Ο Φρανς Ποστ (ολλανδικά: Frans Janszoon Post, 17 Νοεμβρίου 1612 - 17 Φεβρουαρίου 1680) ήταν Ολλανδός ζωγράφος της Χρυσής Ολλανδικής Εποχής στη ζωγραφική, χαράκτης και σχεδιαστής.[3] Ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος καλλιτέχνης που ασχολήθηκε με την τοπιογραφία στη Νότια Αμερική.[4] Το 1636 ταξίδεψε στη Βραζιλία (τότε ολλανδική κτήση) μετά από πρόσκληση του πρίγκηπα Γιόχαν Μάουριτς φαν Νασσάου - Σίχεν.[5]
Brazilian Landscape with a Workers House
Βιογραφία
Ο Ποστ γεννήθηκε στο Χάαρλεμ. Ήταν γιος του Γιαν Γιανσοον Ποστ, ενός ιδιαίτερα εκτιμώμενου υαλογράφου, που είχε εκπαιδευτεί στο Λέιντεν και της Φρανσάιντγε Φερμπράκεν (Francijntje Verbraken) από το Χάαρλεμ.[6] Αδελφός του ήταν ο Πίτερ Ποστ, ένας από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες του ολλανδικού κλασικισμού.[7][8] Αναφέρεται ότι έλαβε την πρώτη του εκπαίδευση, μαζί με τον αδελφό του, από τον πατέρα του.[7][9] O Liedtke αναφέρει ότι ο ιστορικός τέχνης F.J Duparc στο έργο του Dictionary of Art (1996, τ. 25, σελ. 325) αναφέρει ότι εκπαιδεύτηκε από τον πατέρα του, αν και ο πατέρας του απεβίωσε όταν ο Φρανς ήταν σε ηλικία μόλις δύο ετών.[10], ωστόσο κάτι τέτοιο είναι αμφίβολο, καθώς ο Γιαν Γιανς Ποστ απεβίωσε το 1614.[11] Πιθανότατα εργάστηκε στο εργαστήριο του αδελφού του, Πίτερ, πριν το 1636. Ήταν σύγχρονος του Φρανς Χαλς, ο οποίος ζωγράφισε το πορτρέτο του και των άλλων μεγάλων Ολλανδών τοπιογράφων Γιάκομπ φαν Ράουσντελ, Σάλομον φαν Ράουσντελ, Άντριεν φαν Οστάντε και Πίτερ ντε Μολάιν.[7] Εικάζεται ότι κάποιος από αυτούς τους Δασκάλους να τον εκπαίδευσε πριν αναχωρήσει για τη Βραζιλία, αν και δεν εντάχθηκε στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά πριν την επιστροφή του από τη Βραζιλία. Χωρίς να γίνεται ευρέως αποδεκτό, ο ιστορικός τέχνης Έρικ Λάρσεν (Erik Larsen) διατείνεται ότι ο Δάσκαλος του Ποστ ήταν ο ντε Μολάιν, καθώς αυτός αναφέρεται ως Δάσκαλος πολλών άλλων τοπιογράφων από τον Άρνολντ Χαουμπράκεν, όπως ο Άλλερτ φαν Έφερντινγκεν.[12] Ο αδελφός του είναι αυτός που τον σύστησε στον πρίγκηπα Γιόχαν Μάουριτς φαν Νασσάου - Σίχεν (Johan Maurits van Nassau-Siegen), ο οποίος, το 1636, ορίστηκε ως Κυβερνήτης στις ολλανδικές κτήσεις στη Νότια Αμερική (Βραζιλία). Ο πρίγκηπας τον προσκάλεσε να τον συνοδεύσει[13] Με προτροπή του αδελφού του ο Φρανς δέχτηκε και, συνοδεύοντας τον πρίγκηπα, αποβιβάστηκε στο Ρεσίφε. Οι καλλιτέχνες και οι επιστήμονες που συνόδευαν τον πρίγκηπα είχαν ως αποστολή να τεκμηριώσουν το τοπίο της νέας, γι' αυτούς, χώρας, τη χλωρίδα και την πανίδα της και άλλες όψεις της ζωής στη Βραζιλία. Ο πρώτος γνωστός πίνακας του Ποστ ήταν Το νησί της Ιταμάρκα (σήμερα στο Ρέικσμουζεουμ, χρονολογούμενος από το 1637. Τον δημιούργησε λίγο μετά την άφιξή του. Είναι ο πρώτος από μια σειρά έξι πινάκων που ζωγράφισε επί τόπου μεταξύ 1637 και 1640. Όλοι απεικονίζουν μια απλή και άμεση άποψη του βραζιλιάνικου τοπίου, με έμφαση στα τοπογραφικά και εθνογραφικά θέματα.[9]
Άποψη του Περναμπούκο, περ. 1637-44, "Museu Nacional de Belas Artes"
