνωρίζει ότι ένας σύγχρονος του καλλιτέχνη θεατής σίγουρα θα είχε εγκρίνει τη σκηνή, καθώς αντιπροσωπεύει την καθημερινή ζωή, επειδή όλα τα αντικείμενα είναι ζωγραφισμένα με εξαιρετικό ρεαλισμό. Σχετικά με το σύνολο των έργων που απεικονίζουν υπηρέτριες ο Sluijter παρατηρεί ότι η εικόνα μιας υπηρέτριας εν γένει σχετίζεται με υποφώσκουσα σεξουαλικότητα. Σύμφωνα με τον de Jongh, το μοτίβο αυτό έχει ερωτικές αναφορές. Σε άρθρο του σχετικά με την αποκαλούμενη "Erotica" (αναφέρεται σε οποιοδήποτε έργο τέχνης προκαλεί σεξουαλικά τον θεατή) και σε σχέση με τη ρωπογραφία του 17ου αιώνα, ο de Jongh υποστηρίζει ότι τα νεκρά πτηνά - θηράματα και ζώα πιθανότατα αναφέρονται σημειολογικά στον ερωτισμό και τη διαθεσιμότητα της απεικονιζόμενης γυναίκας, γιατί το κυνήγι πτηνών και ζώων ήταν συνώνυμο με τις σεξουαλικές συνευρέσεις. Όλες οι εικόνες υπηρετριών που συνοδεύονται από νεκρά πτηνά ή ζώα αναφέρονται στο κυνήγι και τη θήρα πτηνών (ολλανδ. vogelen, που σημαίνει, επίσης, συνουσιάζομαι). Οι υπηρέτριες είναι, συνεπώς, σαφώς ερωτικές. Ασφαλώς, ο πετεινός αναφέρεται στο ανδρικό γεννητικό όργανο και μπορεί κανείς να διακρίνει έναν πετεινό να κρέμεται από τον τοίχο στον πίνακα υπηρέτρια της κουζίνας με ένα αγόρι στο παράθυρο[19] Οι ερωτικές ερμηνείες του ντε Γιόνγκ μπορούν να αμφισβητηθούν από όποιον εξετάσει τους πίνακες του Ντάου ως σύνολο, καθώς απεικονίζει τα νεκρά πουλερικά και τους με πλούσια γούνα λαγούς όχι μόνον με δελεαστικές υπηρέτριες, αλλά και σε έργα που απεικονίζουν γριές υπηρέτριες καθώς και σε νοικοκυριά, όπως στη Νεαρή μητέρα.
Κοιμισμένος σκύλος, 1650. Λάδι σε πάνελ
Ο σαλπιγκτής μπροστά σε συμπόσιο, 1660–1665
Ο βιολιστής, 1665, Ανάκτορο Łazienki, Βαρσοβία
Επιπλέον, για αντικείμενα που έχουν βαθύτερο νόημα και περιλαμβάνονται σε βιβλία συμβόλων (emblem books) σκηνές από το έργο του Ντάου έχουν συσχετιστεί με εικόνες που εμφανίζονται στα βιβλία αυτά. Ο πίνακας κορίτσι που χύνει νερό αποτελεί παραλλαγή του θέματος Educatio prima bona sit (λατ. Η εκπαίδευση είναι το πρώτο καλό) από το βιβλίο του Ζαν Ζακ Μπουασσάρ (Jean-Jacques Boissard) Vesuntini emblemata. Το σύμβολο αυτό απεικονίζει το ηθικό δίδαγμα ότι "τα παιδιά ρουφούν τη γνώση όπως το δοχείο δέχεται το νερό". Η πρόσκτηση της γνώσης απεικονίζεται από μικρό αγόρι που στέκεται στο παρασκήνιο, ενώ το νερό χύνεται στο προσκήνιο[20]
Πίνακας που σχετίζεται ισχυρά με σύμβολο είναι το νυκτερινό σχολείο. Αυτός ειδικά ο πίνακας είναι μάλλον ανεκδοτολογικού χαρακτήρα. Η Μπάερ διαφωνεί με τον Χεχτ, ο οποίος αναφέρεται στον πίνακα αυτόν ως απλή επίδειξη των ικανοτήτων του Ντάου να απεικονίζει σκηνές με τεχνητό φως. Η Μπάερ συσχετίζει τον φωτισμό των κεριών με το φως της κατανόησης και συσχετίζει το σβηστό φανάρι στον αριστερό τοίχο με την άγνοια, η οποία καταπολεμάται από τη διδασκαλία, που αναπαριστάται από το αναμμένο φανάρι στο μέσον του πατώματος. Επιπλέον, η Μπάερ προτείνει ότι το κορίτσι στ' αριστερά είναι η αναπαράσταση της γνώσης (Cognitione), καθώς έχει την ίδια στάση, όπως στην Iconologia του Τσέζαρε Ρίπα (Cesare Ripa). Όπως στο σύμβολο του Ρίπα, το κορίτσι στον πίνακα του Ντάου κρατά ένα κερί, ενώ δείχνει προς μια γραμμή κειμένου. Η σημασία του συμβόλου του Ρίπα είναι ότι "όπως τα μάτια μας χρειάζονται φως για να δουν, έτσι και η ύπαρξή μας χρειάζεται τις αισθήσεις της, ιδιαίτερα την όραση, για να επιτύχει την πλήρη κατανόηση".[21]
