Πανκ

 

Το Punk rock (ή απλά punk) (ελληνική απόδοση: Πανκ ροκ) είναι μουσικό είδος που ξεκίνησε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής τη δεκαετία του 1960, αρχικά από τη Νέα Υόρκη, και έγινε γνωστό στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Οι ρίζες του βρίσκονται στο garage rock, σε μουσικούς όπως η Πάττι Σμιθ και συγκροτήματα όπως οι MC5, Stooges, Ramones, New York Dolls και Dead Kennedys, μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1970 όμως εισάχθηκε στην Αγγλία και έγινε δημοφιλές από συγκροτήματα όπως οι Sex Pistols, οι Clash, οι Crass κ.ά. σαν μουσική του λευκού απορριπτόμενου νέου και μέρος ενός κινήματος πολιτικής και κοινωνικής καταγγελίας και αμφισβήτησης του κατεστημένου.

Παίζεται συνήθως με κιθάρα, μπάσσο και τύμπανα, σπάνια και πιάνο ή άλλα όργανα, και οργισμένα φωνητικά. Είναι υποκατηγορία του ροκ, προερχόμενο από το garage rock και είναι μουσική απλή, με έμφαση στις απλές ρυθμικές δομές (τυπικά 4/4 και δομή chorus-verse), την ταχύτητα και την ενέργεια, με στίχους που συνήθως θίγουν κοινωνικά, πολιτικά ή προσωπικά θέματα, συχνά οργισμένοι ή χλευαστικοί. Οι συνθέσεις ήταν συνήθως σύντομες (αρκετές φορές κάτω από δύο λεπτά) ως αντίθεση στις επικές συνθέσεις του progressive και του κλασικού ροκ, ενώ ο ρυθμός κοφτός και νευρικός, σε αντίθεση με τη μελωδική και χορευτική disco που κυριαρχούσε εκείνη την εποχή. Πολλοί από τους πανκ μουσικούς ήταν επαγγελματίες, αρχικά αρνούνταν όμως να παίξουν κάτι παραπάνω από μερικές κοφτές συγχορδίες, επίσης θέλοντας να αντιτεθούν στο τεχνικό παίξιμο που αποθεώθηκε από τους μουσικούς του κλασικού ροκ, ενώ άλλοτε οι μουσικοί ήταν ερασιτέχνες, με ελάχιστη ή λίγη τεχνική, που όμως ταίριαξαν με τη φιλοσοφία και την απλότητα της πανκ μουσικής.

Αναβίωση γνώρισε το πανκ τα τελευταία χρόνια, με ποπ πανκ συγκροτήματα όπως οι Green day, blink 182, Sum 41, All Time Low,The Offspring κ.α που ηχητικά προσεγγίζουν μεν το πανκ της δεκαετίας του '70, δεν αντιπροσωπεύουν όμως κοινωνικά το κλίμα της πρώτης σκηνής της εποχής εκείνης. Από τις σύγχρονες mainstream πανκ (ποπ-πανκ) μπάντες λείπει το πολιτικό και κοινωνικό μήνυμα. Συνήθως αποτελούν εμπορικά μουσικά σχήματα και η στάση τους θεωρείται ξένη ως προς το αυθεντικό ύφος και την αντιεμπορική στάση του πανκ.

Ελληνικό πανκ

Η ελληνική πανκ ροκ σκηνή ήταν μικρή αλλά δραστήρια στην Αθήνα, ξεκινώντας από τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '80. Μπάντες όπως οι Αδιέξοδο, οι Γενιά του χάους, οι Stress, οι Panx Romana, οι Ex-humans και άλλοι είχαν δημιουργήσει ένα πυρήνα από μπάντες με φιλικές μεταξύ τους σχέσεις και δίναν συναυλίες μαζί, στις ίδιες τοποθεσίες. Όπως και αλλού, το πανκ υιοθετήθηκε ως υποκουλτούρα και τρόπος ζωής από διαφορετικά άτομα και ομάδες, το κοινό στοιχείο όμως ήταν η νεανική οργή και ο χλευασμός του κατεστημένου οικοδομήματος, αλλά και το πάθος για ελευθερία, η αντίθεση στις προκαταλήψεις, τον ρατσισμό και τον εθνικισμό. Περί τα μέσα της δεκαετίας η Θεσσαλονίκη ανέδειξε κι αυτή μια δραστήρια σκηνή με συγκροτήματα όπως οι Γκούλαγκ, οι Εκτός Ελέγχου, οι Γκρόβερ, κ.ά.

