.
Η Κυανή Μεραρχία (Ισπανικά: División Azul, προφ: Μεραρχία Αθούλ), επίσημα χαρακτηρισμένη ως División Española de Voluntarios (Μεραρχία Ισπανών εθελοντών) από τον Ισπανικό στρατό και ως 250η Μεραρχία πεζικού από τον Γερμανικό στρατό, ήταν μονάδα Ισπανών και Πορτογάλων εθελοντών που υπηρέτησαν με τον Γερμανικό στρατό στο Ανατολικό Μέτωπο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Στην Κυανή Μεραρχία συμπεριλαμβάνονταν επίσης 1.000 άνδρες της πορτογαλικής Λεγεώνας, πολλοί από τους οποίους είχαν ήδη αγωνιστεί κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο. Η Κυανή Μεραρχία ήταν το μοναδικό τμήμα του Γερμανικού στρατού στο οποίο απονεμήθηκε μετάλλιο για τις επιτυχίες του στις μάχες εναντίον του Κόκκινου Στρατού. Οι εθελοντές Ισπανοί αεροπόρoι σχημάτισαν την Κυανή μοίρα (Escuadrillas Azules) η οποία, χρησιμοποιώντας Bf 109 και FW 190, κατέρριψε 156 σοβιετικά αεροσκάφη.[1][2]
Προέλευση
Αν και ο Φρανθίσκο Φράνκο δεν έφερε επίσημα την Ισπανία στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με την πλευρά της ναζιστικής Γερμανίας, επέτρεψε στους εθελοντές να ενταχθούν στον Γερμανικό στρατό, με την προϋπόθεση ότι θα πολεμούσαν μόνο κατά τη Σοβιετικής Ένωσης στο Ανατολικό Μέτωπο και όχι εναντίον των Δυτικών Συμμάχων ή των δυτικοευρωπαϊκών κατακτημένων πληθυσμών. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να διατηρήσει την Ισπανία σε ειρήνη με τους Δυτικούς Συμμάχους, αποπληρώνοντας τη γερμανική υποστήριξη κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο. Ο Ισπανός υπουργός Εξωτερικών, Ramón Serrano Súñer, πρότεινε τη δημιουργία ενός εθελοντικού σώματος κατά την έναρξη της επιχείρησης Μπαρμπαρόσα και ο Φρανθίσκο Φράνκο έστειλε επίσημη προσφορά βοήθειας στο Βερολίνο.
Ο Χίτλερ ενέκρινε τη χρήση Ισπανών εθελοντών στις 24 Ιουνίου 1941. Αξιωματικοί από την σχολή εκπαίδευσης αξιωματικών στη Σαραγόσα προσφέρθηκαν εθελοντικά σε ιδιαίτερα μεγάλους αριθμούς και τους δόθηκε άδεια από τον ισπανικό στρατό. Αρχικά, η ισπανική κυβέρνηση ήταν έτοιμη να στείλει περίπου 4.000 άνδρες, αλλά σύντομα συνειδητοποίησε ότι υπήρχαν πολλοί περισσότεροι εθελοντές που θα μπορούσαν να σχηματίσουν ολόκληρη μεραρχία. Συνολικά κατατάχθηκαν 18.104 άνδρες με 2.612 αξιωματικούς και 15.492 στρατιώτες.
Το 50% των αξιωματικών και των υποψηφίων ήταν επαγγελματίες στρατιώτες που είχαν άδεια από τον Ισπανικό στρατό, συμπεριλαμβανομένων πολλών βετεράνων του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Πολλοί άλλοι ήταν μέλη της Φάλαγγας. Άλλοι δέχθηκαν πίεση να ενταχθούν λόγω των παλιών δεσμών τους με τη Δημοκρατία ή - όπως ο Luis García Berlanga, ο οποίος αργότερα έγινε γνωστός σκηνοθέτης κινηματογράφου - για να σώσει συγγενείς του από εκτέλεση. Στο τμήμα περιλαμβάνονταν επίσης 1.000 Πορτογάλοι εθελοντές.