Μεταθανάτια φήμη
Τα έργα του Ντάου πωλούνταν σε υψηλές τιμές για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τον θάνατό του, ως τη δεκαετία του 1860. Έκτοτε περιέπεσε σε σχεδόν πλήρη αφάνεια.[22] Για παράδειγμα, όταν το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης πραγματοποίησε έκθεση παρουσίασης της ολλανδικής ζωγραφικής, σε αυτήν περιέλαβε 37 πίνακες του Ρέμπραντ, 20 του Φρανς Χαλς, αλλά κανέναν του Ντάου. Η αφάνεια αυτή συνεχίστηκε ως το 1970, οπότε η φήμη του αποκαταστάθηκε και συνεχίζει έκτοτε.[22]
Έργα
Νεκρή φύση με αγόρι που κάνει φούσκες, περ. 1635–1636
Νυκτερινό Σχολείο (Ρέικσμουζεουμ, Άμστερνταμ)
1628: Ο Αστρονόμος (Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη)
1630s: Γηραιά κυρία διαβάζει το Ωρολόγιο (η μητέρα του Ρέμπραντ) (Ρέικσμουζεουμ, Άμστερνταμ)
1630s: Πορτρέτο κοριτσιού (Πινακοθήκη Τέχνης Μάντσεστερ, ΗΒ)
1631: Ο πρίγκηπας Ρούπερτ, (Μουσείο Γκεττύ, Λος Άντζελες)
1635–1636: Νεκρή φύση με αγόρι που κάνει φούσκες (Εθνικό Μουσείο Δυτικής Τέχνης, Τόκιο)
1635–1640: Πορτρέτο άνδρα (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου)
1637: Εσωτερικό με νεαρό βιολιστή (Εθνική Πινακοθήκη Σκωτίας)
1640s: Portrait of a Young Woman (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου)
1640–1645: Πορτρέτο άνδρα (Μουσείο Ερμιτάζ)
1642–1647: Ο Άγιος Ιερώνυμος στην έρημο (Πινακοθήκη Μνημείου Τέχνης του Πανεπιστημίου Ρότσεστερ]], (Νέα Υόρη (πολιτεία))
1645: Ο Διευθυντής Σχοελίου (Μουσείο Φιτζγουίλιαμ, Κέιμπριτζ)
1646: Κορίτσι τεμαχίζει κρεμμύδια (Βασιλική Συλλογή, Λονδίνο)
1647: Νεκρή φύση με βιβλίο και πουγγί(Μουσείο Γρκεττύ)
1650: Η Ολλανδή νοικοκυρά (Μουσείο του Λούβρου)
1650s: Η νεαρή μητέρα (Gemäldegalerie Berlin, Βερολίνο)
1650s: Self Portrait (Ρέικσμουζεουμ)
1650s: Αυτοπροσωπογραφία στο παράθυρο (Residenzgalerie, Σάλτσμπουργκ)
1652: The Quack (Μουσείο Μπόιμανς - φαν Μπέουνινγκεν, Ρόττερνταμ)
1653:Ο γιατρός (Πινακοθήκη Τέχνης Κράιστσερτς Te Puna o Waiwhetu, Κράιστσερτς, Νέα Ζηλανδία)
1653: Ο βιολονίστας (Ανάκτορο Λιχτενστάιν, Βιέννη)
1655: Ηλικιωμένη γυναίκα κόβει ψωμί (Μουσείο Καλών Tεχνών Βοστώνης)
1655: Αστρονόμος στο φως του κεριού (Μουσείο Γκεττύ)
1658: Νεαρή μητέρα (Mauritshuis, Χάγη)
1660–1665: Ηλικιωμένη γυναίκα ξετυλίγει κλωστές (Μουσείο Ερμιτάζ)
1660–1665: Στρατιώτης λουόμενος (Μουσείο Ερμιτάζ)
1660-1665: Λουόμενη γυναίκα (Μουσείο Ερμιτάζ)
1660-1665: Αυτοπροσωπογραφία (Μουσείο του Λούβρου)
1661: Ερημίτης (Συλλογή Ουάλλας, Λονδίνο)
1663: Υδρωπική γυναίκα (Μουσείο του Λούβρου)
1663: Γυναίκα στο παράθυρο με χάλκινο μπολ με μήλα κι ένα φασιανό (Μουσείο Φιτζγουίλιαμ)
1665: Γυναίκα παίζει κλαβίχορδο (Πινακοθήκη Ντάλγουιτς, Λονδίνο)
1670: Ερημίτης προσευχόμενος (Ίδρυμα Τεχνών Μιννεάπολης, Μινεσότα)
1670: Ο ερημίτης (Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης, Ουάσιγκτον)
1670s: Το κατάστημα του ορνιθοπώλη (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου)
1670–75: Ο πωλητής ρέγγας (Μουσείο Ερμιτάζ)
Αυτοπροσωπογραφία (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου)
