.

Μογγολία

Η Μογγολία είναι μια χώρα με έκταση 1.564.116 τετρ. χλμ. και πληθυσμό 3.041.142 κατοίκους (138η στον κόσμο), σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2009[2]. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη περίκλειστη χώρα μετά το Καζακστάν. Τυπικά εντάσσεται στις χώρες της Ανατολικής Ασίας, αν και ορισμένες φορές θεωρείται κομμάτι της Κεντρικής Ασίας. Συνορεύει με τη Ρωσία προς Βορρά και με την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας προς Νότο. Το καθεστώς της χώρας είναι κοινοβουλευτική δημοκρατία. Η πρωτεύουσα της χώρας είναι η Ουλάν Μπατόρ. Από το 2009 Πρόεδρος είναι ο Τσαχιάγκιϊν Ελμπεγκντόρζ και από το 2009 Πρωθυπουργός είναι ο Σουχμπααταρίν Μπάτμπολντ.

Ιστορία
Προϊστορία

Σημαντικές προϊστορικές τοποθεσίες της παλαιολιθικής εποχής με τοιχογραφίες σε σπήλαια έχουν βρεθεί στο Κόιντ Τσενκχερίν της επαρχίας Κχόντ και στο Τσαγκαάν της επαρχίας Μπαγιανκχονγκόρ. Επίσης, υπολείμματα οικισμού της νεολιθικής εποχής υπάρχουν στην επαρχία Ντορνόντ, ενώ σύγχρονα ευρήματα στη δυτική Μογγολία υποδηλώνουν παρουσία τροφοσυλλεκτικών πληθυσμών. Ο πληθυσμός κατά την εποχή του χαλκού περιγράφεται ανθρωπολογικά ως παλαιο-μογγολικός στα ανατολικά τμήματα της σημερινής χώρας, και ως ευρωπικός στα δυτικά.

Κατά τη δεύτερη χιλιετηρίδα π.Χ. και κατά την εποχή του χαλκού, η δυτική Μογγολία βρισκόταν κάτω από την επιρροή του πολιτισμού των Καρασούκ. Ευρήματα, γνωστά ως Κουργκάν, εικάζεται ότι προέρχονται από αυτή την περίοδο, ενώ άλλες θεωρίες τα εντοπίζουν στον 7ο και 8ο αιώνα π.Χ. Ένα ταφικό σύμπλεγμα της εποχής του σιδήρου του 3ου ή 5ου αιώνα, το οποίο χρησιμοποιήθηκε και στη συνέχεια από τους Ξιονγκνού, έχει ανασκαφεί κοντά στο Ουλαανγκόμ. Πριν από τον 20ο αιώνα, υπήρχε η άποψη ότι οι Σκύθες ήταν απόγονοι των Μογγόλων, καθώς φαίνεται ότι αποίκησαν τη δυτική Μογγολία κατά τον 5ο και 6ο αιώνα. Μία μούμια Σκύθου πολεμιστή που χρονολογείται πριν από 2.500 χρόνια έχει βρεθεί στο Αλτάι της Μογγολίας.
Πρώιμη ιστορία
Η επικράτεια των Ξιονγκνού σε σχέση με τα σημερινά σύνορα της Μογγολίας.

Η Μογγολία, από την προϊστορία της, έχει κατοικηθεί από νομαδικούς πληθυσμούς, οι οποίοι από περίοδο σε περίοδο σχημάτισαν μεγάλες ομοσπονδίες που άκμασαν. Η πρώτη από αυτές, οι Ξιονγκνού, ενώθηκαν σε ομοσπονδία από τον Μόντου Σανίου το 209 π.Χ. και σύντομα αποτέλεσαν σημαντική απειλή για τη δυναστεία των Κιν, εξαναγκάζοντάς τους στην κατασκευή του Σινικού Τείχους, με φρουρά την εποχή ακμής του που έφτανε ακόμα και τους 30.000 στρατιώτες, ως μέσο άμυνας στις επιδρομές των Ξιονγκνού.

Με την παρακμή των Ξιονγκνού, οι Ρουράν, συγγενείς λαός των Μογγόλων, ήρθε στην εξουσία για να ηττηθεί από τους Γκοκτούρκς, οι οποίοι κυριάρχησαν στην περιοχή για αιώνες. Κατά τον 7ο και 8ο αιώνα, τους διαδέχθηκαν οι Ουιγούροι και στη συνέχεια οι Κιτάνς και οι Γιούρχενς. Μέχρι το 10ο αιώνα, η χώρα ήταν διαιρεμένη ανάμεσα σε πλήθος φυλών με συνεχή εναλλαγή πρόσκαιρων συμμαχιών και διαφυλετικών συρράξεων.
Η Μογγολική αυτοκρατορία

Στο χάος που επικράτησε τον 12ο αιώνα, ένας αρχηγός φυλής με το όνομα Τεμουζίν κατάφερε τελικά να ενώσει τις Μογγολικές φυλές ανάμεσα στη Μαντζουρία και την Αλταϊκά όρη. Το 1206 πήρε τον τίτλο Τζένγκις Χαν και ξεκίνησε μία σειρά στρατιωτικών εκστρατειών, γνωστές για τη βία και την ωμότητά τους, σε μεγάλο μέρος της Ασίας, δημιουργώντας έτσι τη Μογγολική αυτοκρατορία, τη μεγαλύτερη συνεχόμενη αυτοκρατορία σε έκταση στην παγκόσμια ιστορία. Με τους διαδόχους του, η αυτοκρατορία εκτεινόταν από τη σημερινή Πολωνία στα δυτικά ως την Κορέα στα ανατολικά, και από τη Σιβηρία στο βορρά ως τον Κόλπο του Ομάν στα νότια, με συνολική έκταση 33 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων (22% της συνολικής ξηράς του πλανήτη) και πληθυσμό μεγαλύτερο από 100 εκατομμύρια.

