.
Το αεροπλανοφόρο είναι ένας σχετικά σύγχρονος τύπος πολεμικού πλοίου, ειδικά κατασκευασμένο για τη μεταφορά, απονήωση και προσνήωση πολεμικών αεροπλάνων. Ουσιαστικά είναι ένα πλωτό στρατιωτικό αεροδρόμιο, που προσφέρει επίσης και επισκευές επιπέδου πίστας (επιπέδου 1) στα αεροσκάφη που μεταφέρει.΄
Περιγραφή
Το αεροπλανοφόρο αποτελεί σήμερα επιχειρησιακά τη ναυαρχίδα ενός στόλου. Οι ανάγκες για φιλοξενία αεροσκαφών οδήγησαν ναυπηγικά τα πλοία αυτά να είναι συνήθως δυσανάλογα μεγάλα σε σχέση με τις υπόλοιπες ναυτικές μονάδες (πολεμικά πλοία). Ένα αεροπλανοφόρο μπορεί να έχει από 180 εώς 300+ μέτρα μέγιστο μήκος, πλάτος 30 εώς 70 μέτρα (μέγιστο πλάτος καταστρώματος πτήσης), και εκτόπισμα από 15.000 έως 100.000 τόνους.
Τα κύρια μέρη που ξεχωρίζουν ένα αεροπλανοφόρο από άλλο πλοίο επιφανείας είναι:
Το "νησί", η μόνη υπερκατασκευή ενός αεροπλανοφόρου
Το μεγάλο, επίπεδο και κατάλληλα εξοπλισμένο κατάστρωμα πτήσης, που χρησιμεύει στις επιχειρήσεις και για σύντομη στάθμευση των αεροσκαφών πριν και μετά την πτήση τους.
Το επίσης μεγάλο κατάστρωμα υποστέγου, ακριβώς κάτω από το κατάστρωμα πτήσης, το οποίο χρησιμεύει στις επισκευές, επιθεωρήσεις, τη μακροχρόνια στάθμευση και τον αρχικό εξοπλισμό των αεροσκαφών.
Τη μοναδική, μικρή υπερυψωμένη υπερκατασκευή, επονομαζόμενη και "νησί", στο οποίο βρίσκονται μόνο ελάχιστα κρίσιμα κέντρα για τις επιχειρήσεις του πλοίου (γέφυρα, τηλεπικοινωνίες κλπ.)
Αποκλίνον κατάστρωμα
Κύριο λήμμα: Αποκλίνον κατάστρωμα
Παρουσίαση του angled flight deck
Η πλειοψηφία αυτών των σχεδιασμών διαθέτει το λεγόμενο angled flight deck, όπου ο διάδρομος προσνήωσης τοποθετείται διαγώνια στο κατάστρωμα πτήσης, με τις άκρες του να συμπίπτουν με κάποια άκρη του πλοίου, έτσι ώστε η περιοχή των καταπελτών να βρίσκεται εντελώς εκτός αυτού. Αυτό γίνεται για να διευκολυνθεί η γρήγορη αποστολή και ανάκτηση αεροσκαφών, σε όλες τις συνθήκες, καιρικές η καταστρώματος. Επιτρέπει σε αεροσκάφη να είναι έτοιμα στους καταπέλτες για εκτόξευση, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος σύγκρουσης με ένα αεροσκάφος το οποίο προσνηώνεται ταυτόχρονα, και το οποίο μπορεί να μην σταματήσει για διάφορους λόγους. Παλιότεροι σχεδιασμοί, όπως τα χρησιμοποιούμενα στον Β' ΠΠ. αεροπλανοφόρα είχαν "κοινούς" χώρους τον διάδρομο από-προσνήωσης.
