Το τραγούδι Άγια Νύχτα (γερμανικά: Stille Nacht, heilige Nacht) είναι ένα διεθνώς γνωστότερο χριστουγεννιάτικο τραγούδι. Γράφηκε το 1816 και μελοποιήθηκε το 1818, και συνθέτες του είναι οι Αυστριακοί Φραντς Ξάβερ Γκρούμπερ (Franz Gruber) και Γιόζεφ Μορ, (Joseph Mohr).[1] Κηρύχθηκε Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά από την UNESCO το 2011.[2] Το τραγούδι ηχογραφήθηκε από πολλούς τραγουδιστές σε πολλά μουσικά είδη. Η έκδοση που τραγουδήθηκε από τον Μπινγκ Κρόσμπι το 1935 είναι ανάμεσα στα single με τις μεγαλύτερες πωλήσεις όλων των εποχών.[3]
Ιστορία
Η «Stille Nacht» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τις παραμονές των Χριστουγέννων του 1818 στην εκκλησία του μικρού χωριού Όμπερντορφ (Oberndorf) στην περιοχή του Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας. Οι στίχοι είχαν γραφεί δύο χρόνια νωρίτερα, το 1816, από τον νεαρό εφημέριο του χωριού Γιόζεφ Μορ.
Η μελωδία συντάχθηκε από τον Φραντς Ξάβερ Γκρούμπερ, δάσκαλο και οργανίστα στο κοντινό χωριό Άρνσντορφ,. Την παραμονή των Χριστουγέννων του 1818, ο Mohr έφερε τους στίχους στον Γκρούμπερ και του ζήτησε να συνθέσει μια μελωδία και συνοδεία κιθάρας για τη λειτουργία εκείνης της νύχτας, αφού οι πλημμύρες του ποταμού είχαν πιθανώς καταστρέψει το όργανο της εκκλησίας. Η εκκλησία καταστράφηκε τελικά από επανειλημμένες πλημμύρες και αντικαταστάθηκε με το παρεκκλήσι Silent-Night. Είναι άγνωστο τι ενέπνευσε τον Mohr να γράψει τους στίχους ή τι τον ώθησε να δημιουργήσει ένα νέο ύμνο.[4]
Αργότερα ο τότε εφημέριος της εκκλησίας του Όμπερντορφ κάλεσε έναν τεχνίτη ονόματι Καρλ Μαουράχερ (Karl Mauracher) για να επισκευάσει το εκκλησιαστικό όργανο του ναού, ο οποίος λάτρεψε το τραγούδι και πήρε τη σύνθεση μαζί του στο Zillertal.[5] Από εκεί οι οικογένειες περιπλανώμενων μουσικών Στράσσερ (Strasser) και Ράινερ (Rainer) που ταξιδεύαν σε διάφορες πόλεις της Γερμανίας το συμπεριέλαβαν στις παραστάσεις τους. Έτσι η «Άγια Νύχτα» άρχισε να διαδίδεται στις γερμανικές χώρες και σύντομα έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής. Το 1839 Οι Ράινερ παρουσίασαν το τραγούδι στη Νέα Υόρκη, ξεκινώντας τη διάδοση της «Άγιας Νύχτας» στον αγγλόφωνο κόσμο.[6] Στην αγγλική μεταφράστηκε το 1863 από τον Τζον Φρίμαν τον Νεότερο με μελωδία ελαφρώς διαφορετικής του αυστριακού πρωτοτύπου. Το 1840 εκδόθηκε πρώτη φορά με την ένδειξη «αγνώστου συνθέτη». Υπήρξε το αγαπημένο τραγούδι του βασιλιά Φρειδερίκου-Γουλιέλμου Δ΄ της Πρωσίας, Σε αυτή την περίοδο η μελωδία άλλαξε ελαφρώς και έγινε η έκδοση που συνήθως παίζεται σήμερα.[7][8]