Μετά το θάνατο του Τζένγκις Χαν, η αυτοκρατορία διαιρέθηκε σε τέσσερα βασίλεια, ονομαζόμενα χανάτα, τα οποία τελικά έγινε ημιανεξάρτητα και μετά το θάνατο του Μόνγκε το 1259. Ένα από τα χανάτα, γνωστό ως το Μεγάλο Χανάτο, με επικράτεια τη σημερινή Μογγολία και την Κίνα, μετατράπηκε στη δυναστεία των Γουάν με ηγεμόνα τον Κουμπλάι Χαν, εγγονό του Τζένγκις Χαν. Ο Κουμπλάι Χαν έκανε πρωτεύουσά του τη σημερινή πόλη του Πεκίνου. Μετά από έναν περίπου αιώνα ηγεμονίας, οι Γουάν αντικαταστάθηκαν από τη Δυναστεία των Μινγκ το 1368, και οι Μογγόλοι εκδιώχθηκαν προς το βορρά. Καθώς ο στρατός των Μινγκ καταδίωξε τους μογγολικούς πληθυσμούς μέχρι τα πάτρια εδάφη τους, κατέλαβε και κατέστρεψε τη πρωτεύουσα Καρακόρουμ, μαζί με την πολιτιστική πρόοδο της αυτοκρατορικής περιόδου, γυρνώντας τη Μογγολία ξανά σε μία άναρχη κατάσταση.
Μετα-αυτοκρατορική περίοδος
O Αλτάν Χαν του Τουμέντ, εγγονός του Μπατουμόνγκε Νταγάν Χαν και ιδρυτής του Χοχότ.

Οι επόμενοι αιώνες χαρακτηρίζονται από βίαιες διενέξεις για εξουσία μεταξύ διαφόρων φυλών, κυρίως μεταξύ των Τζενγκχίνς Οϊράντς και των αντιπάλων τους, καθώς και από αμέτρητες εισβολές των Κινέζων, όπως οι πέντε εκστρατείες με αρχηγό τον αυτοκράτορα Γιόνγκλε. Στις αρχές του 15ου αιώνα, οι Οϊράντς με ηγεμόνα τον Έσεν Ταγισί ενισχύθηκαν και πραγματοποίησαν επιδρομές ακόμα και στην Κίνα το 1449, με αφορμή το δικαίωμα να μην πληρώνουν φόρο υποτελείας, αιχμαλωτίζοντας και τον Κινέζο αυτοκράτορα. Ωστόσο, ο Έσεν Ταγισί δολοφονήθηκε το 1454 και ακολούθησε η ηγεμονία των Μποργιτζίντς.

Ο Μπατουμόνγκε Νταγάν Χαν και το κρατίδιό του Μαντουκάι, ένωσε ξανά τους Μογγόλους στις αρχές του 16ου αιώνα, ενώ στη συνέχεια ο Αλτάν Χαν του Τουμέντ, εγγονός του Μπατουμόνγκε αλλά μη νόμιμος Χαν, απέκτησε δύναμη και ίδρυσε το Χοχότ το 1557. Η συνάντησή του με τον Δαλάι Λάμα το 1578 πυροδότησε τη δεύτερη εισροή του θιβετιανού βουδισμού στη χώρα. Ο Αμπτάι Χαν των Κάλχα προσηλυτίστηκε στον βουδισμό και ίδρυσε τη μονή Ζούου στο Έρντενε το 1585. Ο εγγονός του Ζαναμπαζάρ έγινε ο πρώτος Τζεμπτσουντάμπα Κουτουγκτού το 1658.
Η δυναστεία των Τσινγκ

Ο τελευταίος Μογγόλος χάνος ήταν ο Λίγκντεν Χαν στις αρχές του 17ου αιώνα. Οι επιδρομές του στις κινεζικές πόλεις τον οδήγησαν σε διαμάχη με τους Μαντσού, καθώς κατάφερε να ενώσει αρκετές μογγολικές φυλές. Πέθανε το 1634 κατά το ταξίδι του για το Θιβέτ, σε μία προσπάθεια να αποφύγει τους Μαντσού και να καταστρέψει την ομάδα των κίτρινων σκούφων του βουδισμού. Μέχρι το 1636, οι περισσότερες φυλές της εσωτερικής Μογγολίας είχαν παραδοθεί στους Μαντσού, και τελικά οι Κάλχα δήλωσαν και αυτοί υποτέλεια στη δυναστεία των Τσινγκ το 1691, παραχωρόντας έτσι όλη τη σημερινή δυτική Μογγολία στην εξουσία του Πεκίνου. Μετά από αρκετούς πολέμους, οι Ντζουνγκάρ επίσης κατακτήθηκαν το 1757.

