Ο Άνταμ ντε Κόστερ (φλαμανδικά: Adam de Coster[7] (Μέχελεν, περ. 1586 – Αμβέρσα, 4 Μαΐου 1643) ήταν Φλαμανδός ζωγράφος, επιφανές μέλος της ομάδας των "Καραβατζιστών" της Αμβέρσας. Είναι κυρίως γνωστός για τις σκηνές καθημερινότητας με έντονη χρήση του κιαροσκούρο.
Βιογραφία
Οι λεπτομέρειες σχετικά με τον βίο και την εκπαίδευσή του είναι ελλειπείς. Είναι γνωστό ότι προερχόταν από το Μέχελεν, όπου γεννήθηκε είτε το 1585 είτε το 1586, γιος του Γιαν ντε Κόστερ και της Κλάρα φαν ντερ Μπορχτ.[8] Το 1607 καταγράφεται στην Αμβέρσα, όπου γίνεται μέλος στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της πόλης.[9]
Η άρνηση του Αγίου Πέτρου
Παρά την απουσία σχετικής τεκμηρίωσης, έχει υποτεθεί ότι ο ντε Κόστερ ταξίδεψε στην Ιταλία κατά την περίοδο που ακόμη διαμορφωνόταν ως καλλιτέχνης. Εκεί πρέπει να ήλθε σε επαφή με έργα του Καραβάτζιο και των οπαδών του, οι οποίοι άσκησαν μεγάλη επιρροή τόσο στο ύφος όσο και στη θεματολογία του. Ορισμένα από τα πρόσφατα ανακαλυφθέντα έργα του ντε Κόστερ αποτελούσαν τμήμα ιταλικών συλλογών, κάτι που υποδεικνύει, επίσης, πιθανή παραμονή του στην Ιταλία.[10] Η μόνη απόδειξη ταξιδιού του στο εξωτερικό είναι ένα έγγραφο που τον τοποθετεί στο Αμβούργο το 1635.[11] Ο ντε Κόστερ είχε ισχυρούς προσωπικούς δεσμούς με την Ιταλία, καθώς ορισμένοι από τους στενότερους συγγενείς του μετανάστευσαν εκεί και εργάστηκαν ως ζωγράφοι.[10]
Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της σταδιοδρομίας του στην Αμβέρσα, όπου φαίνεται ότι έχαιρε υψηλότατης εκτίμησης. Αυτό επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι ο Άντονι βαν Ντάικ ζωγράφισε το πορτρέτο του σε γκριζάιγ και ένα χαρακτικό, το οποίο φιλοτεχνήθηκε από τον Πέτερ ντε Γιόντε ΙΙ με βάση αυτό το πορτρέτο και περιλήφθηκε στο έργο του βαν Ντάικ Icones Principum Virorum, μια συλλογή από πορτρέτα ηγετικών φυσιογνωμιών της εποχής του βαν Ντάικ. Κάτω από το πορτρέτο του ο ντε Κόστερ περιγράφεται ως Pictor Noctium, δηλ. "ζωγράφος των νυκτών", ευθεία αναφορά στην προτίμηση των τενεμπριστικών σκηνών.[12]
Δεν είναι γνωστός κανείς μαθητής του.[9] Το όνομά του εν πολλοίς λησμονήθηκε μετά τον θάνατό του και τα έργα του είχαν αποδοθεί σε άλλους καλλιτέχνες.[11]
Έργο
Ο Άνταμ ντε Κόστερ δεν συνήθιζε να υπογράφει ή να χρονολογεί τα έργα του. Ως αποτέλεσμα, πολλά από αυτά είχαν αποδοθεί σε άλλους "Καραβατζιστές". Το έργο του ανασυστάθηκε με βάση ένα χαρακτικό που είχε φτιάξει ο Λούκας Φόστερμαν ο πρεσβύτερος (1595–1675) βασισμένο στον χαμένο πίνακα Παίκτες τρικ-τρακ ή ταβλιού υπό το φως κεριού.[11] Ο χαράκτης αναγράφει στο κατώτερο περιθώριο "A De Coster pi:", που δείχνει ότι το χαρακτικό έγινε με βάση πρωτότυπο έργο του ντε Κόστερ.[13] Το έργο αυτό αποτέλεσε τη βάση για να του αποδοθούν και άλλα έργα.[11]
Ο Άγγλος ιστορικός τέχνης Μπένεντικτ Νίκολσον διαδραμάτισε σοβαρό ρόλο στην εκ νέου ανακάλυψη του καλλιτέχνη και την απόδοση σε αυτόν των έργων του.[14]
Άνδρας τραγουδά υπό το φως κεριού
Το έργο του ντε Κόστερ συνίσταται κυρίως από ρωπογραφίες με μορφές κατά το ήμισυ απεικονιζόμενες και δραματικά εφέ φωτισμού. Προτιμούσε το ισχυρό κιαροσκούρο και επέστρεφε διαρκώς στο μοτίβο των μισών μορφών που φωτίζονται από κερί. Ήταν εμφανώς εξοικειωμένος με το έργο του Καραβάτζιο και των οπαδών του, ιδιαίτερα των "καραβατζιστών της Ουτρέχτης". Τα έργα του ντε Κόστερ εμφανίζουν μια κάποια συγγένεια με αυτά του Ζωρζ ντε λα Τουρ και άλλων γαλλικών παραλλαγών του κινήματος των τενεμπριστών του καραβατζισμού. Πιο άμεσες επιρροές, ωστόσο, είναι αυτές από τους Χέρριτ φαν Χόντχορστ και Αντόνιο Κάμπι.[11] Συχνά χρησιμοποιούσε τη μέθοδο της μισοκρυμμένης φλόγας του κεριού στις συνθέσεις του.[14]
Τα θέματά του είναι αυτά που συναντά κανείς στον Καραβάτζιο και τους οπαδούς του: χαρτοπαίκτες, χαρτορίχτρες, πόρνες, μουσικές εκτελέσεις, η άρνηση του Αγίου Πέτρου κτλ. Ο ντε Κόστερ επανερχόταν συχνά σε ορισμένα θέματα και υπάρχουν αρκετές παραλλαγές τόσο στην άρνηση του Αγίου Πέτρου όσο και στους χαρτοπαίκτες. Ζωγράφισε, επίσης δύο γλύπτες τη νύκτα στη Ρώμη (σήμερα στο Statens Museum fur Kunst), πιθανότατα διπλό πορτρέτο των Φρανσουά Ντυκνουά (Francois Duquesnoy) και του Γκέοργκ Πέτελ. Αυτό δείχνει ότι είχε επίσης δραστηριοποιηθεί και ως προσωπογράφος.[15]