Πορτρέτο νεαρού άνδρα (Μουσείο Φιτζγουίλιαμ)
Το φως του δειλινού ((Ρέικσμουζεουμ, Άμστερνταμ))
Νεαρός άνδρας (The Hague)
Η μαγείρισσα (Μουσείο του Λούβρου)
Η Κλώστρα (Ίδρυμα Γκαλά - Σαλβαδόρ Νταλί)
Η ρόκα (Μουσεία Καλών Τεχνών Σαν Φρανσίσκο)
Ο αναγνώστης (Μουσεία Καλών Τεχνών Σαν Φρανσίσκο)
Πορτρέτο άγνωστου άνδρα (Μουσείο Καλών Τεχνών Πανεπιστημίου Μοντάνα]], Μίσσουλα)
Σκύλος σε ανάπαυση (Μουσείο Καλών Τεχνών Βοστώνης)
Φωτοθήκη ΙΙ
Έργα του Χέρριτ Ντάου
Η Ολλανδέζα νοικοκυρά
Το κατάστημα του παντοπώλη
Διαβάζοντας τη Βίβλο
Ολλανδικό εσωτερικό
Ο βιολονίστας
Ο Γιατρός, Kunsthistorisches Museum, Βιέννη
Πωλήτρια ρέγγας με αγόρι
Γυναίκα καθαρίζει καρότα
Ο ερημίτης. Ηλικιωμένος άνδρας με γυαλιά διαλογίζεται με τον εσταυρωμένο. Στο τραπέζι ένα ανοικτό βιβλίο, ένα ροζάριο και μια κλεψύδρα. 1664.
Γυναίκα τρώει χυλό, περ. 1632–1637
Πορτρέτο γυναίκας
Λόγιος ξύνει την πένα του
Νεκρή φύση
Νέα γυναίκα στην τουαλέτα της
Ο τοκογλύφος
Ασημένια κανάτα
Γυναίκα χύνει νερό σε κανάτι
Παραπομπές
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb14465757r. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
«Gerard Dou». RKDartists. 23986.
«Gerrit Dou». Biografisch Portaal. 02449813.
«Gerrit or Gérard Dou». (Αγγλικά) Benezit Dictionary of Artists. 2006. B00053314. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
(Αγγλικά, Bokmål, Σουηδικά, Φινλανδικά, Δανικά, Εσθονικά) KulturNav. 2909b8b6-b036-4b85-b33d-34a4d4f2a787. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Gerrit-Dou. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) SNAC. w6g45g98. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
artist list of the National Museum of Sweden. 12 Φεβρουαρίου 2016. kulturnav.org/2909b8b6-b036-4b85-b33d-34a4d4f2a787. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2016.
Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2016.
Baer, σελ. 28
Encyclopaedia Britannica 1911
Baer, σελ. 30. Ο Σπίρινγκ ήταν γιος ευκατάστατου κατασκευαστή ταπισερί από το Ντελφτ.
Baer, σελ. 32
«Home Gerard Dou». rkd.nl.
Eric Jan Sluijter: De Lof der Schilderkunst. Over schilderijen van Gerrit Dou (1613-1675) en een traktaat van Philips Angel uit 1642 , Hilversum 1993 (Zeven Provinciën Reeks; Uitgeverij Verloren). 83 σελ. + 45 εικόνες
Sluijter, 2000
Ιταλικός όρος που χαρακτηρίζει μικρής ηλικίας αγόρια που εμφανίζονται σε έργα τέχνης είτε γυμνά είτε, μερικές φορές, φτερωτά
Emmens, Opstellen, cit. (note 4), vol. 2, p 183 in Hecht, 2002
de Jongh, 1968–1969
Hollander, 2002
Ronni Baer, 2001
Johnson, Paul. Art: A New History, Weidenfeld & Nicolson, 2003.
Πηγές
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο, σήμερα σε κοινή χρήση: Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Douw, Gerhard". Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.
Baer, Ronni (2000). «The Life and Art of Gerrit Dou». Στο: Wheelock, Arthur K., επιμ. Gerrit Dou 1613–75: Master Painter in the Age of Rembrandt (exhibition catalogue). National Gallery of Art Washington; Yale University Press. ISBN 0 89468 248 2.
Gerrit Dou (1613–1675): Master Painter in the Age of Rembrandt at the National Gallery of Art
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