Ο Στρατηγός Αγκουστίν Μούνιοθ Γκράντες ανατέθηκε να ηγηθεί των εθελοντών. Επειδή οι στρατιώτες δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν επίσημες ισπανικές στρατιωτικές στολές, υιοθέτησαν νέα στολή που περιλάμβανε τους κόκκινους μπερέδες των Καρλιστών, τα χακί παντελόνια της Ισπανικής Λεγεώνας και τα μπλε πουκάμισα των Φαλαγγιστών από τα οποία πήρε την ονομασία Κυανή Μεραρχία. Παρόλ΄ αυτά στο πεδίο της μάχης οι στρατιώτες φορούσαν τη γκρίζα στολή γερμανικού στρατού (Wehrmacht Heer), με επιρράμματα στο επάνω δεξιό μανίκι που έφεραν τη λέξη "España" και τα ισπανικά εθνικά χρώματα μέσα σε ασπίδα.
Στις 13 Ιουλίου 1941, το πρώτο τρένο έφυγε από τη Μαδρίτη για το Grafenwöhr της Βαυαρίας για πέντε εβδομάδες εκπαίδευσης. Tα αρχικά συντάγματα στη συνέχεια πήραν το όνομά τους από τρεις από τις ισπανικές πόλεις από που εθελοντές προέρχονταν σε μεγάλο βαθμό, τη Μαδρίτη, τη Βαλένθια και τη Σεβίλλη.
Ανατολικό Μέτωπο
Στις 31 Ιουλίου, μετά την ορκωμοσία των στρατιωτών, η Κυανή μεραρχία ενσωματώθηκε επίσημα στον γερμανικό στρατό ως 250η Μεραρχία Πεζικού. Αρχικά είχε ενταχθεί στη Στρατιά Κέντρου, που προωθήθηκε προς τη Μόσχα.[3][4] Η μεραρχία μεταφέρθηκε με το τρένο στη Suwałki της Πολωνίας (28 Αυγούστου), από όπου έπρεπε να συνεχίσει με τα πόδια μια πορεία 900 χιλιομέτρων. Προγραμματίστηκε να ταξιδέψει μέσω Grodno (Λευκορωσία), Lida (Λευκορωσία), Βίλνιους (Λιθουανία), Molodechno (Λευκορωσία), Μινσκ (Λευκορωσία), Orsha (Λευκορωσία) προς Σμολένσκ, και από εκεί στο μέτωπο της Μόσχας. Κατά τη διάρκεια της πορείας προς το μέτωπο του Σμόλενσκ στις 26 Σεπτεμβρίου, οι Ισπανοί εθελοντές επανα-προσανατολίστηκαν από το Βιτέμπσκ και ανατέθηκαν στη Ομάδα στρατιών Βορρά, ανήκοντας πια στη γερμανική 16η Στρατιά.
Ποταμός Volkhov (Οκτώβριος 1941 - Αύγουστος 1942)
Η Κυανή μεραρχία αναπτύχθηκε για πρώτη φορά στο μέτωπο του ποταμού Volkhov, με έδρα το Γκριγκόροβο, στα περίχωρα του Νόβγκοροντ. Είχε την ευθύνη τμήματος 50 χιλιομέτρων μπροστά βόρεια και νότια του Νόβγκοροντ, κατά μήκος της όχθης του ποταμού Volkhov και της λίμνης Ίλμεν.[5]Χαρακτηριστικό παράδειγμα της γενναιότητας των Ισπανών εθελοντών είναι η αποστολή απεγκλωβισμού 500 Γερμανών στρατιωτών, που ανατέθηκε στον ισπανικό Λόχο Χιονοδρόμων. Οι Ισπανοί ολοκλήρωσαν την αποστολή τους, μετά από πορεία περίπου 2 εβδομάδων πάνω στην παγωμένη λίμνη Ιλμεν, με θερμοκρασίες πολικού ψύχους και συνεχείς συμπλοκές με τους Σοβιετικούς. Μόλις όμως επτά απ’ αυτούς ήταν σε θέση να βαδίσουν.[6] Κατά τη διάρκεια των μαχών, και σύμφωνα με τον επιμελητή μουσείων στην εκκλησία Spasa Preobrazheniya στην οδό Ilyin, τμήμα της μεραρχίας χρησιμοποίησε τον τρούλο ως πολυβολείο με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος του κτιρίου να υποστή σοβαρές ζημιές, συμπεριλαμβανομένων πολλών από τις μεσαιωνικές εικόνες του βυζαντινού αγιογράφου Θεοφάνη, του Έλληνα.
