Η Μπόρτε (Μπόρτε Ουτζίν, κυριλλικά: Бөртэ үжин; περίπου 1161–1230) ήταν η πρώτη σύζυγος του Τεμουζίν, που αργότερα έγινε ο Τζένγκις Χαν και ίδρυσε την Μογγολική Αυτοκρατορία και έγινε η αυτοκράτειρα των Μογγόλων. Λίγα ξέρουμε για την παιδική της ηλικία, αλλά παντρεύτηκε τον Τεμουζίν σε ηλικία 17 ετών και αργότερα μια αντίπαλη φυλή απήγαγε την Μπόρτε. Ο σύζυγός της την έσωσε και μπορεί αυτή η απόφαση να τον έκανε να αρχίσει να κατακτήσει τον κόσμο. Έδωσε στον Τεμουζίν 5 κόρες και 4 γιους, οι οποίοι με τους απογόνους τους έκαναν περαιτέρω επεκτάσεις στην Μογγολική Αυτοκρατορία.
Πρώτα χρόνια
Λίγα γεγονότα είναι γνωστά για την ζωή της, αλλά οι Μογγόλοι έχουν πολλούς θρύλους για την ζωή της. Τα λίγα που γνωρίζουμε γι' αυτήν είναι κυρίως από την Μυστική Ιστορία των Μογγόλων.
Η Μπόρτε γεννήθηκε το 1161 και ανήκε στην φυλή Ολχονούτ ή στη φυλή Ονγκιράτ. Η οικογένειά της ήταν ευγενικής καταγωγής και είχε μακρά παράδοση σε γυναίκες που παντρεύονταν σημαντικούς άντρες και κατακτούσαν πολιτικές θέσεις, μία στρατηγική που είχε αποδειχθεί εξαιρετικά επωφελής για την φυλή της. Όπως είχε περηφανευτεί κάποτε ο πατέρας της, ο Ντεϊσεχέν: «Εμείς δεν στηριζόμαστε στην δύναμη των γιων μας, αλλά στην εξυπνάδα και την ομορφιά των κορών μας. Οι κόρες μας μετακινούνται πάνω σε άμαξες που τις σέρνουν μαύρες καμήλες και γίνονται βασίλισσες. Από παλιά εμείς έχουμε βασίλισσες για ασπίδα μας.»[2] Γι΄αυτόν τον λόγο η Μπόρτε που από νωρίς προοριζόταν να παντρευτεί κάποιον σημαντικό άντρα, είχε εκπαιδευθεί στην πολιτική και την στρατηγική και είχε αναπτύξει ηγετικές ικανότητες. Η φυλή της ήταν φιλική με την φυλή Κιγιάντ που ανήκε ο Τεμουζίν, και οι γονείς της ήταν ο Ντεισεχέν και η Τσοτάν.[3] Περιγραφόταν λέγοντας ότι είχε «ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα» και «φωτιά στα μάτια της», εννοώντας ότι ήταν ευφυής.[4]
Ο γάμος με τον Τεμουζίν
Η σχέση τους άρχισε όταν Γιεσουχέι, ο πατέρας του Τεμουζίν, την ζήτησε για σύζυγο του γιου του. Αν και η Μπόρτε προοριζόταν να παντρευτεί κάποιον μεγάλο άρχοντα κάποια στιγμή στην ζωή της, ο πατέρας της δέχτηκε να επιτρέψει τον γάμο με τον Τεμουζίν γιατί είδε ότι οι δύο νέοι είχαν αγαπηθεί πολύ. Για τους Μογγόλους ο έρωτας ήταν το πιο ιερό πράγμα από όλα και έδειχναν μεγάλη κατανόηση στους γάμους που προέκυπταν από αυτόν. Έτσι, ενώ η Μπόρτε μπορούσε να διαλέξει όποιον ήθελε για σύντροφό της, επέλεξε τον Τεμουζίν που βέβαια αργότερα αποδείχθηκε ο ισχυρότερος σύζυγος που θα μπορούσε να έχει διαλέξει καθώς εξελίχθηκε στον θρυλικό στρατηλάτη Τζένκις Χαν.