Ο Ποστ παρέμεινε στη Βραζιλία ως το 1644 κι εγκαταστάθηκε στο Χάαρλεμ, όπου εντάχθηκε στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της πόλης το 1646. Συνέχισε να ζωγραφίζει βραζιλιάνικα τοπία, βασισμένος στις μελέτες και στην οπτική του μνήμη και τα πρώτα έργα του εκτός Βραζιλίας διατηρούν την ανανεωτική φύση και την ατμόσφαιρα όσων δημιούργησε επί τόπου. Ζωγράφισε μόνο μια σκηνή από τη Βίβλο, τον πίνακα Η θυσία του Μανωέ (σήμερα στο Μουσείο Μπόιμανς - φαν Μπέουνινγκεν του Ρόττερνταμ), η οποία είναι τοποθετημένη σε τοπίο παρόμοιου τύπου.[9] Το 1650 ο Ποστ νυμφεύτηκε την Γιαννέτγε Μπόχερτ (Jannetje Bogaert) στο Ζάντβουρτ (Zandvoort)[9], θυγατέρα του καθηγητή στη Σχολή Latijnsche School του Χάαρλεμ.[14] Απέκτησαν τρία παιδιά, δυο γιους, οι οποίοι πέθαναν πριν τον πατέρα τους, και μια θυγατέρα, η οποία πέθανε λίγο μετά τον θάνατό του.[15]
Όσο η σταδιοδρομία του εξελισσόταν, τα τοπία του άρχισαν να χάνουν την αρχική τους φρεσκάδα, καθώς αντικατέστησε τις ήπιες αποχρώσεις με περισσότερο λαμπερές και έντονες, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα τα τοπία του να είναι περισσότερο διακοσμητικά παρά ρεαλιστικά[16]. Πιθανότατα σταμάτησε να ζωγραφίζει το 1669, γιατί δεν υπάρχει χρονολογημένος πίνακάς του ύστερα από αυτή τη χρονολογία. Κάποιοι πίνακές του παρουσιάστηκαν στον βασιλέα Λουδοβίκο ΙΔ΄ της Γαλλίας από τον πρίγκηπα Μάουριτς, αλλά όταν ετοιμάστηκαν για να αποσταλούν στη Γαλλία, το 1679, ο Ποστ δεν ήταν πλέον σε θέση να τους συνοδεύσει, καθώς είχε σχεδόν καταρρεύσει από τον εθισμό του στο αλκοόλ.[3] Πιθανότατα, σύμφωνα με τους ιστορικούς τέχνης Γουάιτχεντ (Whitehead) και Μπούσμαν (Boeseman), αυτός ήταν ο λόγος που και σταμάτησε να ζωγραφίζει αλλά και για την έλλειψη στοιχείων για τη ζωή του ως τον θάνατό του στο Χάαρλεμ το 1680. Τάφηκε στην εκκλησία του Αγίου Μπάβο στις 17 Φεβρουαρίου 1680.[7]
Έργο
Ο Ποστ δημιούργησε συνολικά περί τους 140 πίνακες κατά τη διάρκεια του βίου του. Από αυτούς, περίπου οι μισοί είναι χρονολογημένοι, γεγονός που επιτρέπει την παρακολούθηση της εξέλιξής του μεταξύ 1637 (χρονολογία άφιξής του στη Βραζιλία) και 1669 (χρονολογία του τελευταίου γνωστού έργου του). Τα έργα που δημιούργησε στη Βραζιλία είναι τελείως διαφορετικά από αυτά που ζωγράφισε μετά την αναχώρησή του από τη χώρα. Όσο βρισκόταν εκεί, δημιούργησε πολλά σχεδιάσματα και χαρακτικά, ολοκλήρωσε, όμως, μόνον έξι πίνακες, χρονολογούμενους κατά την περίοδο 1637 - 1640. Τα τοπία που δημιούργησε εργαζόμενος στην Ολλανδία είναι περισσότερο προϊόντα φαντασίας του. Όπως προαναφέρθηκε, περίπου 30 έργα του παρουσιάστηκαν στον βασιλέα Λουδοβίκο ΙΔ΄. Αργότερα, τα εργαστήρια ταπισερί Γκομπλέν (Gobelin) τα χρησιμοποίησαν ως βάση για τη δημιουργία μιας σειράς ταπισερί, την οποίαν αποκάλεσαν "Les anciennes Indes" [16]
Στα έργα που δημιούργησε στη Βραζιλία αποτυπώνονται, εκτός από την γενικότερη ατμόσφαιρα, αναγνωρίσιμες τοποθεσίες της χώρας και σχεδόν όλοι περιλαμβάνουν έναν υδάτινο σχηματισμό. Σε αυτούς αποτυπώνει, επίσης, δείγματα της χλωρίδας της Βραζιλίας και ορισμένα δείγματα πανίδας, όπως πουλιά ή άλλα ζώα, όπως στον πίνακα Άποψη του ποταμού Σάο Φρανσίσκο με ένα καπυμπάρα (1639, Μουσείο του Λούβρου.)
