Το τρομπόνι είναι χάλκινο πνευστό μουσικό όργανο. Είναι ιδιόμορφη παραλλαγή της τρομπέτας. Δημιουργήθηκε πιθανόν περίπου το 1450 στην περιοχή της Βουργουνδίας. Αρχικά εμφανίστηκε σε στρατιωτικές ορχήστρες και κατά το 16ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε στις συμφωνικές ορχήστρες. Στη μακραίωνη ιστορία του δέχτηκε πολλές μεταβολές στη μορφή του. Σήμερα αποτελείται από ένα σωλήνα με σταθερό μήκος και από άλλους τρεις κυλίνδρους εφοδιασμένους με «κλειδιά». Η ηχητικότητα του είναι πολύ πλούσια, δεν αλλάζει όμως η τονικότητά του.
Τα είδη του τρομπονιού και η χρήση του
Από το τέλος του 18ου αιώνα καθιερώθηκαν στη συμφωνική ορχήστρα τα τρία είδη του: ένα οξύτονο, ένα βαρύτονο και ένα μπάσο τρομπόνι. Πολλοί κλασικοί συνθέτες χρησιμοποίησαν το τρομπόνι στις ορχήστρες τους, όπως ο Ιγκόρ Στραβίνσκι, ο Βάγκνερ, ο Πουλένκ κ.ά. Το τρομπόνι είναι ίσως το μοναδικό όργανο που υπέστη από την πρώτη εμφάνισή του ελάχιστες τροποποιήσεις, κυρίως στη διάτρηση και στην καμπάνα. Σε μερικές χώρες χρησιμοποιούνται τρομπόνια με βαλβίδες, κυρίως όμως σε στρατιωτικές μπάντες. Άλλοι τύποι τρομπονιού που χρησιμοποιούνται σπάνια στην ορχήστρα, είναι το πίκολο τρομπόνι και το κόντρα μπάσο τρομπόνι. Ως μπάσο τρομπόνι χρησιμοποίησε ο Βέρντι σε μερικές όπερες ένα όργανο που ονομάζεται στα ιταλικά cimbasso. Μουσικολογικά όμως αυτό το όργανο είναι μπάσο κόρνο. Το τρομπόνι έχει μία σημαντική έκταση ήχων η οποία βέβαια μόνο κατά ένα μέρος είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί στη συμφωνική μουσική. Στο τρομπόνι μπορεί να χρησιμοποιηθεί σουρντίνα, όπως και στα υπόλοιπα χάλκινα πνευστά, η οποία αλλοιώνει το ύψος και συχνά το ηχόχρωμα του οργάνου.
Στο τέταρτο μέρος του Requiem του Μότσαρτ, tuba mirum, συνοδεύει το σόλο τρομπόνι τον τραγουδιστή. Το σημείο αυτό του έργου, κατά τη δημιουργία του οποίου πέθανε ο μεγάλος συνθέτης, αποτελεί αντικείμενο μελετών, σε ποιο βαθμό ο μαθητής του Μότσαρτ και ολοκληρωτής του Requiem, Ζυσμάγερ, ακολούθησε πιστά τις εντολές του δασκάλου του ή έδρασε αυτόβουλα.
Ο ήχος του τρίο των τρομπονιών δίνει στη συμφωνική ορχήστρα ένα θριαμβευτικό και μεγαλοπρεπή τόνο - εδώ στο allegro energico της 9ης συμφωνίας του Μπετόβεν συνοδεύουν τρομπόνια τη χορωδία και στη Mazurka από μουσική για μπαλέτο του Ντελίμπ. Στην εισαγωγή της όπερας του Τζοακίνο Ροσίνι, Γουλιέλμος Τέλλος, συμμετέχουν τα τρομπόνια στη δημιουργία της ατμόσφαιρας καταιγίδας. Ο ήχος αυτού του οργάνου δεν θα μπορούσε να λείψει και από τα μυθολογικά θέματα του Βάγκνερ (Τανχόυζερ, Λόενγκριν). Στο έργο Βαλκυρία του ίδιου συνθέτη παίζει το τρομπόνι ως εξής: Όλα μαζί τα τρομπόνια δίνουν με την ορχήστρα στο έργο το γνωστό θριαμβευτικό ύφος. Στην πρώτη συμφωνία του Τσαϊκόφσκυ ακούγεται ένα σόλο του τρομπονιού. Στο Αυτοκρατορικό βαλς του Γιόχαν Στράους παίζουν τρομπόνια και τρομπέτες με στρατιωτικό ύφος. Στο Μεγάλο Ρωσικό Πάσχα του Ρίμσκυ-Κορσάκοφ παίζει το τρομπόνι σε διάφορα σημεία του έργου το κύριο θέμα.
Το τρομπόνι παίζει με σύντομα glissandi τη δεύτερη μελωδία του θέματος στο Bolero του Ραβέλ, ενώ στο Χορό των Σπαθιών του Χατσατουριάν κλείνουν τα glissandi τις μουσικές φράσεις στους ταχείς ρυθμούς του χορού. Ο Ντεφαί χρησιμοποιεί το τρομπόνι επίσης σε μουσική για χορευτικό θέμα. Ακόμα ακούμε τρομπόνια, μεταξύ άλλων, στη 2η Ουγγρική Ραψωδία του Λιστ, στο έργο Espana του Σαμπριέ , στο Πουλί της φωτιάς του Στραβίνσκυ και στην κατάληξη της πρώτης συμφωνίας του Μάλερ. Στο έργο Οι πλανήτες - Ουρανός του Χολστ κυριαρχούν τα τρομπόνια με τον ήχο τους.
Στη μουσική Jazz το τρομπόνι κράταγε αρχικά το μπάσο. Αργότερα ανατέθηκαν σ' αυτό το όργανο μελωδίες παράλληλα με το κλαρινέτο και την τρομπέτα, αλλά και δεξιοτεχνικά σόλο. Σε μερικές ορχήστρες της Jazz (big band) υπάρχει ομάδα τρομπονιών.
Μουσική για τρομπόνι
Κοντσέρτα για τρομπόνι έχουν συνθέσει οι Βάγκενζάιλ, 'Αλμπρεχτσμπέργκερ, Λέοπολντ Μότσαρτ, Μίχαελ Χάυντν, Ράιχα, Ρίμσκυ-Κορσάκοφ. O Μπετόβεν έχει συνθέσει 3 equal για 4 τρομπόνια, ο Σαιν-Σανς μία καβατίνα, ο Χίντεμιτ μία σονάτα, οι Τομάζι και Ρότα από ένα κοντσέρτο, ο Γκάρετ Γουντ ένα κοντσερτίνο κλπ.
Μουσικά αποσπάσματα
J.G. Albrechtsberger: Κοντσέρτο για τρομπόνι και ορχήστρα, απόσπ. β' και γ' μέρους.
G.Ch. Wagenseil: Κοντσέρτο για τρομπόνι και ορχήστρα, απόσπ. γ' μέρους.
Leopold Mozart: Κοντσέρτο για τρομπόνι και ορχήστρα, απόσπ. β' και γ' μέρους.
Michael Haydn: Κοντσέρτο για τρομπόνι και ορχήστρα, απόσπ. γ' μέρους.
A. Bruckner: Equal για 3 τρομπόνια.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