Ο Τεμουζίν, όπως ήταν το έθιμο των Μογγόλων, έζησε με την οικογένεια της Μπόρτε κατά την διάρκεια του αρραβώνα τους, αλλά αναγκάστηκε να επιστρέψει στην οικογένεια του λόγω της δηλητηρίασης του Γιεσουχέι από έναν εχθρό.[5] Το 1178, ο Τεμουζίν ταξίδεψε για να βρει την Μπόρτε. Με την άδεια του Ντεϊσεχέν, πήρε την Μπόρτε και την μητέρα της για να ζήσουν στο Γιουρτ της οικογένειας του, που κατασκήνωσε δίπλα στον ποταμό Σενγκούρ.[6] H προίκα της ήταν ένα πολύτιμο παλτό από μαύρη γούνα.[7]
Όμως οι δύο νέοι δεν πρόλαβαν να χαρούν τον έρωτά τους γιατί πολύ σύντομα μετά τον γάμο τους η Μπόρτε απήχθη από την γειτονική φυλή των Μερκιδών. Ο Τεμουζίν φρόντισε να την βρει και να την πάρει πίσω και για να το καταφέρει αυτό δεν δίστασε να ξεκινήσει ολόκληρο πόλεμο. Κάποια στιγμή αποκαλύφθηκε ότι η Μπόρτε ήταν έγκυος και υπήρχαν υπόνοιες ότι το παιδί δεν ήταν του Τεμουζίν αλλά κάποιου μερκίδα στρατηγού που είχε πάρει την Μπόρτε σαν παλλακίδα του κατά την διάρκεια της αιχμαλωσίας της. Ο Τεμουζίν, όμως, έβαλε τέλος στα κουτσομπολιά δηλώνοντας ότι πέρα από την μητέρα δεν είναι δουλειά κανενός να γνωρίζει πως έγινε η σύλληψη του παιδιού και ότι σημασία δεν έχει η πατρότητα αλλά το ποια είναι η μητέρα του παιδιού. Αμέσως μετά φρόντισε να αναγνωρισθεί το παιδί ως δικό του.
Ως μεγάλη αυτοκράτειρα
Η Μπόρτε ήταν σύζυγος του Τεμουζίν. Ενώ ο Τζένγκις Χαν, επέκτεινε την επιρροή και την αυτοκρατορία του, η Μπόρτε έμεινε πίσω και έδωσε στον αδερφό του Τεμούγκε να κυβερνάει την Μογγολία. Οι άλλες του σύζυγοι ήταν παρούσες στις εκστρατείες του Τζένγκις Χαν, ενώ η Μπόρτε έμεινε πίσω και κυβέρνησε την δική της περιοχή.[8] Το μεγαλύτερο μέρος του ποταμού Χερλέν ανήκε σε αυτήν, ενώ παλιότερα ανήκε στους Τατάρους.[9] Μόνο τα παιδιά της ήταν υποψήφια στην διαδοχή του Τζένγκις Χαν ως Χαν των Μογγόλων.
Παιδιά
Οι γιοι της:
Τζότσι, μπορεί να μην ήταν βιολογικός απόγονος του Τζένγκις Χαν (η μητέρα του συνελήφθη από τους Μερκίτς)
Τσαγκατάι
Ογκεντέι, παντρεύτηκε την Τορεγκέν Χατούν
Τολούι, παντρεύτηκε την Σορκακτάνι Μπέκι
Οι κόρες της:
Χοτσέν Μπέκι, η μεγαλύτερη, παντρεύτηκε τον Μπότου από την φυλή Ικιρές.
Αλαχάι Μπέκι, παντρεύτηκε τον Αλακούς Ντιγκίτ Κούρι της φυλής Ονγκούτ
Τουμελούν, παντρεύτηκε τον Τσίγκου, γιο του Αντσέν και εγγονό του Ντεισεχέν, δηλαδή τον πατέρα της
Αλαλτούν, η οποία παντρεύτηκε τον Ολάρ, από την φυλή Ολχονούτ
Τσετσεγικέν, οι οποία παντρεύτηκε τον Τορόλτσι, γιος του Κουντούκα Μπέκι, από την φυλή Οϊράτ.
Παραπομπές
pantheon.world/profile/person/Börte. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
McIver., Weatherford, J. (2010). The secret history of the Mongol queens : how the daughters of Genghis Khan rescued his empire (1st ed έκδοση). New York: Crown Publishers. ISBN 0307407152. 354817523.CS1 maint: Extra text (link)
http://jigjids.files.wordpress.com/ , Chapter 1, Section 65
http://jigjids.files.wordpress.com/ Chapter 1, Sections 65-66
http://jigjids.files.wordpress.com/, Chapter 1, Sections 61,66,68
http://jigjids.files.wordpress.com/ , Chapter 2, Section 94
http://jigjids.files.wordpress.com/ , Chapter 2, Section 96
Ratchnevsky, Paul (1991). Genghis Khan: His Life and Legacy. Blackwell Publishing. σελίδες 164-5. ISBN 0-631-16785-4.
Weatherford. σελ. 28. Missing or empty |title= (βοήθεια)
Πηγές
René Grousset. Conqueror of the World: The Life of Chingis-khan (New York: The Viking Press, 1944) ISBN 0-670-00343-3.
Ratchnevsky, Paul. Genghis Khan: His Life and Legacy. (Blackwell Publishing 1991) ISBN 0-631-16785-4.
Man, John. Genghis Khan: Life, Death and Resurrection (London; New York : Bantam Press, 2004) ISBN 0-593-05044-4.
Onon, Urgunge, tr. and ed. and introduction. The Secret History of the Mongols: The Life and Times of Chinggis Khan. (Taylor & Francis e-Library, 2005) ISBN 0-203-98876-0 as retrieved from [1] December 2, 2014.
Weatherford, Jack. (2010). The Secret History of the Mongol Queens. Broadway Paperbacks, New York. ISBN 978-0-307-40716-0
Για άλλες σχετικές πηγές δείτε Τζένγκις Χαν .
http://jigjids.files.wordpress.com/
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
