.

Λιβύη

Η Λιβύη (Αραβικά: ليبيا, Λιβυκή διάλεκτος: Lībiyā, Βερβερικά: ⵍⵉⴱⵢⴰ) είναι χώρα της Βόρειας Αφρικής και βρέχεται βόρεια από τη Μεσόγειο. Ανατολικά της βρίσκεται η Αίγυπτος, νοτιοανατολικά της το Σουδάν, ενώ νότια συνορεύει με το Τσαντ και το Νίγηρα και δυτικά με την Αλγερία και την Τυνησία. Το 90% του εδάφους της είναι έρημος και η Λιβύη είναι η τέταρτη μεγαλύτερη αφρικανική χώρα σε έκταση. Πρωτεύουσα της χώρας είναι η Τρίπολη, όπου ζουν 1,7 εκατομμύριο κάτοικοι.

De jure ηγέτης της χώρας ήταν ο Συνταγματάρχης Μουαμάρ αλ-Καντάφι, του οποίου η εξωτερική πολιτική τον είχε φέρει συχνά σε αντιπαράθεση με τη Δύση και με τις κυβερνήσεις άλλων χωρών της Αφρικής. Στην χώρα αυτή τη στιγμή διεξάγεται Εμφύλιος Πόλεμος που ανέτρεψε τον Καντάφι. Για το λόγο αυτό έχει σχηματισθεί αντικαθεστωτική κυβέρνηση με έδρα την Βεγγάζη. Οι αντικαθεστωτικές δυνάμεις έχουν αναλάβει τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της Λιβύης, συμπεριλαμβανομένης της Τρίπολης, και έχουν αναγνωριστεί με σύναψη διεθνώς σχέσεων από κάποιες χώρες.

Το όνομα της χώρας προέρχεται από τον αιγυπτιακό όρο Λεμπού, ο οποίος αναφέρεται στους Βερβερίνους που ζούσαν δυτικά του Νείλου. Στα ελληνικά έγινε Λιβύη, αν και στην αρχαία Ελλάδα ο όρος είχε ευρύτερη σημασία, υπονοώντας ολόκληρη τη Βόρειο Αφρική δυτικά της Αιγύπτου ή και ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο. Η Λιβύη έχει το τρίτο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Αφρική μετά τις Σεϋχέλλες και τη Νότια Αφρική, κάτι που οφείλεται στο χαμηλό πληθυσμό της και τα μεγάλα αποθέματα πετρελαίου. Η σημαία της Λιβύης ήταν η μοναδική στον κόσμο σημαία χώρας που αποτελείτο από μόνο ένα χρώμα και δε φέρει κανένα άλλο σύμβολο ή άλλες λεπτομέρειες.
Το Ταντράρτ Ακακούς στη Σαχάρα στη νοτιοδυτική Λιβύη, στα σύνορα με την Αλγερία.

Ιστορία

Αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι από την 8η χιλιετία π.Χ. οι παράλιες περιοχές της Λιβύης κατοικούνταν από Νεολιθικές φυλές, οι οποίες είχαν αναπτύξει ιδαίτερες ικανότητες στην εκτροφή βοοειδών και στις καλλιέργειες. [4] Η περιοχή αργότερα καταλήφθηκε από διαδοχικούς λαούς και πολιτισμούς, όπως οι Φοίνικες, οι Καρχηδόνιοι, οι Πτολεμαίοι, οι Ρωμαίοι, οι Βάνδαλοι και οι Βυζαντινοί, αν και μόνο από την περιόδο των Ελλήνων και των Ρωμαίων υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα: στην Κυρήνη, τη Λέπτις Μάγκνα και τη Σαμπράθα.
Ερείπια του θεάτρου στη ρωμαϊκή Σαμπράθα, δυτικά της Τρίπολης

Οι Φοίνικες ήταν οι πρώτοι που εγκατέστησαν εμπορικούς σταθμούς στη Λιβύη, όταν οι έμποροι της Τύρου (στην περιοχή του σημερινού Λιβάνου) ανέπτυξαν εμπορικές σχέσεις με τις βερβερικές φυλές[5]. Μέχρι τον 5ο αιώνα π.Χ., η μεγαλύτερη φοινικική αποικία, η Καρχηδόνα, είχε επεκτείνει την ηγεμονία της σχεδόν σε ολόκληρη τη Βόρεια Αφρική, όπου ανέπτυξε ξεχωριστό πολιτισμό. Καρχηδονιακοί οικισμοί στις ακτές της Λιβύης υπήρχαν στην Οία (σημερινή Τρίπολη, στη Λέπτις Μάγκνα και τη Σαμπράθα, περιοχή που αργότερα ονομάστηκε Τρίπολις, από τις τρεις αυτές πόλεις.