Στις 27 Δεκεμβρίου οι Ισπανοί στρατιώτες εντόπισαν τα πτώματα συναδέλφων τους ακρωτηριασμένα και καρφωμένα στο έδαφος με τις ξιφολόγχες τους. Παίρνοντας αργότερα την εκδίκησή τους εξολόθρευσαν με αγριότητα ένα σοβιετικό τάγμα.[7]
Organization of the 250th Infantry Division as of August 1941
Λένινγκραντ (Αύγουστος 1942 - Οκτώβριος 1943)
Τον Αύγουστο του 1942 η μεραρχία μεταφέρθηκε βορειότερα στη νοτιοανατολική πλευρά του μετώπου της Πολιορκίας του Λένινγκραντ, νότια του Νέβα, κοντά στο Πούσκιν, το Κολπίνο και το Κράσνι Μπόρ, στην περιοχή του ποταμού Ιχώρα. Μέχρι εκείνη την εποχή, είχε αναλάβει τη διοίκηση ο στρατηγός Emilio Esteban Infantes. Η Κυανή Μεραρχία αντιμετώπισε μια μεγάλη σοβιετική αντεπίθεση η οποία είχε σκοπό να σπάσει την πολιορκία του Λένινγκραντ τον Φεβρουάριο του 1943, όταν ο 55ος Στρατός των Σοβιετικών δυνάμεων, αναζωογονημένος, μετά τη νίκη στο Στάλινγκραντ, επιτέθηκε στις ισπανικές θέσεις, κατά τη μάχη του Κράσνι Μπορ, κοντά στη Μόσχα.[8] Παρά τις πολύ βαριές απώλειες, οι Ισπανοί κατάφεραν να κρατήσουν τις θέσεις τους ενάντια σε ρωσική δύναμη επτά φορές μεγαλύτερη και υποστηριζόμενη από άρματα μάχης. Έτσι αποκρούστηκε η επίθεση και η πολιορκία του Λένινγκραντ διατηρήθηκε για ένα ακόμη έτος. Η Μεραρχία παρέμεινε στο μέτωπο του Λένινγκραντ, όπου συνέχισε να υφίσταται βαριές απώλειες λόγω καιρού και εχθρικής δράσης. Μέχρι το τέλος, 45.482 Ισπανοί και Πορτογάλοι στρατιώτες υπηρετούσαν στο Ανατολικό μέτωπο. Τους απονεμήθηκαν ισπανικά και γερμανικά στρατιωτικά παράσημα και ήταν το μοναδικό τμήμα που του απονεμήθηκε δικό του παράσημο, το οποίο ζήτησε ο Χίτλερ για τις επιτυχίες τους στις μάχες.
Αποστράτευση
Τελικά, οι Σύμμαχοι και οι συντηρητικοί Ισπανοί (συμπεριλαμβανομένων πολλών αξιωματούχων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας) άρχισαν να πιέζουν τον Φράνκο για απόσυρση στρατευμάτων από το Ανατολικό Μέτωπο. Ο Φράνκο ξεκίνησε διαπραγματεύσεις την άνοιξη του 1943 και έδωσε εντολή απόσυρσης στις 10 Οκτωβρίου.[9] Ορισμένοι Ισπανοί στρατιώτες αρνήθηκαν να επιστρέψουν. Στο τέλος, το σύνολο των εθελοντών που δεν δέχτηκαν να επιστρέψουν ήταν κοντά στους 3.000 άνδρες, κυρίως φαλαγγίτες. Αυτοί ενώθηκαν επίσης με άλλες γερμανικές μονάδες, κυρίως το Waffen-SS. Οι νέες φιλογερμανικές μονάδες ονομάστηκαν συλλογικά Legión Azul ("Κυανή Λεγεώνα").[10]
Οι διμοιρίες των Ισπανών υπηρέτησαν στην 3η Μεραρχία Gebirgs και στο 357ο Τμήμα Πεζικού. Μια μονάδα στάλθηκε στη Λετονία και δύο λόχοι εντάχθηκαν στο σύνταγμα Brandenburger και στη γερμανική 121η μεραρχία για την καταπολέμηση των Γιουγκοσλάβων Παρτιζάνων. Ο 101 λόχος (Ισπανικός εθελοντικός λόχος SS), 140 ανδρών, αποτελούμενος από τέσσερις διμοιρίες κρούσης και μία διμοιρία προσωπικού, συνδέθηκε με την 28η SS Volunteer Grenadier Division Wallonien και αγωνίστηκε στη Πομερανία και το Βρανδεμβούργο όταν τα σοβιετικά στρατεύματα προχώρησαν στην ανατολική Γερμανία. Αργότερα, στο πλαίσιο της 11ης Εθελοντικής Panzergrenadier Division Nordland και υπό τη διοίκηση του Hauptsturmführer der SS Miguel Ezquerra, η Κυανή Μεραρχία πολέμησε τις τελευταίες ημέρες του πολέμου κατά των σοβιετικών στρατευμάτων στη Μάχη του Βερολίνου.[11] Τα θύματα της Κυανή Μεραρχίας περιλάμβαναν 4.954 νεκρούς και 8.700 τραυματίες και 372 κρατήθηκαν φυλακισμένοι από τον Κόκκινο Στρατό. 286 από αυτούς τους ανθρώπους κρατήθηκαν σε αιχμαλωσία μέχρι τις 2 Απριλίου 1954, όταν επέστρεψαν στην Ισπανία με το πλοίο Semiramis, του Ερυθρού Σταυρού.[12][13]