Για χρόνια οι δημιουργοί του ήταν άγνωστοι και πολλοί απέδιδαν την πατρότητα του τραγουδιού σε διάσημους κλασσικούς συνθέτες όπως τον Μότσαρτ, τον Μπετόβεν, τον Χάυντν.[9] Όπως έγινε γνωστό από ένα χειρόγραφο που ανακαλύφθηκε το 1995 και φέρει την υπογραφή του εφημέριου. Το χειρόγραφο χρονολογείται από τους μελετητές το 1820. Στην αριστερή πλευρά αναγράφεται η ημερομηνία συγγραφής των στίχων το 1816 και στην άνω δεξιά γωνία η ένδειξη «Melodie von Fr. Xav. Gruber». Σήμερα φυλάσσεται στο Carolino Augusteum Museum του Σάλτσμπουργκ.[10]
Η «Άγια Νύχτα» έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 140 γλώσσες σε όλον τον κόσμο.[11] Είναι εξαιρετικά δημοφιλής τόσο μεταξύ των Καθολικών, όσο και των Προτεσταντών. Μάλιστα κατά τον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο τραγουδήθηκε ταυτόχρονα στην αγγλική και γερμανική γλώσσα από τα αντιμαχόμενα στρατεύματα στο μέτωπο κατά τη χριστουγεννιάτικη ανακωχή του 1914, καθώς ήταν από τα λίγα κοινώς γνωστά χριστουγεννιάτικα τραγούδια και των δύο πλευρών.
Η «Άγια Νύχτα» έχει γνωρίσει πολλές διασκευές και επανεκτελέσεις από διαφόρους καλλιτέχνες μέχρι σήμερα, κάποιες μάλιστα με σκωπτικό ή ειρωνικό στόχο (Simon and Garfunkel, Manowar). Επίσης έχει εμπνεύσει παραγωγές του κινηματογράφου και της μικρής οθόνης.
Η πρώτη έκδοση δημοσιεύτηκε από τον Friese το 1833 σε μια συλλογή Τεσσάρων Αυθεντικών Τιρολέζικων Τραγουδιών, με το ακόλουθο μουσικό κείμενο: [12]
Franz Xaver Gruber, painted by Sebastian Stief (1846)
\relative c'' { \key c \major \set Staff.midiInstrument = #"acoustic guitar (nylon)" \time 6/8 \set Score.tempoHideNote = ##t \tempo 4 = 60 \autoBeamOff g8.^"First edition" [a16] g8 e4. | g8. [a16] g8 e4. | d'4 d16. [b32] b4. | c4 c16. [g32] g4. | a4 a8 c8. b16 a8 | g8. a16 g8 e4. | a4 a8 c8. b16 a8 | g8. a16 g8 e4. | d'4 d8 f8.-> d16 b8 | c4. (e4) r8 | c8. [g16] e8 g8. f16 d8 | c4.~ c4 r8 \bar "|." }
Η σύγχρονη εκδοχή, όπως στο παρακάτω χορωδικό παράδειγμα, είναι:
\relative c'' { \key c \major \set Staff.midiInstrument = #"acoustic guitar (nylon)" \time 6/8 \set Score.tempoHideNote = ##t \tempo 4 = 60 \autoBeamOff g8.^"Contemporary" [(a16)] g8 e4. | g8. [a16] g8 e4. | d'4 d8 b4. | c4 c8 g4. | a4 a8 c8. [b16] a8 | g8. [a16] g8 e4. | a4 a8 c8. [b16] a8 | g8. [a16] g8 e4. | d'4 d8 f8.-> [d16] b8 | c4. (e4) r8 | c8. [(g16)] e8 g8. [f16] d8 | c4.~ c4 r8 \bar "|." }
Στίχοι
Γερμανικοί Στίχοι Ελληνικοί Στίχοι
Stille Nacht! Heilige Nacht!