Είδη αεροπλανοφόρων
Η μεταφορά μεταξύ των δύο καταστρωμάτων γίνεται με σύστημα ανελκυστήρων. Λόγω του μικρού σχετικά μήκους του διαδρόμου, οι διάφορες τεχνικές που ακολουθούνται απο-προσνήωσης είναι αυτές βάσει των οποίων τα αεροπλανοφόρα κατατάσσονται επιχειρησιακά, σε ειδικές κατηγορίες οι οποίες και είναι:
Κατηγορία CATOBAR
Στον ριναίο τροχό διακρίνεται συνδεδεμένος ο ατμοκίνητος καταπέλτης
Τα αεροπλανοφόρα τύπου CATOBAR (Catapult Assisted Take-Off But ARrested landing) χρησιμοποιούν ένα σύστημα ατμοπροωθούμενων ή ηλεκτρικών καταπελτών τα οποία υποβοηθούν το αεροσκάφος να φτάσει στην απαραίτητη ταχύτητα απονήωσης. Για την προσνήωση, χρησιμοποιείται ένα σύστημα σύλληψης των αεροσκαφών, τα οποία φέρουν γάντζους, και οι οποίοι συγκρατώνται κατά την προσνήωση από συρματόσχοινα απλωμένα στο κατάστρωμα πτήσης.
Τα μεγαλύτερα αεροπλανοφόρα του κόσμου, όπως κλάσης Νίμιτς και Εντερπραϊζ των ΗΠΑ, είναι αυτού του τύπου, και στην πλειοψηφία τους χρησιμοποιούν ατμοπροωθούμενους καταπέλτες, κυρίως λόγω της παλαιότητας της κατασκευής τους. Τα νέα αεροπλανοφόρα κλάσης Charles de Gaulle του Γαλλικού Πολεμικού Ναυτικού είναι επίσης τέτοιας τεχνοτροπίας, όπως και τα μελλοντικά αεροπλανοφόρα του Ηνωμένου Βασιλείου.
Κατηγορία STOBAR
Το ακρωνύμιο σημαίνει Short Take=Off But ARrested landing και χρησιμοποιείται μόνο σε ένα αεροπλανοφόρο στον κόσμο, το ρωσικό "Ναύαρχος Κουζνέτσοφ". Εδώ δεν γίνεται χρήση καταπελτών, αλλά τα αεροσκάφη αφήνονται να απονηωθούν με την ώση μόνο των κινητήρων τους, και με τη βοήθεια μιας ναυπηγικής ανύψωσης του πρωραίου άκρου του καταστρώματος πτήσης (ski-jump). Η μέθοδος angled flight deck χρησιμοποιείται και σε αυτόν τον σχεδιασμό, όμως λιγότερο αποτελεσματικά καθώς η διαδρομή για απονήωση είναι μεγαλύτερη. Η προσνήωση γίνεται με τον ίδιο τρόπο όπως στα αεροπλανοφόρα τύπου CATOBAR.
Τα συρματόσχοινα χρησιμοποιούμενα για τη σύλληψη του αεροσκάφους
Ένα μεγάλο μειονέκτημα αυτού του σχεδιασμού σε σχέση με τους άλλους, είναι ότι τα αεροπλάνα δεν μπορούν να φέρουν βαρύτερα φορτία, όπως βόμβες και pods, παρά μόνο πυραύλους αέρος-αέρος. Το "Κουζνέτσοφ" ναυπηγήθκε στα μέσα της δεκαετίας του '80 όχι για να αποτελέσει μια απειλή για τα αντίπαλα αεροπλανοφόρα, ή για να διεξάγει επιχειρήσεις τέτοιου εύρους, όπως τα αεροπλανοφόρα του NATO, αλλά για να παρέχει αεροπορική κάλυψη στα υποβρύχια του Ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού. Έτσι επιλέχθηκε αυτός ο φτηνότερος και απλούστερος σχεδιασμός.
Κατηγορία STOVL
Τα αεροπλανοφόρα τύπου STOVL (Short Take-Off and Vertical Landing) είναι κυρίως μικρότερης κλίμακας αεροπλανοφόρα που θυμίζουν περισσότερο ελικοπτεροφόρα σε σχήμα και δυνατότητες. Είναι μια μέση κατηγορία, που φέρει ένα μείγμα ειδικών αεροσκαφών (π.χ. BAe Harrier II) και κανονικών ελικοπτέρων. Τυπικό παράδειγμα αποτελεί η κλάση Invincible του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως επίσης και τα αεροπλανοφόρα της Ιταλίας, της Ινδίας και της Ταϊλάνδης.