Μέχρι το 1911 οι Μαντσού διατήρησαν τον έλεγχο της Μογγολίας με μία σειρά συμμαχιών και διαφυλετικών γάμων, καθώς και με στρατιωτικά και οικονομικά μέτρα. Υψηλοί αξιωματούχοι των Μαντσού, γνωστοί ως Αμπάν, είχαν εγκατασταθεί στο Κουρέε, το Ουλιαστάι και το Κχόβντ, ενώ η χώρα είχε διαιρεθεί σε φεουδαρχικές και θρησκευτικές επικράτειες. Κατά τον 19ο αιώνα, οι φεουδάρχες έδωσαν περισσότερη προσοχή στην αντιπροσώπευσή τους κεντρικά παρά στους υποτελείς τους, και η συμπεριφορά της μογγολικής αριστοκρατίας, παράλληλα με τις αθέμιτες πρακτικές των κινέζων εμπόρων και τη συλλογή φόρων σε ασήμι αντί για ζώα, είχαν ως συνέπεια την έντονη φτώχεια των κατοίκων.
Ανεξαρτησία (1911-1919)
Ο Μπογκντ Χάαν, όγδοος Τζεμπτσουντάμπα Κουτουκτού, πολιτικός και θρησκευτικός ηγέτης της ανεξάρτητης Μογγολίας.

Με την πτώση της δυναστείας των Τσινγκ, η Μογγολία με την ηγεσία του Μπογκντ Χάαν διακήρυξε την ανεξαρτησία της το 1911. Ωστόσο, η επίσης νεοσύστατη δημοκρατία της Κίνας θεώρησε τη Μογγολία ως μέρος της επικράτειάς της. Οι περιοχές κάτω από τον έλεγχο του Μπογκντ Χάαν περιλάμβαναν περίπου την πρώην εξωτερική Μογγολία, ενώ οι 49 επικράτειες της εσωτερικής Μογγολίας, όπως και οι Μογγόλοι των περιφερειών Αλασάν και Κινγκάι, δήλωσαν την πρόθεσή τους να αποτελέσουν μέρος του νέου μογγολικού κράτους. Το 1919, μετά την Οκτωβριανή επανάσταση στη Ρωσία, η χώρα καταλήφθηκε από κινεζικά στρατεύματα με αρχηγό τον Ξου Σουτσένγκ.

Ως συνέπεια του εμφύλιου πολέμου στη Ρωσία, ο Ρώσος τυχοδιώκτης βαρόνος Ουνγκέρν οδήγησε τα στρατεύματά του στη Μογγολία τον Οκτώβριο του 1902, νικώντας τους Κινέζους στο σημερινό Ουλάν Μπατόρ στις αρχές του Φεβρουαρίου του 1921. Για να εξαλείψουν την απειλή του Ουνγκέρν, οι μπολσεβίκοι αποφάσισαν να υποστηρίξουν την ίδρυση μίας κομμουνιστικής μογγολικής κυβέρνησης και στρατού. Ο στρατός αυτός κατέλαβε το μογγολικό τμήμα της Κιάκτα από την Κίνα τον Μάρτιο του 1921 και τον Ιούλιο ρωσικές και μογγολικές δυνάμεις έφτασαν στο Κουρέε. Η ανεξαρτησία της Μογγολίας διακηρύχθηκε ξανά στις 11 Ιουλίου του 1921. Η σειρά αυτών των γεγονότων έφερε τη Ρωσία και τη Μογγολία σε μία σχέση που παρέμεινε ισχυρή για τις επόμενες επτά δεκαετίες.
Λαϊκη Δημοκρατία της Μογγολίας

Το 1924 μετά το θάνατο του θρησκευτικού ηγέτη και βασιλιά Μπογκντ Χαν, ιδρύθηκε η Λαϊκή Δημοκρατία της Μογγολίας με την υποστήριξη της ΕΣΣΔ. Το 1928, ο Κορλοόγκιιν Τσοϊμπαλσάν ανέβηκε στην εξουσία, προωθώντας την κολλεκτιβοποίηση της κτηνοτροφίας, την καταστροφή βουδιστικών μοναστηριών και την εκδίωξη των εχθρών του λαϊκού κράτους, με συνέπεια τις δολοφονίες μοναχών και άλλων πολιτών. Στη Μογγολία κατά τη δεκαετία του 1920 το 1/3 του ανδρικού πληθυσμού ήταν μοναχοί, ενώ στις αρχές του αιώνα υπήρχαν περίπου 750 μοναστήρια σε λειτουργία. Οι σταλινικές εκδιώξεις που ξεκίνησαν στη χώρα το 1937 επηρέασαν ριζικά το λαό αφήνοντας περίπου 30.000 νεκρούς. Μετά την κατάκτηση της γειτονικής Μαντζουρίας το 1931 από την Ιαπωνία, διαμορφώθηκε ένα κλίμα κατά του ιαπωνικού επεκτατισμού, ενώ παράλληλα η ΕΣΣΔ επιτυχημένα υπερασπίστηκε την ακεραιότητα της Μογγολίας κατά τον Σοβιετο-ιαπωνικό συνοριακό πόλεμο του 1939.

Τον Αύγουστο του 1945 στρατιωτικές δυνάμεις της χώρας πήραν μέρος στη στρατηγική αμυντική εκστρατεία των Σοβιετικών στην εσωτερική Μογγολία και τη Μαντζουρία, ενώ η σοβιετική απειλή για προσχώρηση τμημάτων της εσωτερικής Μογγολίας στην ΕΣΣΔ, οδήγησε την Κίνα να αναγνωρίσει ως κράτος την Μογγολία, με την προϋπόθεση δημοψηφίσματος. Το 1945, 100% των ψηφοφόρων επέλεξαν την ανεξαρτησία της χώρας, και οι δύο λαϊκές πλέον δημοκρατίες αναγνώρισαν τα αμοιβαία σύνορά τους το 1949.