Πολλά νεότερα πανκ και hardcore συγκροτήματα όπως οι «Ναυτία» ή οι «Ξεχασμένη Προφητεία», υιοθέτησαν την πρακτική της αυτοδιαχείρισης μετά το 1990, και σταδιακά δημιουργήθηκε ένα δίκτυο αυτοδιαχειριζόμενων χώρων και ομάδων που στήριξαν και στηρίχτηκαν από τα συγκροτήματα αυτά όπως οι ξακουστές καταλήψεις «Villa Amalias» και «Λέλας Καραγιάννη» στην Αθήνα και η «Villa Varvaras» στη Θεσσαλονίκη. Το πανκ, το hardcore και το crust, μετεξελίξεις του πανκ όταν αυτό αναμείχθηκε με το metal και το hardcore, δεν είναι βέβαια τα μόνα μουσικά ιδιώματα που εμφανίζονται στην αυτοδιαχειριζόμενη μουσική σκηνή, ειδικά τα τελευταία χρόνια.

Οι σύγχρονες πανκ μπάντες σπάνια κατάφεραν να δημιουργήσουν σκηνή με συνέχεια, σε αντίθεση με την αυτοοργανωμένη μουσική σκηνή που, αν και τα συγκροτήματα ήταν συχνά βραχύβια, κατόρθωσε να επιζήσει μέχρι και σήμερα. Σε κάποιες περιπτώσεις, μια μπάντα μπορεί να γίνει περισσότερο γνωστή, δημιουργώντας φανατικούς οπαδούς, όπως συνέβη στην περίπτωση των Αντίδραση ή των Ομίχλη.

Λίγες προσπάθειες έχουν γίνει για την καταγραφή της ιστορίας του ελληνικού πανκ. Μια από αυτές ήταν μια μπροσούρα της Αναρχικής αρχειοθήκης, ενώ άλλες προσπάθειες γίνονται τα τελευταία χρόνια από διαδικτυακούς τόπους (webzines) που έχουν συγκεντρώσει αρκετό υλικό.
Eίδη πανκ

Το πανκ χωρίζεται σε διάφορα είδη που μεταξύ τους έχουν κυρίως ιδεολογικές διαφορές και διαφορές στους στίχους και στον ήχο.

Χάος Πάνκ: Μιλάει κυρίως για την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών (συνήθως μπύρας) και καταστροφές.
Oi! Πανκ: Κύριο θέμα του είναι η ενότητα πανκ και σκίνχεντ. Επίσης η φτώχεια και το ποδόσφαιρο.
Αναρχο-πανκ: Στηρίζεται στην αναρχική ιδεολογία. Πιο πλούσιο σε στίχους από τα άλλα είδη, θίγει θέματα όπως η εξουσία, η ισότητα ανδρών γυναικών, ο φασισμός, ο ρατσισμός, η ανισότητα/ισότητα, τα δικαιώματα των ζώων, η αστυνομική βία, η παγκόσμια ειρήνη, η επανάσταση, η σημερινή κοινωνία κ.ά.

Celtic Punk: Είναι punk σε συνδυασμό με τη κέλτικη μουσική.

Στυλ και ενδυμασία

Το πανκ στυλ από τις απαρχές του (δεκαετία του 1970 από τους RAMONES) στόχο είχε να προκαλεί την κοινή γνώμη. Από τότε μέχρι σήμερα κάποια από τα τυποποιημένα αξεσουάρ έχουν αλλάξει ή έχουν αντικατασταθεί με νέα. Τ-shirt με προσβλητικές στάμπες, αντιφασιστικά σύμβολα κτλ. ήταν πολύ διάσημα στα αρχικά κύματα του πανκ.

Τα μαλλιά ήταν φτιαγμένα για να φαίνονται ατημέλητα, σε αντίθεση με τις προηγούμενες εποχές όπου ήταν κυρίως μακριά. Ήταν βαμμένα σε αφύσικα χρώματα (πράσινο, έντονο κόκκινο, μωβ).