Πολύ καλό δείγμα του έργου του αποτελεί ο πίνακας Τρεις τραγουδιστές (Μουσείο Λιχτενστάιν. Στον πίνακα αυτόν εικονίζει μουσική εκδήλωση με τρεις τραγουδιστές, που διαβάζουν από την ίδια παρτιτούρα. Οι τρεις μουσικοί είναι σχεδιασμένοι με λεπτά αλλά έντονα χαρακτηριστικά και παρασκήνιο μια κόκκινη κουρτίνα. Φωτίζονται από κάτω, με την πηγή φωτός εκτός της εικόνας. Ο ντε Κόστερ δείχνει την επιδεξιότητά του στην αισθησιακή απεικόνιση του υφάσματος του φορέματος της τραγουδίστριας, με τον τρόπο που αυτό "συλλαμβάνει" το φως.[11] Μια ακόμη σύνθεσή του με μουσικό θέμα είναι ο Άνδρας που τραγουδά υπό το φως κεριού (1625-1635) (σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη της Ιρλανδίας). Εδώ χρησιμοποιεί την απόκρυψη της πηγής του φωτός για να δημιουργήσει εξαίρετα φωτιστικά αποτελέσματα στο ένδυμά του. Ο τραγουδιστής απεικονίζεται με το στόμα μισάνοιχτο, τονζοντας την αίσθηση του δράματος και του ρεαλισμού της σύλληψης ενός χρονικού στιγμιότυπου. Πιθανόν η μορφή να είναι μελέτη ζωής εκ του φυσικού.[16].
Στις 25 Ιανουαρίου του 2017 δημοπρατήθηκε από τον οίκο Sotheby s στη Νέα Υόρκη η ελαιογραφία του ντε Κόστερ "A Young Woman Holding a Distaff Before a Lit Candle", διαστάσεων 134 εκ. x 94,9 εκ., που είχε εκτιμηθει μεταξύ ενάμισυ και δύο εκατομυρίων δολαρίων, στην τιμή ρεκόρ των 4.100.000 δολαρίων, με την προμήθεια του οίκου, 4.850.000 δολάρια, δηλ. για πάνω από 4.500.000 εκατομύρια ευρώ. Ο ίδιος πίνακας είχε δημοπρατηθεί από τον ίδιο οίκο, επίσης στη Νέα Υόρκη, στις 17. Ιανουαρίου του 1992 για 380.000 δολάρια.
Δείτε επίσης
Κατάλογος Φλαμανδών ζωγράφων
Παραπομπές,
Η Ιουδήθ με την κεφαλή του Ολοφέρνη
(Αγγλικά, Bokmål, Σουηδικά, Φινλανδικά, Δανικά, Εσθονικά) KulturNav. 65f60727-c5b6-468f-bb8a-d85b8a4b1ff3. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Δανικά, Αγγλικά) Kunstindeks Danmark. 1486. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Athenaeum. 12134. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Artnet. adam-de-coster. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Γαλλικά) Le Dictionnaire des peintres belges du XIVe siècle à nos jours. La Renaissance du livre. 1995. 1321. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017. ISBN-13 978-2-8041-2012-2.
«Adam de Coster» 30 Μαρτίου 2017. 18620. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2018.
Απαντάται επίσης και ως Adam de Ceuster, Adam de Ceustere, Adam Koster, Adam de Keuster
Frans Jozef Peter Van den Branden, Geschiedenis der Antwerpsche schilderschool, Antwerpen, 1883, p. 654-656 (Dutch)
Adam de Coster στο Ολλανδικό Ίδρυμα Ιστορίας της Τέχνης (Dutch)
Adam de Coster, The Denial of Saint Peter at Sotheby’s
Adam de Coster, Three Singers at the Liechtenstein Collection
Adam de Coster, in "Icones Principum Virorum", στον ιστότοπο του Βρετανικού Μουσείου
Lucas Vorsterman. "The backgammon-players" at the British Museum website
Adam de Coster, The Denial of Saint Peter at Christie’s
Adam de Coster, Two Sculptors at Night in Rome. Double Portrait of Francois Duquesnoy and Georg Petel at the Statens Museum for Kunst
Adam de Coster, A Man Singing by Candlelight at the National Gallery of Ireland
Περαιτέρω ανάγνωση
Benedict Nicolson, "Candlelight Pictures from the South Netherlands," in The Burlington Magazine, Vol. 108, No. 758. (May 1966), pp. 252–256.
Benedict Nicolson, "Notes on Adam de Coster," in The Burlington Magazine, Vol. 103, No. 698. (May 1961), pp. 185–186+188-189.
Hans Vlieghe (1998). Flemish Art and Architecture, 1585-1700. Pelican history of art. New Haven: Yale University Press. ISBN 0-300-07038-1
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