Το 1952 ανέβηκε στην εξουσία το Γιουμγιαάγκιιν Τσεντενμπάλ. Το 1956 και ξανά το 1962 καταδικάστηκε η λατρεία του προσώπου του Τσοϊμπαλσάν από την κεντρική επιτροπή του κυβερνώντος λαϊκού επαναστατικού κόμματος της Μογγολίας, και η χώρα συνέχισε την πορεία των στενών δεσμών με την ΕΣΣΔ, ειδικότερα και μετά το σινοσοβιετικό διαζύγιο στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Κατά την επίσκεψη του Τσεντενμπάλ το 1984 στη Μόσχα, ανακοινώθηκε η αποχώρησή του λόγω σοβαρής ασθένειάς του και η αντικατάστασή του από τον Τζαμπίν Μπατμόνκ.
Η δημοκρατική επανάσταση

Η εισαγωγή της περεστρόικα και της γκλάσνοστ στην ΕΣΣΔ από τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ επηρέασε έντονα την πολιτική κατάσταση της Μογγολίας οδηγώντας στην ειρηνική δημοκρατική επανάσταση και την καθιέρωση ενός πολυκομματικού συστήματος και της οικονομίας της αγοράς. Ένα νέο σύνταγμα ψηφίστηκε το 1992 και ο όρος "λαϊκή δημοκρατία" αφαιρέθηκε από την επίσημη ονομασία του κράτους. Η μετάβαση στην ελεύθερη οικονομία ήταν αρκετά δύσκολο και έφερε υψηλό πληθωρισμό και ελλείψεις τροφίμων. Οι πρώτες εκλογές με νικητές μη κομμουνιστικά κόμματα ήταν οι προεδρικές του 1993 και οι βουλευτικές του 1996.
Γεωγραφία
Χαρακτηριστικό τοπίο της υπαίθρου της Μογγολίας.

Με έκταση 1.564.116 τετρ.χλμ. η Μογγολία είναι η 19η μεγαλύτερη σε έκταση χώρα στον κόσμο, μετά το Ιράν και με αρκετή διαφορά από το επόμενο Περού.

Η γεωγραφία της χώρας έχει ποικίλα χαρακτηριστικά, από την έρημο Γκόμπι στα νότια ως ψυχρές και ορεινές περιοχές στα βόρεια και τα δυτικά. Το μεγαλύτερο τμήμα της αποτελείται από στέπες. Ψηλότερο σημείο της χώρας είναι η κορυφή Κουιτέν στον ορεινό όγκο Ταβάν στα δυτικά, με υψόμετρο 4.374 μέτρα. Η λεκάνη της λίμνης Ουβς Νούουρ, στα σύνορα με τη Ρωσία, αποτελεί το χαμηλότερο σημείο και παράλληλα παγκόσμιο μνημείο φυσικής κληρονομιάς.

Στη Μογγολία διακρίνονται τρεις κύριες οροσειρές. Η υψηλότερη είναι τα Αλταϊκά όρη που εκτείνονται στις δυτικές και νοτιοδυτικές περιοχές της χώρας με άξονα βορειοδυτικό-νοτιοανατολικό. Τα όρη Κανγκάι, επίσης σε παράλληλο άξονα, καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο τμήμα της κεντρικής και βορειοκεντρικής Μογγολίας. Τα όρη αυτά είναι παλαιότερα και χαμηλότερα, με μεγαλύτερη διάβρωση και αρκετά δάση. Τέλος, τα όρη Κεντίι κοντά στα σύνορα με τη Ρωσία βορειοανατολικά της πρωτεύουσας Ουλάν Μπατόρ είναι ακόμα χαμηλότερα σε ύψος.

Το μεγαλύτερο τμήμα της ανατολικής χώρας είναι πεδινό και καταλαμβάνεται από στέπες. Η απορροή των ποταμών γίνεται σε τρεις κύριες διευθύνσεις: βόρεια προς τον Αρκτικό ωκεανό μέσω της Σιβηρίας, ανατολικά προς τον Ειρηνικό ωκεανό μέσω της Μαντζουρίας, της Κορέας και της Ρωσίας, ή με κατεύθυνση προς τις ερήμους και τα βαθύπεδα της κεντρικής ή εσωτερικής Ασίας. Οι ποταμοί είναι κυρίως ανεπτυγμένοι στον βορρά και το βασικό υδρογραφικό δίκτυο είναι αυτό του ποταμού Σέλενγκε που εκβάλει στη λίμνη Βαϊκάλη. Ορισμένοι μικροί παραπόταμοι του ποταμού Γιενισέι της Σιβηρίας πηγάζουν από ορεινούς όγκους της βορειοδυτικής Μογγολίας, ενώ βορειοανατολικά οι απορροές γίνονται στο ποτάμιο σύστημα των ποταμών Αργκούν και Αμούρ. Μόνο ορισμένα μικρά ποτάμια της νότιας και δυτικής χώρας απορρέουν προς λίμνες ή ερήμους.
Διοικητική διαίρεση

Η Μογγολία διαιρείται διοικητικά σε 21 επαρχίες, γνωστές με την ονομασία άιμαγκ στην τοπική γλώσσα. Οι επαρχίες με τη σειρά τους διαιρούνται επίσης σε συνολικά 329 περιφέρειες ή σουμ. Η πρωτεύουσα Ουλάν Μπατόρ διοικείται ανεξάρτητα ως δήμος (Μογγ.: κνοτ) με επαρχιακό καθεστώς. Τα άιμαγκ της Μογγολίας είναι τα εξής:
Η διοικητική διαίρεση της Μογγολίας σε επαρχίες ή άιμαγκ στα Μογγολικά.