Επίλογος
Πολλοί από τους στρατηγούς που διέπραξαν την απόπειρα πραξικοπήματος κατά της Iσπανικής κυβέρνησης στις 23 Φεβρουαρίου 1981 είχαν υπηρετήσει στη Κυανή μεραρχία κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Μεταξύ αυτών ήταν οι στρατηγοί Alfonso Armada και Jaime Milans del Bosch. Άλλοι βετεράνοι της Κυανή μεραρχίας, όπως ο Διευθυντής του Guardia Civil, José Luis Aramburu Topete και ο José Gabeiras, παρέμειναν πιστοί στη νομική δημοκρατική κυβέρνηση υπό από τον νεαρό βασιλιά Χουάν Κάρλος I της Ισπανίας.
Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής του Βελίκι Νόβγκοροντ, το Κρεμλίνο της πόλης υπέστη βαρύτατη ζημιά στη μάχη. Ωστόσο, ο Ορθόδοξος καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας επέζησε. Ο μεγάλος σταυρός στον κύριο θόλο είχε πέσει κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού της πόλης ενώ εκεί στεγάστηκε το αρχηγείο του Κυανή Μεραρχίας κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου. Ο σταυρός μεταφέρθηκε στην Ισπανία, πρώτα στο Μπούργκος και στη συνέχεια στην Στρατιωτική Ακαδημία Μηχανικού της Ισπανίας κοντά στη Μαδρίτη. Έμεινε εκεί μέχρι τις 16 Νοεμβρίου 2004, όταν παραδόθηκε στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.
Πηγές
Carlos Caballero Jurado· Ramiro Bujeiro (2009). Blue Division Soldier 1941-45: Spanish Volunteer on the Eastern Front. Osprey Publishing. σελ. 34. ISBN 1-84603-412-4.
Stanley G. Payne· Delia Contreras (1996). España y la Segunda Guerra Mundial. EDITORIAL COMPLUTENSE S.A. σελ. 85. ISBN 84-89365-89-X.
Arnold Krammer. Spanish Volunteers against Bolshevism: The Blue Division. Russian Review, Vol. 32, No. 4 (Oct., 1973), pp. 388–402
David Wingeate Pike. Franco and the Axis Stigma. Journal of Contemporary History, Vol. 17, No. 3 (Jul., 1982), pp. 369–407
Spanish and Portuguese Military History, Wargaming, and other stuff
[www.mixanitouxronou.gr/i-galazia-merarchia-ton-ispanon-pou-polemise-sto-plevro-ton-nazi-sto-anatoliko-metopo-itan-ethelontes-sti-stavroforia-kata-tou-bolsevikismou-ke-apodekatistikan/ Μηχανή του Χρόνυο]
Μηχανή του χρόνου
Gavrilov, B.I., Tragedy and Feat of the 2nd Shock Army, defunct site paper
«Bono devuelve a Rusia la cruz que se llevó la División Azul- Foro por la Memoria».
Wendel, Marcus. «Tactical Headquarters Bjelovar (Croatia)».
Norman Cameron and R.H. Stevens (translators). Hitler's Table Talk 1941–1944: His Private Conversations. Enigma Books. New York, 2000. p. 179.
History Journal of the History Society (Chinese University of Hong Kong. United College. History Society) (2–4). 1976. https://books.google.com/books . Ανακτήθηκε στις 8 June 2014.
[www.mixanitouxronou.gr Μηχανή του Χρόνου]
Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
