Βαθύφωνος ή μπάσος ονομάζεται ο άνδρας τραγουδιστής με τη χαμηλότερη έκταση, σε σχέση με τους άλλους ανδρικούς τύπους φωνής (βαρύτονος, τενόρος και κοντρα-τενόρος). Η τυπική έκταση ενός βαθυφώνου είναι από το Μι2 έως το Μι4, αν και η τεσσιτούρα του εξαρτάται από τον υπότυπο της φωνής του (βλ. παρακάτω). Η μουσική για βαθύφωνους γράφεται στο κλειδί του Φα, αν και στη μπαρόκ όπερα άλλα κλειδιά ήταν επίσης σε χρήση.
Οπερατικοί υπότυποι της φωνής του βαθύφωνου
Μπασοβαρύτονος ή Λυρικός Μπάσος
Όπως δηλώνει και ο τίτλος, η φωνή του μπασοβαρύτονου κινείται ανάμεσα στην περιοχή ενός βαρύτονου και ενός πραγματικού βαθύφωνου. Ένας μπασοβαρύτονος οφείλει να έχει την κανονική έκταση ενός μπάσου και ενός βαρυτόνου, ενώ παράλληλα να διατηρεί τη σκούρα χροιά του μπάσου. Καθώς οι ρόλοι του είναι γραμμένοι στην ψηλότερη περιοχή, διακρίνεται από μια λυρικότητα στο χρώμα· στον αντίποδα υπάρχει ο υπότυπος του δραματικού βαρύτονου (βλ. παρακάτω). Ορισμένοι κλασικοί ρόλοι γραμμένοι για μπασοβαρύτονο είναι οι εξής:
Don Pizarro, από τον Φιντέλιο του Μπετόβεν
Méphistophélès, από τον Faust του Σαρλ Γκουνώ
Don Alfonso, από το Έτσι κάνουν όλες του Μότσαρτ
Don Giovanni, από τον Ντον Τζιοβάννι του Μότσαρτ
Figaro, από τους Γάμους του Φίγκαρο του Μότσαρτ
Boris, από τον Boris Godunov του Μοντέστ Μουσσόργκσκυ
Philip II, από τον Don Carlos του Βέρντι
Ferrando, από τον Τροβατόρε του Βέρντι
Daland, από τον Ιπτάμενο Ολλανδό του Βάγκνερ
The King of Scotland, από τον Ariodante του Χαίντελ
Δραματικός μπασοβαρύτονος
Ο δραματικός μπασοβαρύτονος ή ψηλός μπάσος (γερμ. Hoher Bass) έχει τα χαρακτηριστικά της φωνής ενός μπασοβαρύτονου, με τη διαφορά ότι το χρώμα του είναι περισσότερο δραματικό και ερμηνεύει πιο δυναμικούς ρόλους όπως:
Igor, από τον Πρίγκηπα Ιγκόρ του Αλεξάντερ Μποροντίν
Boris, και Varlaam, από τον Boris Godunov του Μουσσόργσκυ
Klingsor, από τον Πάρσιφαλ του Βάγκνερ
Wotan, από το Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν του Βάγκνερ
Caspar, από τον Ελεύθερο Σκοπευτή του Καρλ Μαρία φον Βέμπερ
Banquo, από τον Μάκβεθ του Βέρντι
Zaccaria, από τον Ναμπούκο του Βέρντι
Μπάσος σπίντο
Ο τύπος του μπάσου σπίντο (ιτ. spinto) αναφέρεται σε νεανικούς ρόλους, ασχέτως αν ο ερμηνευτής είναι νεαρής ηλικίας. Ως φωνή χαρακτηρίζεται από ευλυγισία και άνεση στα γρήγορα και δεξιοτεχνικά περάσματα. Ορισμένοι ρόλοι είναι οι εξής:
Leporello, Masetto, από τον Ντον Τζιοβάννι του Μότσαρτ
Colline, από την Μποέμ του Τζάκομο Πουτσίνι
Κωμικός Μπάσος