Επίσης, αρκετά γνωστά ήταν τα δικτυωτά καλσόν (πολλές φορές σχισμένα) και τα περικάρπια με καρφιά και άλλα αντικείμενα με καρφιά, οι παραμάνες (πάνω στα ρούχα ή σαν σκουλαρίκια). Στα πρώτα χρόνια του πανκ, οι άντρες και οι γυναίκες φορούσαν βαρύ και πολύ eyeliner.
Βιβλιογραφία

Κολοβός, Γιάννης Ν.: Κοινωνικά απόβλητα; Η ιστορία της πανκ σκηνής στην Αθήνα, 1979-2015, «Απρόβλεπτες Εκδόσεις», Αθήνα 2015, ISBN 978-960-99847-4-4
Yfantis, V.: Punk Goes Science: The Academic Punk Bibliography, CreateSpace, 2014. Βιβλίο που περιέχει την καταγραφή της ακαδημαϊκής βιβλιογραφίας για το πανκ.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ηλεκτρονικό ροκ
Ηλεκτρονικά μέσα στη ροκ μουσική
Υποείδη

Dance punk Electroclash Indietronica New rave Post-punk revival Post-rock

Συναφή είδη
Εναλλακτικό ντανς Αρτ ροκ Big beat Crunkcore Dance-rock Dark wave Electronicore Electropunk Industrial rock Krautrock New wave Nintendocore Progressive rock Ραπ ροκ Synth-pop
Άλλα θέματα
Electro-Theremin "Good Vibrations" Ζωντανή ηλεκτρονική μουσική Τζόε Μηκ Μέλοτρον Συνθεσάιζερ μουγκ Προγραμματισμός (μουσική) Switched-On Rock Ισάο Τομίτα Yellow Magic Orchestra
Category Ηλεκτρονική μουσική Category Ροκ μουσική
Ροκ μουσική
Συστατικά

Backbeat Distortion Συγκροτήματα
Ηλεκτρική κιθάρα Μπάσο Backup συνοδεία Ντραμς

Είδη ανά
δεκαετία προέλευσης
1950

Instrumental rock Latin rock Pop rock Rock and roll
Βρετανικό Rockabilly

1960
Acid rock Anatolian rock Art rock Baroque pop Beat music Μπλουζ ροκ Boogie rock Χριστιανική ροκ Comedy rock Country rock Ηλεκτρονικό ροκ Πειραματικό ροκ Folk rock Φλαμένκο ροκ Garage rock Hard rock Heavy metal Τζάμ Τζαζ ροκ Krautrock Power pop Progressive rock Ψυχεδελικό ροκ Raga rock Roots rock Samba rock Νότιο ροκ Space rock Surf μουσική
1970
Arena rock Cock rock Dance-rock Funk rock Glam rock Gothic rock Heartland rock Όστροκ Post-progressive Παμπ ροκ (Αγγλία) Παμπ ροκ (Αυστραλία) Punk rock Soft rock Οπτικό κει Γιοτ ροκ
1980
Εναλλακτική ροκ Rap rock Tropical rock
1990
Stoner rock Sufi rock Viking rock
Μορφές ραδιοφώνου
Ενεργό ροκ Άνταλτ άλμπουμ εναλλακτικό Ροκ άλμπουμ Κλασικό ροκ Mainstream rock Μοντέρνο ροκ Προοδευτικό ροκ (ράδιο)

ΙστορίαΚουλτούρα

Προέλευση του ροκ εντ ρολ Ηλεκτρονικά μέσα στη ροκ μουσική Κοινωνικές επιπτώσεις

Στον Κομμουνισμό Στο ρατσισμό Στο σεξισμό Ροκ μουσική και κομμουνισμός

Ροκισμός και ποπτισμός Γυναίκες της ροκ
Συναφή
Λίστα με είδη ροκ Motorik Rock and Roll Hall of Fame Προοδευτική μουσική Ροκ συναυλία Ροκ μιούζικαλ Ροκ όπερα Φεστιβάλ ροκ Βαγκνέριο ροκ Wall of Sound