Αρκανγκάι (Arkhangai)
Μπαγιάν Ολγκίι (Bayan-Ölgii)
Μπαγιανκχονγκόρ (Bayankhongor)
Μπούλγκαν (Bulgan)
Νταρκχάν-Ουούλ (Darkhan-Uul)
Ντορνόντ (Dornod)
Ντορνογκόβι (Dornogovi)
Ντουνγκόβι (Dundgovi)
Γκόβι-Αλτάι (Govi-Altai)
Γκοβισούμπερ (Govisümber)
Κχέντιι (Khentii)
Κχοβντ (Khovd)
Κχοβσγκόλ (Khövsgöl)
Ομνογκόβι (Ömnögovi)
Ορκχόν (Orkhon)
Οβορκχανγκάι (Övörkhangai)
Σέλενγκε (Selenge)
Σουκχμπαατάρ (Sükhbaatar)
Τοβ (Töv)
Ουβς(Uvs)
Ζαβκχάν(Zavkhan)

Άιμαγκ της Μογγολίας
Δημογραφικά στοιχεία

Ο πληθυσμός της Μογγολίας ανέρχεται σε 2.612.900 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2007 και η χώρα βρίσκεται στην 138η θέση στην παγκόσμια πληθυσμιακή κατάταξη. Δεδομένης της μεγάλης έκτασης της χώρας (19η στον κόσμο σε έκταση), η πυκνότητα πληθυσμού είναι μικρή και η χώρα αρκετά αραιοκατοικημένη. Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού εκτιμάται στο 1,2% (2007), ενώ περίπου το 59% των κατοίκων είναι ηλικίας μικρότερης των 30, 27% από τους οποίους μικρότεροι από 14 ετών. Σε αυτή την ηλικιακή δομή αποδίδεται και η οικονομική δυσχέρεια της χώρας ως προς τις αναπτυξιακές της προοπτικές. Τις τελευταίες δεκαετίες, και συγκεκριμένα με την διάλυση της λαϊκής δημοκρατίας, η Μογγολία παρουσιάζει μείωση του συνολικού ρυθμού γονιμότητας (παιδιά ανά γυναίκα) που καταγράφεται ως η μεγαλύτερη παγκόσμια. Την πενταετία 1970-1975 ο ρυθμός ανερχόταν σε 7,33 ενώ για την πενταετία 2005-2010 το ίδιο ποσοστό είναι 1,87.

Η Μογγολία έχει βιώσει έντονη αστικοποίηση και το 40% του συνολικού πληθυσμού της κατοικεί στην πρωτεύουσα Ουλάν Μπατόρ. Με βάση στοιχεία του 2002, το 23% ζει στις πόλεις Νταρκάν και Έρντενετ, καθώς και μικρές κωμοπόλεις, ενώ το υπόλοιπο είναι νομάδες. Το 2002 σχεδόν το 30% των νοικοκυριών της χώρας ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, ακολουθώντας έναν νομαδικό ή ημινομαδικό τρόπο ζωής.

Οι γηγενείς Μογγόλοι ως εθνική ομάδα αποτελούν περίπου το 85% του πληθυσμού και αποτελούνται κυρίως από τη φυλή Κάλκα και άλλες φυλές που διακρίνονται με βάση τις διαλέκτους της Μογγολικής γλώσσας που χρησιμοποιούν. Οι Κάλκα αποτελούν περίπου το 90% των γηγενών Μογγόλων, ενώ το υπόλοιπο 10% περιλαμβάνει τις φυλές Μπουριάτ, Ντουρμπέτ και Νταριγκάνγκα. Αρκετές τουρκόφωνες ομάδες (Καζάκοι, Τούβα και Ουζμπέκοι) αθροίζουν ένα 7% του πληθυσμού της χώρας, και το υπόλοιπο συγκεντρώνει Τουνγκούς, Κινέζους και Ρώσους. Οι περισσότεροι Ρώσοι αποχώρησαν από τη Μογγολία με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1991.
Γλώσσα
Η λέξη Μογγολία στην παραδοσιακή γραφή της μογγολικής γλώσσας.

Η επίσημη γλώσσα της χώρας είναι τα Μογγολικά Κάλκα που ομιλείται από το 90% του πληθυσμού. Διάφορες διάλεκτοι καταγράφονται στη χώρα, οι οποίες περιλαμβάνονται στις Μογγολικές γλώσσες. Τα Μογγολικά συχνά θεωρούνται ότι ανήκουν στην οικογένεια των Αλταϊκών γλωσσών, η οποία επίσης περιλαμβάνει τις τουρκικές και τουνγκουσικές γλώσσες της ευρύτερης περιοχής.

Σήμερα, τα Μογγολικά στον γραπτό λόγο χρησιμοποιούν το Κυριλλικό αλφάβητο, αν και στο πρόσφατο παρελθόν χρησιμοποιούταν η Μογγολική γραφή. Μία επανεισαγωγή της παραδοσιακής γραφής έχει σχεδιαστεί από το 1994, αλλά η εφαρμογή της αντιμετωπίζει δυσκολίες, ενώ έχει ξεκινήσει η παράλληλη χρήση της στην εκπαίδευση.