Σε αυτόν τον σχεδιασμό, δεν χρησιμοποιείται το angled flight deck, αφού οι προσνηώσεις δεν γίνονται με μεγάλες ταχύτητες και σύστημα συρματόσχοινων, αλλά τα αεροπλάνα φέρουν ακροφύσια κατευθυνόμενης ώσης, τα οποία τα υποβοηθούν να προσνηώνονται με σχεδόν μηδενική ταχύτητα, κατακόρυφα στο κατάστρωμα πτήσης. Χρησιμοποιείται εντούτοις το ski jump, το οποίο, σε συνδυασμό με τον ειδικό σχεδιασμό των αεροπλάνων, τα βοηθά να φέρουν και φορτία όπως βόμβες. Η απονήωση γίνεται με ίδιο τρόπο όπως στα αεροπλανοφόρα STOBAR, με τη διαφορά ότι η κατευθυνόμενη ώση των αεροπλάνων μπορεί να βοηθήσει το αεροπλάνο να αναπτύσσει ταχύτητα και παράλληλα να αντικαθιστά μέρος της άντωσης που δεν μπορούν να παρέχουν τα φτερά στις χαμηλές ταχύτητες.
Ιστορία
To A/C "Κονστελέσιον" πλήρες φόρτου Α/Φ. "ον ντεκ"
Στα πρώτα αεροπλανοφόρα η ασφαλής απονήωση αεροσκαφών, που απαιτούσε αρκετό μήκος διαδρόμου, γινόταν πάντα με ταχύτητα πλοίου τη μεγίστη δυνατή και "κόντρα" στον άνεμο προκειμένου να δημιουργηθούν οι κατάλληλες αεροδυναμικές συνθήκες. Τα πρώτα πλοία της κατηγορίας αυτής κατασκευάστηκαν (στη πραγματικότητα μετασκευάστηκαν) από το βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό καθώς και από το Αμερικανικό αμέσως μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν συνήθως πλοία θωρηκτά ή μεγάλα εύδρομα που τους είχε αφαιρεθεί μεγάλο μέρος των υπερκατασκευών με το υφιστάμενο σ΄ αυτά βαρύ πυροβολικό τους φέροντας αντ' αυτών νέο "κατάστρωμα πτήσεων" υπεράνω του κυρίου καταστρώματος. Αργότερα λόγω της αυξανόμενης σημασίας του αεροπλάνου ως πολεμικό όπλο στον κατά θάλασσα πόλεμο άρχισαν και οι μεγάλοι ναυτικοί στόλοι (σχηματισμοί) να ενισχύονται με αεροπλανοφόρα από αρχική κατασκευή (ναυπήγηση) αφού θα έπρεπε να εξυπηρετούν ανάγκες ναυτικών αεροπορικών βάσεων με επαρκή μέσα συντήρησης, επισκευής, εφοδιασμού, ενδιαίτησης προσωπικού κ.λπ.
Η σημασία του αεροπλανοφόρου καταδείχθηκε κυρίως στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και κυρίως σ' εκείνον του Ειρηνικού Ωκεανού όπου και αναδείχθηκε ανώτερο του θωρηκτού, με αποτέλεσμα βαθμηδόν να το υποσκελίσει. Έτσι στη ναυτική τακτική ενώ μέχρι τον Α΄ Π.Π. οι στόλοι παρουσίαζαν πολυάριθμες μοίρες θωρηκτών που αποτελούσαν και τον "πυρήνα" των πλοίων μάχης, στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (1939-1945) η ναυτική τακτική διαμορφώνεται σε παράταξη μικρότερων ομάδων πλοίων που ονομάσθηκαν "δυνάμεις επιχειρήσεων" (ναυτικές). Κάθε τέτοια δύναμη συγκροτούνταν και με κάποιο αριθμό αεροπλανοφόρων καθώς και με κάποια θωρηκτά ή καταδρομικά που ουσιαστικά αποτελούσαν τους φρουρούς «επιφανείας» αυτών των αεροπλανοφόρων. Έτσι η αύξηση της επιχειρησιακής σημασίας αυτών (στην περίοδο Β΄ Π.Π.) οδήγησε σε επιμέρους κατηγορίας αυτού του τύπου όπως κατά αρχικές ονομασίες:
Βαρέα αεροπλανοφόρα στόλου: εκτοπίσματος 30.000 τόνων με δυνατότητα μεταφοράς 130 Α/Φ. (Οι ΗΠΑ διέθεταν 3 τύπου "Ρούσβελτ" και η Αγγλία ένα (το "Αρκ Ρόαγιαλ").
