Μουσικολογία

 

Μουσικολογία ονομάζεται η θεωρητική και επιστημονική μελέτη της μουσικής. Ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε πρώτα από Γάλλους συγγραφείς (musicologie). Η μουσικολογία καλύπτει ένα ευρύ πεδίο έρευνας και καταπιάνεται με τη μελέτη όχι μόνο της ευρωπαϊκής ή μόνο της έντεχνης όπως ονομάζεται συχνά, μουσικής, αλλά και με τη λαϊκή και την εξω-ευρωπαϊκή μουσική. Οι απαρχές της ευρωπαϊκής μουσικολογίας εντοπίζονται στα έργα των θεωρητικών της ελληνικής αρχαιότητας, οι οποίοι ανέπτυξαν τις ηθικές και αισθητικές προεκτάσεις της μουσικής. Από τον 10ο αιώνα μ.Χ. και μετά, υπήρξαν αρκετά έργα που πραγματεύονταν την μουσική σημειογραφία, τη μουσική θεωρία, ή τη μουσική διδασκαλία. Στα χρόνια της Αναγέννησης δημοσιεύθηκε σημαντικός αριθμός έργων που πραγματεύονταν την αισθητική, τη θεωρία και την πρακτική της μουσικής καθώς και σχέδια με περιγραφές του τρόπου κατασκευής των μουσικών οργάνων, κατάλογοι οργάνων με τις εικαστικές παραστάσεις τους. Ιστορίες ευρωπαϊκής μουσικής εμφανίστηκαν για πρώτη φορά τον 18ο αιώνα και περιείχαν εκτός άλλων, κριτικές στη μουσική της αρχαιότητας, μελέτες της θρησκευτικής μουσικής τού μεσαίωνα κ.ά.

Η σύγχρονη μουσικολογία, έχει τις ρίζες της στα μέσα του 19ου αιώνα, όπου πρωτοεμφανίζεται το ενδιαφέρον για την εκτέλεση της μουσικής και τη ζωή προγενέστερων συνθετών. Οι επιστήμες της ψυχολογίας και εθνολογίας άσκησαν επιρροή στη μουσικολογία, και η μελέτη της σχέσης ανάμεσα στη ζωή και στο έργο των συνθετών φώτισε σε πολλές περιπτώσεις την ίδια τη μουσική. Προς τα μέσα του 20ού αιώνα η μουσικολογία καθιερώθηκε ως μάθημα πολλών πανεπιστημίων ενώ η αυξανόμενη ειδίκευση σε αυτόν τον τομέα οδήγησε σε μεγάλη ανάπτυξη των μουσικών εκδόσεων.

Μουσικολογία: Επιμέρους τομείς & βοηθητικές επιστήμες
Ιστορική μουσικολογία
Οργανολογία

Ασχολείται με τα μουσικά όργανα (την κατασκευή, τις τεχνικές εκτέλεσης, την ιστορία κ.ά.).
Μουσική εικονογραφία

Ερμηνεύει αναπαραστάσεις οργάνων, μουσικών εκτελέσεων κ.λπ. που βρίσκουμε σε εικαστικά έργα.
Εκτελεστική πρακτική

Αποδίδει ηχητικά την ιδέα ενός μουσικού έργου.
Μελέτη της σημειογραφίας

Ερευνά τους τρόπους καταγραφής της μουσικής.
Μελέτη των πηγών

Μελετά και ερευνά μουσικά ή θεωρητικά κείμενα επάνω στη μουσική καθώς και άλλες πηγές.
Μελέτη των τεχνικών σύνθεσης

Αναλύει τη δομή ενός μουσικού έργου και ερευνά την ιστορία της σύνθεσης στους τομείς της θεωρίας της μουσικής (Αντίστιξη, Αρμονία, Μελωδία, Ρυθμό, Μορφή κ.λπ.).
Ορολογία

Ερμηνεύει και καθιερώνει έννοιες σχετικές με τη μουσική συμβάλλοντας στην αντικειμενική απόδοση των εννοιών και την κωδικοποίηση τους με σκοπό την γενική συνεννόηση.
Υφολογία

Μελετά ειδολογικά και ιστορικά, τα γνωρίσματα ενός συνθετικού είδους, μιας εποχής, ενός συνθέτη ή μιας σχολής.
Συστηματική μουσικολογία
Μουσική ακουστική

Μελετά το ακουστικό αποτέλεσμα της μουσικής από φυσική άποψη καθώς και τη συμπεριφορά του ήχου στα μουσικά όργανα, τις αίθουσες κ.λπ..
Φυσιολογία της φωνής και της ακοής

Ασχολείται με την κατασκευή και τη λειτουργία του αυτιού και της φωνής.
Φυσιολογία της εκτελεστικής τεχνικής των οργάνων

Αναλύει τις κινήσεις του σώματος και τις τεχνικές εκτέλεσης.
Ψυχοακουστική

Ερευνά τις ψυχολογικές αντιδράσεις του ακροατή καθώς και ζητήματα σχετικά με τη μουσική ευφυία και εκπαίδευση.
Ψυχολογία της μουσικής

Μελετά την επίδραση της μουσικής και του μουσικού έργου στον άνθρωπο.
Κοινωνιολογία της μουσικής

Εξετάζει τις αμοιβαίες επιρροές και σχέσεις μεταξύ της μουσικής και της κοινωνίας.
Μουσική παιδαγωγική

Ασχολείται με τα προβλήματα της μουσικής εκπαίδευσης, τους σκοπούς και τις μεθόδους της.
Φιλοσοφία της μουσικής

Μελετά ζητήματα της μουσικής σχετικά με την ύπαρξη και την ουσία της. Αντανακλά συχνά, θέσεις και απόψεις που ανάγονται στον τομέα της ιστορικής όσο και της συστηματικής μουσικολογίας
Μουσική αισθητική

Εξετάζει το ερώτημα του "ωραίου" στη μουσική, σε σχέση με τη μορφή και το περιεχόμενο. Είναι επιμέρους κλάδος της φιλοσοφίας της μουσικής, δανείζεται όμως και στοιχεία από την κοινωνιολογία της μουσικής.
Εθνομουσικολογία

Ερευνά τη μουσική που διαμορφώνεται και μεταφέρεται μέσα από τη λαϊκή παράδοση, σε ευρωπαϊκούς και εξωευευρωπαϊκούς πολιτισμούς, σε νέους αλλά και παλαιότερους, καθώς και τις θεωρίες για τις απαρχές της μουσικής.
Εφαρμοσμένη μουσικολογία
Κατασκευή οργάνων

Ασχολείται με την αποκατάσταση και ανακατασκευή παλαιών οργάνων, τη μεθοδολογία κατασκευής των εν χρήσει οργάνων και την επινόηση νέων.
Θεωρία της μουσικής

Ασχολείται με τη θεωρητική γνώση για τη μουσική. Περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία επιμέρους τομέων.
Μουσικοκριτική
Αξιολογεί την μουσική εκτέλεση και τα νέα έργα, σύμφωνα με ποιοτικά, αισθητικά κ.ά. κριτήρια.