Στα δυτικά τμήματα της χώρας ομιλούνται παράλληλα η Καζακική και η Τουβική γλώσσα, ενώ τα Ρωσικά είναι συχνά η πρώτη ξένη γλώσσα, ακολουθούμενα από τα Αγγλικά. Επίσης διαδεδομένα σταδιακά γίνονται τα Κορεάτικα, καθώς αρκετοί Μογγόλοι εργάζονται στη Νότια Κορέα. Παράλληλο ενδιαφέρον έχει αρχίσει να παρουσιάζεται και για τα Κινέζικα, τα Ιαπωνικά και τα Γερμανικά.
Θρησκεία

Ο πληθυσμός της Μογγολίας ακολουθεί κατά 50% τον θιβετιανό βουδισμό, το 40% καταγράφεται ως άθεοι, ενώ το 6% είναι σαμάνοι, μπάχα ή χριστιανοί, και το 4% μουσουλμάνοι.

Στην ιστορία των περιοχών της σημερινής Μογγολίας, ο σαμανισμός και ο τενγκριϊσμός ήταν συχνές θρησκευτικές πρακτικές, διαδεδομένες σε όλα τα νομαδικά φύλα στην Ασία. Σταδιακά οι πρακτικές αυτές εγκαταλείφθηκαν προς το θιβετιανό βουδισμό, αλλά ο σαμανισμός έχει χαρακτηριστικά στοιχεία στο σύγχρονο πολιτισμό της Μογγολίας. Επίσης, το Ισλάμ ήταν προτιμητέο από την ελίτ της Μογγολικής αυτοκρατορίας, καθώς τα τρία από τα τέσσερα κύρια χανάτα τον είχαν ιστορικά υιοθετήσει.

Κατά τον 20ο αιώνα η επικράτηση του κομμουνισμού στη Μογγολία εξάλειψε τις θρησκευτικές πρακτικές, ενώ ο Κορλοόγκιν Τσοϊμπάλσας, εφαρμόζοντας την πολιτική του Ιωσήφ Στάλιν, κατέστρεψε περισσότερα από 700 βουδιστικά μοναστήρια σκοτώνοντας χιλιάδες μοναχούς. Ο αριθμός των βουδιστών μοναχών από 100.000 το 1924 μειώθηκε σε 110 άτομα το 1990.

Η πτώση του κομμουνισμού το 1991 επανέφερε τη νομιμότητα της δημόσιας θρησκευτικής πρακτικής, και ο θιβετιανός βουδισμός που αποτελούσε την κυρίαρχη θρησκεία στην περιοχή πριν τον κομμουνισμό, επανήλθε ως η πιο διαδεδομένη στη Μογγολία. Το τέλος της θρησκευτικής καταπίεσης τη δεκαετία του '90 επέτρεψε επίσης την έκφραση άλλων δογμάτων, όπως το Ισλάμ, οι Μπάχα και ο Χριστιανισμός.
Εκπαίδευση

Κατά την περίοδο επικράτησης του κομμουνισμού η εκπαίδευση ήταν ένας από τους τομείς με ιδιαίτερη ανάπτυξη και καθιέρωση στη χώρα. Ο αναλφαβητισμός σχεδόν εξαλείφθηκε με τη λειτουργία εποχιακών σχολείων για τους νομαδικούς πληθυσμούς. Η χρηματοδότηση αυτών των μονάδων περικόπηκε κατά τη δεκαετία του '90 με συνέπεια τη μικρή αύξηση του αναλφαβητισμού.

Η βασική και η δευτεροβάθμια εκπαίδευση διαρκούσε στο παρελθόν μία δεκαετία, αλλά έχει αυξηθεί στα 11 χρόνια. Από το σχολικό έτος 2008-09, το σύστημα παρέχει 12ετή εκπαίδευση, με σταδιακή πλήρη εφαρμογή μέχρι το 2020.

Τα εθνικά πανεπιστήμια της χώρας αποτελούν όλα ανεξάρτητα παραρτήματα του Εθνικού Πανεπιστημίου της Μογγολίας και του Μογγολικού Πανεπιστημίου Επιστημών και Τεχνολογίας.

Η ευρεία φιλελευθεροποίηση της δεκαετίας του '90 οδήγησε σε μία αύξηση ιδιωτικών ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης, αν και αρκετά από αυτά δεν πληρούν τους χαρακτηρισμούς πανεπιστήμιο ή κολλέγιο.
Υγεία

Από το 1990 οι βασικοί δείκτες υγείας, όπως το προσδόκιμο ζωής και η βρεφική και παιδική θνησιμότητα, έχουν σταδιακά βελτιωθεί, τόσο λόγω κοινωνικών αλλαγών όσο και των βελτιώσεων στον τομέα της υγείας. Ωστόσο ορισμένα σοβαρά προβλήματα παραμένουν κυρίως στις αγροτικές περιφέρειες.

Ο ρυθμός γονιμότητας αντιστοιχεί σε περίπου 2,25-1,87 παιδιά ανά γυναίκα, ενώ το μέσο προσδόκιμο ζωής είναι 67-68 χρόνια. Η βρεφική θνησιμότητα ανέρχεται σε 1,9%-4% και η παιδική θνησιμότητα στο 4,3%.