Η φωνή του κωμικού βαθύφωνου (ιτ. Buffo) είναι μια λυρική φωνή, με άνετη κολορατούρα και δυναμική διάθεση. Στην όπερα, συνήθως αναλαμβάνει το ρόλο του ανταγωνιστή του πρωταγωνιστικού ρόλου, ή ενός φαιδρού χαρακτήρα στην εποχή του μπελ κάντο. Ορισμένοι ρόλοι για κωμικό μπάσο είναι οι εξής:
Don Pasquale, από τον Don Pasquale του Γκαετάνο Ντονιτσέττι
Dottor Dulcamara, από το Ελιξίριο του Έρωτα του Ντονιτσέττι
Don Bartolo, από τον Κουρέα της Σεβίλλης του Τζοακίνο Ροσσίνι
Don Magnifico, από τη Σταχτοπούτα του Ροσσίνι
Don Alfonso, από το Έτσι κάνουν όλες του Μότσαρτ
Leporello, από τον Ντον Τζιοβάννι του Μότσαρτ
The Doctor, από τον Wozzeck του Άλμπαν Μπεργκ
Δραματικός μπάσος
Αντίστοιχη του κωμικού μπάσου, η φωνή του δραματικού μπάσου έχει πιο δυναμικό χαρακτήρα και χρησιμοποιείται για πιο ηρωικούς ρόλους, όπως οι εξής:
Khan Konchak, από τον Πρίγκηπα Ιγκόρ του Μποροντίν
Baculus, από τον Der Wildschütz του Άλμπερτ Λόρτσινγκ
Ferrando, από τον Τροβατόρε του Βέρντι
Daland, από τον Ιπτάμενο Ολλανδό του Βάγκνερ
Λυρικός μπάσος προφόντο
Πρόκειται για τη χαμηλότερη φωνή στην κατηγορία των βαθύφωνων, όπως άλλωστε προκύπτει και από το προσωνύμιο προφόντο (ιτ. Basso profondo = χαμηλός, εκ βαθέων). Ο λυρικός υπότυπος χαρακτηρίζεται από έναν ήρεμο και συμπαγή τόνο, χωρίς υπερβολικό βιμπράτο, κατάλληλο για πατρικούς ή αρχοντικούς ρόλους, όπως οι ακόλουθοι:
Rocco, από τον Φιντέλιο του Μπετόβεν
Osmin, από την Απαγωγή από το σεράι του Μότσαρτ
Sarastro, από τον Μαγεμένο Αυλό του Μότσαρτ
Pimen, από τον Boris Godunov του Μουσσόργκσκυ
Baron Ochs, από τον Der Rosenkavalier του Ρίχαρντ Στράους
Baldassarre, από την La Favorite του Ντονιτσέτι
Δραματικός μπάσος προφόντο
Όπως και η προηγούμενη κατηγορία, αποτελεί τη βαθύτερη ανδρική φωνή, με τη διαφορά του πιο δραματικού χρώματος και του πιο έντονου βιμπράτο. Στην όπερα, οι δραματικοί βαθύφωνοι υποδύονται συχνά το ρόλο του «κακού», στρατάρχη κλπ. Χαρακτηριστικοί ρόλοι είναι οι εξής:
Nettuno (Ποσειδώνας) από το "Il ritorno di Ulisse in patria" του Μοντεβέρντι
Il Commendatore, από τον Ντον Τζιοβάννι του Μότσαρτ
Hagen, από Το Λυκόφως των Θεών του Βάγκνερ
Heinrich, από τον Λόενγκριν του Βάγκνερ
Gurnemanz, από τον Πάρσιφαλ του Βάγκνερ
Fafner, από το Χρυσό του Ρήνου και τον Ζίγκφριντ του Βάγκνερ
Marke, από τον Τριστάνο και Ιζόλδη του Βάγκνερ
Hunding, από τις Βαλκυρίες του Βάγκνερ
Ο Μέγας Ανακριτής, από τον Ντον Κάρλος του Βέρντι
Claggart, από τον Billy Budd του Μπέντζαμιν Μπρίτεν
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