Alles schläft; einsam wacht
Nur das traute heilige Paar.
Holder Knab' im lockigten Haar,
Schlafe in himmlischer Ruh!
Schlafe in himmlischer Ruh!
Stille Nacht! Heilige Nacht!
Gottes Sohn! Ο wie lacht
Lieb' aus deinem göttlichen Mund,
Da uns schlägt die rettende Stund’.
Jesus in deiner Geburt!
Jesus in deiner Geburt!
Stille Nacht! Heilige Nacht!
Die der Welt Heil gebracht,
Aus des Himmels goldenen Höhn
Uns der Gnaden Fülle läßt seh'n
Jesum in Menschengestalt.
Jesum in Menschengestalt.
Stille Nacht! Heilige Nacht!
Wo sich heut alle Macht
Väterlicher Liebe ergoß
Und als Bruder huldvoll umschloß
Jesus die Völker der Welt.
Jesus die Völker der Welt.
Stille Nacht! Heilige Nacht!
Lange schon uns bedacht,
Als der Herr vom Grimme befreit,
In der Väter urgrauer Zeit
Aller Welt Schonung verhieß.
Aller Welt Schonung verhieß.
Stille Nacht! Heilige Nacht!
Hirten erst kundgemacht
Durch der Engel Alleluja,
Tönt es laut bei Ferne und Nah:
Jesus der Retter ist da!
Jesus der Retter ist da!
Άγια Νύχτα, σε προσμένουν
Με χαρά οι χριστιανοί
Και με πίστη ανυμνούμε
Τον Θεό δοξολογούνε
Μ’ ένα στόμα, μια φωνή
Ναι με μια φωνή
Η ψυχή μας φτερουγίζει
Πέρα στ’ άγια τα βουνά
Όπου ψάλλουν οι αγγέλοι
Απ’ τα ουράνια θεία μέλη
Στον Σωτήρα «Ωσαννά»
Ψάλλουν «Ωσαννά»
Στης Βηθλεέμ ελάτε όλοι
Στα βουνά τα ιερά
Και μ’ ευλάβεια μεγάλη
'Κει που τ’ άγιο φως προβάλει
Προσκυνήστε με χαρά
Ναι με μια χαρά
"Stille Nacht, heilige Nacht"
0:58
"Stille Nacht, heilige Nacht" στο Polyphon, διάρκεια 55
Έχετε προβλήματα με ; Δείτε βοήθεια πολυμέσων.
"Stille Nacht, heilige Nacht"
0:03
Aussprache „Stille Nacht, Heilige Nacht“
Έχετε προβλήματα με ; Δείτε βοήθεια πολυμέσων.
Παραλλαγές στην κλασική μουσική
Μαξ Ρέγκερ, Weihnachtstraum für Klavier, Fantasie über „Stille Nacht, heilige Nacht“, zwei- oder vierhändig
Άρτουρ Χόνεγγερ, Une Cantate de Noël für Chor, Kinderchor, Bariton-Solo, Orgel und Orchester, 1953
Κρίστοφ Πεντερέκι, 2. Sinfonie (Weinachtssinfonie) für Orchester, 1979–1980
Μπέρτολντ Χούμελ, Stille Nacht - 3 Variationen und ein Nachsatz aus der Ferne für Sprecher und 8stimmig gemischten Chor a capella [1]
Άλφρεντ Σνίττκε, "Stille Nacht" für Violine und Klavier (1978)
Παραπομπές
Daley, Jason (17 Δεκεμβρίου 2018). «It's the Bicentennial of 'Silent Night': The classic Christmas tune was first composed as a poem, and it was set to music for the first time in the winter of 1818». Smithsonian. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2020.
«Österreichische UNESCO-Kommission – Nationalagentur für das Immaterielle Kulturerbe – Austrian Inventory». Ανακτήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 2014.
«Silent Night». Deutsche Welle (στα Αγγλικά). 15 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2020.
