Καθοδηγητικό μοτίβο

Λάϊτ-μοτίφ, πληθ. Λάϊτ-μοτίβε (γερμ. Leitmotiv, γερ. πληθ.: Leitmotive) μεταφράζεται ως Καθοδηγητικό μοτίβο (αν και η χρήση του γερμανικού όρου είναι παγκοσμίως αποδεκτή και αναγνωρίσιμη).

Ερμηνεία

Το Μοτίβο γενικά είναι μια σύντομη ιδέα η ένα σύντομο καλλιτεχνικό στοιχείο, π.χ. χρώμα η απόχρωση, σύμβολο, κ.α. Στον χώρο της μουσικής είναι ένα σύντομο μελωδικό ή αρμονικό μοτίβο της ορχήστρας. Το καθοδηγητικό μοτίβο, είναι ένα μοτίβο το οποίο συνδέεται με ένα πρόσωπο, αντικείμενο ή αφηρημένη έννοια π.χ. του μουσικού δράματος έτσι που να το συνοδεύει κάθε φορά που αυτό εμφανίζεται στη σκηνή ή υπονοείται με οποιονδήποτε τρόπο από τα λόγια των τραγουδιστών-ηθοποιών.

Τα καθοδηγητικά μοτίβα μπορούν να παρουσιαστούν στην αυθεντική τους μορφή (συνήθως όταν ακούγονται για πρώτη φορά), παραλλαγμένα ή σε συνδυασμό με άλλα. Η χρήση τους έγκειται στο να λειτουργούν σαν υπενθύμιση του στοιχείου με το οποίο ταυτίζονται στο υποσυνείδητο του ακροατή και σαν δομικό υλικό, το οποίο βοηθάει στη μορφολογική ενότητα του δράματος.

Ιστορία

Τα καθοδηγητικά μοτίβα αποτελούν εξέλιξη του υπενθυμητικού μοτίβου και στην μουσική πρωτοχρησιμοποιήθηκαν από το Γερμανό συνθέτη Carl Maria von Weber (1786-1826). Ο συνθέτης όμως, ο οποίος τα αξιοποίησε πλήρως και τα χρησιμοποίησε κατά κόρον στα έργα του, είναι ο επίσης Γερμανός Ρίχαρντ Βάγκνερ (1813-1883), που ουσιαστικά έχτισε όλα τα μουσικά του αριστουργήματα με βάση την αρχή της τεχνικής του καθοδηγητικού μοτίβου. Αργότερα χρησιμοποίησαν την ίδια τεχνική χρησιμοποίησαν επίσης οι Τζάκομο Πουτσίνι, Ρίχαρντ Στράους και άλλοι. Στην σύγχρονη μουσική εμφανίζονται καθοδηγητικά μοτίβα στην μουσική των κινηματογραφικών έργων «Ο Πόλεμος των Άστρων», Κίνγκ Κόνγκ, «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» κ.α.

Σημαντικά καθοδηγητικά μοτίβα

Το καθοδηγητικό μοτίβο από την όπερα Τριστάνος και Ιζόλδη του Ρίχαρντ Βάγκνερ ήταν σημαντικός σταθμός της κλασικής μουσικής και πηγή έμπνευσης που οδήγησε τελικά στο ατονικό σύστημα και τον δωδεκαφθογγισμό.