Μέσα αεροπλανοφόρα στόλου: εκτοπίσματος 20.000 - 27.000 τόνων, με 90 Α/Φ
Ελαφρά αεροπλανοφόρα στόλου: εκτοπίσματος λιγότερο από 20.000 τόνων και δυνατότητα μεταφοράς μέχρι 50 Α/Φ
Αεροπλανοφόρα συνοδείας: Που ήταν κυρίως μετασκευασμένα φορτηγά περιορισμένων δυνατοτήτων για κάλυψη νηοπομπών. Μετασκευάσθηκαν περίπου 100.
Ιστορικά στοιχεία
Από την έναρξη του πολέμου το 1939 η Βρετανία είχε 7, οι Η.Π.Α. 6, η Ιαπωνία 10[1] και η Γαλλία 1 σκάφος. Τα δε βρετανικά αεροπλανοφόρα βυθίστηκαν σχεδόν όλα κατά τα τρία πρώτα έτη του πολέμου με την ακόλουθη σειρά: το "Κουράτζεους" (17 Σεπτεμβρίου 1939), το "Γκλόριους" (Ιούνιος 1940), το "Ιλλούστριους" (Ιανουάριος 1941), το "Αρκ Ρόαγιαλ" (14 Νοεμβρίου 1941), ο "Ερμής" (9 Απριλίου 1942) και το "Ηγκλ" (6 Αυγούστου 1942). Οι Η.Π.Α. απώλεσαν το "Λέξινγκτον" στην αεροναυμαχία των Κοραλλίων (Μάιος 1942), το "Γιόρκταουν" στην αεροναυμαχία του Μιντγουαίη (7 Ιουνίου 1942) και το "Γουάσπ" (15 Σεπτεμβρίου 1942). Οι Ιάπωνες απώλεσαν το ένα στη ναυμαχία των Κοραλλίων και άλλα 4 στη ναυμαχία του Μιντγουαίη (1942). Αντίθετα, το Γερμανικό πολεμικό ναυτικό δε διέθετε αεροπλανοφόρα, αν και είχε προγραμματιστεί και ξεκινήσει η κατασκευή μερικών.
Το 1947 οι Η.Π.Α. διέθεταν 27 αεροπλανοφόρα και 2 υπό ναυπήγηση. Η Μεγάλη Βρετανία είχε 12 και η Γαλλία 1. Μετασκευασμένα (συνοδείας) οι Η.Π.Α. είχαν 79, η Αγγλία 2, η Γαλλία 1 και η Ολλανδία 1.
Στις 24 Σεπτεμβρίου 1960, το πρώτο πυρηνοκίνητο αεροπλανοφόρο στον κόσμο, το USS Enterprise (αρχικά CVA(N)-65, μετέπειτα CVN-65) καθελκύεται από το ναυπηγείο Newport News Shipbuilding and Drudock Co. Η τοποθέτηση πυρηνικών αντιδραστήρων για την παραγωγή ενέργειας σε πλοία επιφανείας, άλλαξε δραστικά τον ήδη κρίσιμο ρόλο του αεροπλανοφόρου στη ναυτική τακτική. Πλέον τα αεροπλανοφόρα ήταν δυνατό να γίνουν πολύ μεγαλύτερα (κάτι που συνέβη με την κλάση Νίμιτς), και να παραμένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στις θέσεις τους, κυρίως λόγω των μικρότερων αναγκών για ανεφοδιασμό, ο οποίος πλέον γίνεται μόνο για οπλισμό και καύσιμα των αεροσκαφών, και αναλώσιμα για το πλήρωμα.