Βραζιλιάνικα τοπία στο Χάαρλεμ
Άποψη του Περναμπούκο. Έργο του 1649, (συγκρίνετέ το με την πιο πάνω άποψη της ίδιας περιοχής) που απεικονίζει αμμόλοφους ιδιαίτερα όμοιους με αυτούς του Κέννεμερλαντ (Kennemerland).
Ο Ποστ συνέχισε να ζωγραφίζει εικόνες από τη Βραζιλία και μετά την επιστροφή του στην Ολλανδία. Ωστόσο, τα έργα του υφίστανται ριζικό μετασχηματισμό: Πέρα από την εξαίρετη φαντασία του, η μεταβολή αυτή είναι πιθανόν να οφείλεται στη μεταβολή των προτιμήσεων του κοινού στο οποίο απευθυνόταν. Όσο βρισκόταν στη Βραζιλία, τα έργα του απαρτίζονταν από λαμπερά χρώματα και εξωτικά στοιχεία. Οι πίνακες που ζωγράφισε στην Ολλανδία έχουν πιο ζωηρά χρώματα, με τα σκούρα φυλλώματα των δένδρων να περιβάλλουν μια ιδεατή σύνθεση σε ύφος μπαρόκ. Τα "ολλανδικά" έργα έρχονται σε εκπληκτική αντίθεση με τα τέλεια, ρεαλιστικά έργα της πρώιμης περιόδου. Τα τοπία είναι ανοικτά, γεμάτα επινοητικότητα και, το πιο σημαντικό, είναι εμφανές ότι ο καλλιτέχνης έχει "κατακτήσει" το θέμα του. Εξελισσόμενα, εμφανίζουν μια πιο συμπυκνωμένη άποψη και μικρότερο βάθος με πιο πράσινη χλωρίδα, πιο γαλάζιους ουρανούς και πιο φωτεινούς ορίζοντες. Ωστόσο, οι οριζόντιας κατεύθυνσης αποχρώσεις του μπλε που επεκτείνονται στο μέσον του βάθους, τονίζουν τις χρωματικές αντιθέσεις. Το βαθύ μπλε πιθανόν να οφείλεται σε αποσύνθεση της πράσινης χρωστικής, από την οποία εξαφανίστηκε η κίτρινη απόχρωση, ενώ παρέμεινε η μπλε.
Στους "ολλανδικούς" του πίνακες ο Ποστ αυξάνει, επίσης, τον αριθμό των μορφών και περιλαμβάνει μεγαλύτερη ποικιλία στο έργο του. Σχεδόν κάθε πίνακας που ολοκλήρωνε στην Ολλανδία περιλαμβάνει μεγάλη ομάδα ανθρώπων που αλληλεπιδρούν με κάποιο τρόπο μεταξύ τους, είτε χορεύοντας είτε εργαζόμενοι στους σακχαρόμυλους. Συνήθως οι μορφές αυτές είναι σκλάβοι.[17] Αντίθετα από τους "βραζιλιάνικους" πίνακές του, οι μορφές δεν είναι πλέον υποκείμενα τοποθετημένα στο προσκήνιο, αντίθετα, μοιάζουν να γίνονται μέρος του τοπίου. Τέσσερις από τους έξι πίνακες που ολοκλήρωσε στη Βραζιλία έχουν μερικές μόνον μορφές, με εξαίρεση αυτόν που απεικονίζει το Πόρτο Κάλβο (του 1639), που περιέχει αρκετές, και τον Ποταμό του Σάο Φρανσίσκο (του 1638) που δεν περιέχει καμία. Ενώ ο Ποστ ασχολείτο με την απεικόνιση της τοπιογραφίας, ένας άλλος καλλιτέχνης της ακολουθίας του πρίγκηπα Μάουριτς, ο Άλμπερτ Έκχαουτ, είχε επιφορτιστεί με την απεικόνιση των ιθαγενών.