Egan, Bill (December 1999). «Silent Night, Holy Night». Soundscapes (University of Groningen) 2. ISSN 1567-7745. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-12-16. Ανακτήθηκε στις 22 December 2017.
«Spreading of the Song Locally». Silent Night Association. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2017.
Daley, Jason (17 Δεκεμβρίου 2018). «It's the Bicentennial of 'Silent Night': The classic Christmas tune was first composed as a poem, and it was set to music for the first time in the winter of 1818». Smithsonian. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2020.
Egan, Bill (December 1999). «Silent Night, Holy Night». Soundscapes (University of Groningen) 2. ISSN 1567-7745. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-12-16. Ανακτήθηκε στις 22 December 2017.
«Spreading of the Song Locally». Silent Night Association. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2017.
Egan, Bill (December 1999). «Silent Night, Holy Night». Soundscapes (University of Groningen) 2. ISSN 1567-7745. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-12-16. Ανακτήθηκε στις 22 December 2017.
«Origin of the Song». Silent Night Association. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2017.
Ronald M. Clancy, William E. Studwell. Best-Loved Christmas Carols. Christmas Classics Ltd, 2000.
"Silent Night" revisited Αρχειοθετήθηκε 27 August 2016 στο Wayback Machine. by Norbert Müllemann, G. Henle Verlag, 24 December 2012
Βιβλιογραφία
Πηγές
Άκη Λυμουρή, «Άγια Νύχτα», η μελωδία που ταυτίστηκε με τα Χριστούγεννα, περιοδικό Ιστορικά Θέματα, τχ 79, Δεκέμβριος 2008.
Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
Franz Xaver Erni, Heinz Alexander Erni: Stille Nacht, Heilige Nacht. Die schönsten Weihnachtslieder. Herder, Freiburg 2002, ISBN 3-451-27859-6.
Josef Gassner: Franz Xaver Grubers Autographen von „Stille Nacht, Heilige Nacht“ mit der Geschichte des Liedes. Oberndorf 1968.
Friedrich Haarhaus: Stille Nacht, Heilige Nacht: Wissenswertes zu den schönsten Advents- und Weihnachtsliedern. St. Benno-Verlag, Leipzig 2005, ISBN 3-7462-1872-1.
Wolfgang Herbst: Stille Nacht, heilige Nacht. Die Erfolgsgeschichte eines Weihnachtsliedes. Atlantis Musikbuch, Zürich/Mainz 2002, ISBN 3-254-00261-X.
Ernst Hintermaier (Hrsg.): Weihnachtslied „Stille Nacht! Heilige Nacht!“. Die autographen Fassungen und die zeitgenössischen Überlieferungen. Denkmäler der Musik in Salzburg, Einzelausgaben, Heft 4. Comes, Bad Reichenhall 1987, ISBN 3-88820-004-0.
Lenz Kriss-Rettenbeck: Bibliographie des Weihnachtsliedes „Stille Nacht, heilige Nacht“. In: Oberösterr. Heimatblätter 23 (1969)
Klaus Sauerbeck: Stille Nacht, heilige Nacht. 2. Auflage. Haenssler, Neuhausen 2007, ISBN 3-7751-4759-4.
Franz Schaub: Stille Nacht, heilige Nacht: Die Geschichte eines weltberühmten Liedes. Husum Taschenbuch. Husum Druck- und Verlagsgesellschaft, Husum 1992, ISBN 3-88042-616-3.
Alois Schmaus, Lenz Kriss-Rettenbeck (Hrsg.): Stille Nacht, Heilige Nacht. Geschichte und Ausbreitung eines Liedes. 2. Auflage. Universitätsverlag Wagner, Innsbruck/München 1968.
Ingeborg Weber-Kellermann: Das Buch der Weihnachtslieder. 11. Auflage. Schott, Mainz 2004, ISBN 3-254-08213-3.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