Ενεργά αεροπλανοφόρα
Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής
Κλάση Kitty Hawk
USS Kitty Hawk (CV 63)
Κλάση Enterprise
USS Enterprise (CVN 65)
Κλάση Nimitz
USS Nimitz (CVN 68)
USS Dwight D. Eisenhower (CVN 69)
USS Carl Vinson (CVN 70)
USS Theodore Roosevelt (CVN 71)
USS Abraham Lincoln (CVN 72)
USS George Washington (CVN 73)
USS John C. Stennis (CVN 74)
USS Harry S. Truman (CVN 75)
USS Ronald Reagan (CVN 76)
USS George H. W. Bush (CVN 77)
Κλάση Gerald R. Ford (μελλοντικά)
USS Gerald R. Ford (CVN-78) (υπό μελέτη)
USS John F. Kennedy (CVN-79) (υπό μελέτη - αναμένεται το 2018)
CVN-80 (υπό μελέτη - αναμένεται το 2021)
Ηνωμένο Βασίλειο
Κλάση Invincible
HMS Invincible (RO5)
HMS Illustrius (R06)
HMS Ark Royal (R07)
Κλάση Queen Elizabeth' (μελλοντικά)
HMS Queen Elizabeth
HMS Prince of Wales (υπό μελέτη - αναμένεται το 2016)
Λοιπά κράτη
Charles de Gaulle (R 91) - Γαλλία
Giussepe Garibaldi (551) - Ιταλία
Principe de Asturias (R-11) - Ισπανία
Juan Carlos I (LHD1) - Ισπανία (υπό κατασκευή)
Адмирал флота Советского Союза Кузнецов - Ρωσία
INS Vikramaditya - Ινδία (υπό κατασκευή)
HTMS Chakri Naruebet - Ταϊλάνδη
Δείτε σχετικά
Ελικοπτεροφόρο
Ναυτική Αεροπορία
Παραπομπές
Liddell Hart, Bazil (1988). Ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, τόμος α΄. ΑΘΗΝΑ: Γενικό Επιτελείο Στρατού. σελ. 253.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
wiktionary logo
Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:
αεροπλανοφόρο
Commons logo
Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Αεροπλανοφόρο
Κατάλογος και πληροφορίες για όλα τα αεροπλανοφόρα, ιστορικά και σύγχρονα
Πληροφορίες για τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα από την ιστοσελίδα του United States Navy Αρχειοθετήθηκε 2018-12-07 στο Wayback Machine.
Πληροφορίες για τα βρετανικά αεροπλανοφόρα από την ιστοσελίδα του Royal Navy
Τύποι πολεμικών πλοίων
Αρχαία εποχή
Μονόξυλο Τριακόντορος Πεντηκόντορος Εκατόντορος Διήρης Τριήρης Τριηραρχία Πολυήρεις Λιβύρνις
Μεσαιωνική εποχή
Γαλέα Δρόμων Κάτεργο Πάμφυλος Σακτούρα Χελάνδιον Γαλέρα Γαλεάσσα
Νεώτερη εποχή
Βελλού Βομβάρδα Βρίκιον Βρικογολέτο Φρεγάδιο Φρεγάτα Πλοίο γραμμής Δίκροτο Τζόγκα Τσαμπέκο
Εποχή του ατμού
Ατμοβάρις Ατμοδρόμων Ατμοκορβέττα Ατμοφρεγάτα Ατμομυοδρόμων Ατμοτελωνίς Θωρακοβάρις Θωρακοδρόμων
Σύγχρονη εποχή
Αεροναυαγοσωστικό Αεροπλανοφόρο Ακταιωρός Αντιτορπιλικό Αποβατικό Αρματαγωγό Θαλαμηγός Θωρηκτό Κανονιοφόρος Καταδιωκτικό Καταδρομικό Κορβέττα Ναρκαλιευτικό Ναρκοθέτις Οπλιταγωγό Παράκτιο βοηθητικό Πλωτό νοσοκομείο Τορπιλάκατος Τορπιλοβόλο Υποβρύχιο Ναυκλαστροφόρο
Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