Ο τομέας της δημόσιας υγείας περιλαμβάνει συνολικά 17 ειδικευμένα νοσοκομεία και κέντρα, 4 περιφερειακά διαγνωστικά και κλινικά κέντρα, 9 τοπικά και 21 επαρχιακά γενικά νοσοκομεία, 323 αστικά νοσοκομεία, 18 κέντρα υγείας, 233 οικογενειακά κέντρα υγείας, και 536 ιδιωτικά νοσοκομεία, καθώς και 57 εταιρίες διανομής και εμπορίας φαρμάκων. Το 2002 ο συνολικός αριθμός εργαζομένων στον κλάδο της υγείας ανερχόταν σε 33.273, από τους οποίους οι 6.823 ήταν γιατροί, οι 788 φαρμακοποιοί, οι 7802 νοσηλευτικό προσωπικό, και οι 14.091 άλλο υποστηρικτικό προσωπικό. Σήμερα αντιστοιχούν 27,7 γιατροί και 75,7 νοσοκομειακές κλίνες ανά 10.000 κατοίκους.
Διακυβέρνηση & Πολιτική

Η Μογγολία είναι κοινοβουλευτική δημοκρατία. Η βουλή εκλέγεται από το λαό και με τη σειρά της εκλέγει την κυβέρνηση. Ο πρόεδρος της χώρας εκλέγεται άμεσα από το λαό. Το σύνταγμα της χώρας εγγυάται πλήρη ελευθερία της έκφρασης, της θρησκείας και άλλων δικαιωμάτων. Η Μογγολία έχει έναν αριθμό πολιτικών κομμάτων, τα μεγαλύτερα από τα οποία είναι το Επαναστατικό Κόμμα του Μογγολικού Λαού (MPRP) και το Δημοκρατικό Κόμμα (DP).

Το πρώτο κυβέρνησε τη χώρα από το 1921 ως το 1996 (και μέχρι το 1990 σε μονοκομματικό σύστημα), και από το 2000 ως το 2004. Από το 2004 μέχρι το 2006, το ΜPRP συμμετείχε στο συνασπισμό με το DP και δύο άλλα κόμματα, ενώ από το 2006 είναι το κυρίαρχο κόμμα σε δύο άλλους συνασπισμούς. Όλες οι αλλαγές στην κυβέρνηση από το 2004 και μετά ήταν αποφάσεις του MPRP. Το DP ήταν κυρίαρχο κατά τον κυβερνητικό συνασπισμό μεταξύ του 1996 ως το 2000, και ισότιμος εταίρος του MPRP στον κυβερνητικό συνασπισμό του 2004-2006. Οι τελευταίες εκλογές του Ιουνίου του 2008 έδωσαν τη νίκη στο MPRP.
Πρόεδρος

Ο πρόεδρος της Μογγολίας ως θεσμός έχει έναν γενικά συμβολικό ρόλο, αλλά επίσης μπορεί να ασκήσει βέτο στις αποφάσεις της βουλής και να απαιτήσει πλειοψηφία των 2/3 των μελών. Το σύνταγμα προβλέπει τρεις προϋποθέσεις για την εκλογή στην προεδρία: υπηκοότητα της χώρας από γέννεση, τουλάχιστον ηλικία 45 ετών, και μόνιμος κάτοικος της χώρας για την τελευταία πενταετία πριν την εκλογή. Ο πρόεδρος επίσημα παραιτείται και από μέλος κάποιου κόμματος κατά την εκλογή του. Ο σημερινός πρόεδρος είναι ο Τσακχιαγκίιν Ελμπεγκντόργ, πρώην πρωθυπουργός για δύο φορές και μέλος του Δημοκρατικού Κόμματος. Εκλέχτηκε πρόεδρος στις 24 Μαΐου του 2009.
Κοινοβούλιο

Η Μογγολία έχει ένα κοινοβουλευτικό σύστημα με ένα σώμα, γνωστό ως Κουράλ. Το νομοθετικό αυτό σώμα έχει συνολικά 76 μέλη στο οποίο προεδρεύει ο πρόεδρος του σώματος. Οι βουλευτές εκλέγονται σε καθολικές γενικές εκλογές κάθε τέσσερα χρόνια. Τα 76 μέλη εκλέγονται σε συνολικά 26 πολυεδρικές εκλογικές περιφέρειες.
Προεδρικές εκλογές 2009

Οι τελευταίες προεδρικές εκλογές διεξήχθησαν στις 24 Μαΐου του 2009. Σύμφωνα με ξένους επενδυτές, οι εκλογές έκριναν και την ολοκλήρωση μιας σημαντικής συμφωνίας για την εξόρυξη χαλκού και χρυσού και κατά συνέπεια να μειωθεί η φτώχεια στο κράτος.[7] Η αναμέτρηση ανάμεσα στους δύο υποψηφίους αναμενόταν σκληρή. Οι δύο διεκδικητές ήταν ο πρόεδρος Ναμπαρίν Ενχμπαγιάρ (Nambaryn Enkhbayar) από το Επαναστατικό Λαϊκό Κόμμα της Μογγολίας και ο Τσαχιάγκιϊν Ελμπεγκντόρζ (Tsakhiagiin Elbegdorj) από το Δημοκρατικό Κόμμα, με την υποστήριξη του Κόμματος της Βούλησης του Πολίτη και του Μογγολικού Κόμματος των Πρασίνων[8]. Τα πρώτα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στις 25 Μαΐου και σύμφωνα με αυτά αναδείχθηκε νικητής των εκλογών ο Ελμπεγκντόρζ, με 53,7% των ψήφων[9]. Ο απερχόμενος πρόεδρος Ενχμπαχιάρ παραδέχθηκε την οριακή του ήττα. Με καταμετρημένο σχεδόν το σύνολο των ψηφοδελτίων, ο Ελμπεγκντόρζ έλαβε 51,24% των ψήφων έναντι 47,44% για τον Ενχμπαγιάρ με τη συμμετοχή να διαμορφώνεται στο 73,52%.[10] Η ορκωμοσία του νέου προέδρου έγινε στις 18 Ιουνίου του 2009.