Πρόσφατες ανακαλύψεις
Ο Έφορος του τμήματος τοπογραφικού - ιστορικού άτλαντα του αρχείου του Χάαρλεμ Αλεξάντερ ντε Μπράουν (Alexander de Bruin) ανακάλυψε στο αρχείο του 34 σχέδια, τα οποία δεν έχουν υπογραφή αλλά απεικονίζουν πανίδα της Βραζιλίας και είναι της εποχής που ο Ποστ βρισκόταν στη χώρα αυτή. Αυτό που τράβηξε την προσοχή του ντε Μπράουν στον Ποστ ήταν ακριβώς το περιεχόμενο των σχεδίων, που κατά κύριο λόγο απεικονίζουν ζώα της Βραζιλίας και είναι γνωστό ότι ο Ποστ είχε επιφορτιστεί με την αποτύπωση του βραζιλιάνικου τοπίου, της χλωρίδας και της πανίδας του.
Το Ρέικσμουζεουμ τα παρουσίασε για πρώτη φορά στο κοινό μαζί με έργα του Ποστ και βαλσαμωμένα ζώα, τα οποία παραχωρήθηκαν από το Κέντρο Βιοποικιλότητας του Λέιντεν στην αίθουσα Φίλιπς, από τις 7 Οκτωβρίου 2016 ως τις 8 Ιανουαρίου 2017.[18]
Παραπομπές
(Αγγλικά) SNAC. w6zp5j55. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Itaú Cultural: (Πορτογαλικά) Enciclopédia Itaú Cultural. Itaú Cultural. Σάο Πάολο. pessoa9982/frans-post. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017. ISBN-13 978-85-7979-060-7.
Ρέικσμουζεουμ, ''Frans Jansz. Post
«Frans Post (1612-1680): Brazil at the court of Louis XIV». 2006-10-05.
«A Brazilian Landscape, The Metropolitan Museum of Art, New York». 2006-10-05.
Frans Post στο RKD
Frans Post biography in De groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen (1718) by Arnold Houbraken, courtesy of the Digital library for Dutch literature
Paul H. Rem and Frederik J. Duparc. "Post." In Grove Art Online. Oxford Art Online, http://www.oxfordartonline.com/subscriber/article/grove/art/T068936pg2.
Μουσείο Thyssen-Bornemisza, Frans Jansz. Post
Walter A. Liedtke,Metropolitan Museum of Art (New York, N.Y.): Dutch Paintings in the Metropolitan Museum of Art, Τ. 1, σελ. 532, υποσημ. 5 στα Google books
Johhny van Haeften, Frans Post, a landscape in Brazil(pdf)
Larsen, Erik. “Supplements to the Catalogue of Frans Post.” In The Burlington Magazine, Volume 124, Number 951. The Burlington Magazine Publications, Ltd., June, 1982. Page 340.
Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου: Landscape in Brazil, about 1665-9, Frans Post
Sousa-Leão, Joaquim de. Frans Post. (Amsterdam: A.L. Van Gendt & Company, 1973), 18.
Paul H. Rem and Frederik J. Duparc. "Post." In Grove Art Online. Oxford Art Online, http://www.oxfordartonline.com/subscriber/article/grove/art/T068936pg2
Μουσείο Γκεττύ: Frans Post
Δείτε τα άρθρα των Ernst van den Boogaart και Elmer Kolfin στο The Slave in European Art: From Renaissance Trophy to Abolitionist Emblem, ed Elizabeth McGrath and Jean Michel Massing, London (The Warburg Institute) and Turin 2012.
[http://www.designboom.com/art/frans-post-animals-in-brazil-rijksmuseum-11-10-2016/ Designboom: frans post animals in brazil exhibition rijksmuseum, philips wing
Δείτε επίσης
Ζωγραφική της ολλανδικής Χρυσής Εποχής
Κατάλογος Ολλανδών ζωγράφων
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