**Πρόεδρος, 24 Μαΐου 2009**
Υποψήφιοι – Κόμματα στα οποία πρόσκεινται	Ψήφοι	%
Τσαχιάγκιϊν Ελμπεγκντόρζ – Δημοκρατικό Κόμμα, Κόμμα Θέλησης του Πολίτη και Μογγολικό Κόμμα των Πρασίνων	562.459	51,24
Ναμπαρίν Ενχμπαγιάρ – Λαϊκό Επαναστατικό Κόμμα της Μογγολίας	520.805	47,44
Σύνολο (συμμετοχή 73,52%)	1.083.264	98,68
Πηγή: news.mn

Στις βουλευτικές εκλογές, στις 29 Ιουνίου του 2008, το Λαϊκό Επαναστατικό Κόμμα της Μογγολίας εξασφάλισε την πλειοψηφία των εδρών στο κοινοβούλιο της χώρας , με 44 έδρες επί συνόλου 76. Τερματίστηκε έτσι η συνεργασία με τους Δημοκράτες της αντιπολίτευσης. Η συμμετοχή στις εκλογές ήταν μεγάλη.[11] Διαδηλωτές που ισχυρίστηκαν ότι έγινε νοθεία στις εκλογές προκάλεσαν εκτεταμένα επεισόδια, με αποτέλεσμα ο Πρόεδρος της χώρας στις 1 Ιουλίου του 2008 να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για 4 ημέρες. Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, τέσσερα άτομα σκοτώθηκαν και 400 αστυνομικοί τραυματίστηκαν στη διάρκεια των επεισοδίων.[12] Στις 14 Ιουλίου του 2008, η Επιτροπή των Γενικών Εκλογών ανακοίνωσε ότι το MPRP κέρδισε τουλάχιστον 39 έδρες, οι Δημοκράτες 25 και μία έδρα έλαβε το Κόμμα της Βούλησης του Πολίτη. Τρεις υποψήφιοι που κατήλθαν ως ανεξάρτητοι επίσης έλαβαν από μία έδρα. Σε τρεις εκλογικές περιφέρειες τα αποτελέσματα παρέμειναν εκκρεμή.[13] Στις 20 Αυγούστου ανακοινώθηκαν τα τελευταία αποτελέσματα από μία εκλογική περιφέρεια όπου δεν είχαν αποφασιστεί οριστικά και ο αριθμός των εδρών για το MPRP ανήλθε στις 42.[14]

**Μέγα Κρατικό Κοινοβούλιο (Khural), 29 Ιουνίου 2008**
Κόμματα	Ψήφοι	%	Έδρες
Επαναστατικό Λαϊκό Κόμμα της Μογγολίας (Mongol Ardyn Khuv'sgalt Nam)			46
Δημοκρατικό Κόμμα (Ardchilsan Nam)			27
Κόμμα Βούλησης του Πολίτη (Irgenii Zorig Nam )			1
Συμμαχία του Πολίτη (Irgenii Evsel )			1
Ανεξάρτητοι			1
Σύνολο (συμμετοχή %)			76
Πηγή: IPU

Μεταφορές

Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
Παραπομπές

↑ Official landuse balanse data (2007)
↑ 2,0 2,1 CIA World Factbook
↑ Στατιστική Υπηρεσία Μογγολίας
↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 "World Economic Outlook Database". ΔΝΤ. Οκτώβριος 2009. Ανακτήθηκε την 18-10-2009.
↑ ""Mongolia Standard Time is GMT (UTC) +8, some areas of Mongolia use GMT (UTC) + 7"". Time Temperature.com. Ανακτήθηκε την 30-09-2007.
↑ ""The Mongolian government has chosen not to move to Summer Time"". World Time Zone.com. Ανακτήθηκε την 30-09-2007.
↑ Financial Times, Mongolia goes to the polls, 24 Μαΐου 2009.
↑ Al Jazeera, Mongolia awaits poll results, 24 Μαΐου 2009.
↑ Times,Harvard graduate Elbegdorj Tsahia wins Mongolian election, 25 Μαΐου 2009
↑ "Provisional tally gives Elbegdorj 51.24% of votes, to Enkhbayar’s 47.44 percent". www.NEWS.mn. 26 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε την 14-09-2009.
↑ Εξπρές, 30 Ιουνίου 2008
↑ Καθημερινή, Τέσσερις νεκροί από συγκρούσεις στη Μογγολία, 2 Ιουλίου 2008
↑ Two parties win most seats in Mongolian parliamentary election - People's Daily Online
↑ www.mongolei.de: Aktuelle Nachrichten aus der Mongolei / 25. bis 31. August 2008 (στα γερμανικά)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Η Μογγολία στην Εγκυκλοπαίδεια Britannica (Αγγλικά)
Προφίλ της χώρας από το BBC (Αγγλικά)
Μογγολικός Οργανισμός Τουρισμού (Αγγλικά)

Χώρες της Ασίας

1. Τμήμα της χώρας ανήκει στην Αφρική. 2. Συνήθως γεωγραφικά θεωρείται Ασιατική χώρα, αλλά ωστόσο για πολιτισμικούς και ιστορικούς λόγους εντάσεται συχνά στην Ευρώπη. 3. Τμήμα της χώρας ανήκει στην Ευρώπη.

Εγκυκλοπαίδεια Μογγολίας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License