Οι αρχαίοι Έλληνες κατέλαβαν την ανατολική Λιβύη, σύμφωνα με την παράδοση, όταν άποικοι από τη Σαντορίνη έλαβαν εντολή από το Μαντείο των Δελφών να βρουν νέο τόπο κατοικίας στη Βόρεια Αφρική. Έτσι, το 631 π.Χ., ίδρυσαν την Κυρήνη.[6]. Μέσα σε διάστημα διακοσίων ετών, ιδρύθηκαν άλλες τέσσερις σημαντικές πόλεις στην περιοχή: η Βάρκη (Al Marj), οι Ευσπερίδες (αργότερα Βερενίκη, σημερινή Βεγγάζη), Αλ Μπάυντα , η Ταύχειρα (αργότερα Αρσινόη, σημερινή Τόκρα) και η Απολλωνία (Susah), το λιμάνι της Κυρήνης. Μαζί με την Κυρήνη, ήταν γνωστές ως Πεντάπολις.

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ένωσε τις δυο επαρχίες της Λιβύης, έμποροι και τεχνίτες από όλα τα μέρη του ρωμαϊκού κόσμου εγκαταστάθηκαν στη Βόρεια Αφρική, ωστόσο οι δυο επαρχίες διατήρησαν το χαρακτήρα τους: η Τρίπολη παρέμεινε καρχηδονιακή και η Κυρηναϊκή ελληνική.

Τον 7ο αιώνα, η Λιβύη κατελήφθη από τους Άραβες και κατά τους επόμενους αιώνες, πολλοί ντόπιοι υιοθέτησαν ως θρησκεία το Ισλάμ και την αραβική γλώσσα και πολιτισμό. Στα μέσα του 16ου αιώνα, η χώρα πέρασε στα χέρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κατά τη διάρκεια του Ιταλοτουρκικού Πολέμου (1911-1912), η Ιταλία κατέλαβε την περιοχή και μετέτρεψε σε αποικίες τις τρεις επαρχίες της χώρας (Τρίπολη, Κυρηναϊκή, Φεζάν), ενώ το 1934 υιοθέτησε το όνομα Λιβύη[7] σαν επίσημη ονομασία της αποικίας.

Ανάμεσα στους δυο Παγκόσμιους Πολέμους, ο Βασιλιάς Ίντρις ήταν αρχηγός της λιβυϊκής αντίστασης εναντίον της ιταλικής κατοχής. Από το 1943 ως το 1951, το Φεζάν πέρασε υπό τον έλεγχο της Γαλλίας, ενώ οι άλλες δυο επαρχίες υπό βρετανική διοίκηση.

Στις 21 Νοεμβρίου 1949, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ εξέδωσε ψήφισμα για την ανεξαρτησία της Λιβύης πριν την 1η Ιανουαρίου 1952. Στις 24 Δεκεμβρίου 1951, η Λιβύη ανακήρυξε την ανεξαρτησία της, έχοντας πολίτευμα συνταγματικής μοναρχίας, υπό το βασιλιά Ίντρις.

Η ανακάλυψη σημαντικής ποσότητας κοιτασμάτων πετρελαίου το 1959 μετέτρεψε ένα από τα φτωχότερα έθνη στον κόσμο σε ένα κράτος με μεγάλο πλούτο. Αν και το πετρέλαιο βελτίωσε δραστικά τα οικονομικά της κυβέρνησης, άρχισε να αναπτύσσεται η λαϊκή δυσαρέσκεια για τη συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια του βασιλιά Ίντρις και της εθνικής ελίτ, η οποία συνέχισε να αυξάνεται με την άνοδο του Νάσερ και του αραβικού εθνικισμού στη Βόρεια Αφρική και στη Μέση Ανατολή.

Την 1η Σεπτεμβρίου 1969, μια μικρή ομάδα στρατιωτικών με επικεφαλής τον 27χρονο τότε Μουαμάρ αλ Καντάφι οργάνωσαν πραξικόπημα εναντίον του βασιλιά Ίντρις, ο οποίος βρισκόταν για λόγους υγείας στα Καμένα Βούρλα. Βασιλιάς έγινε ο ανιψιός του, Sayyid Hasan ar-Rida al-Mahdi as-Sanussi. Οι πραξικοπηματίες εκθρόνισαν τον Sayyid και τον έθεσαν υπό κατ' οίκον περιορισμό, ενώ κατήργησαν τη μοναρχία και ανακήρυξαν τη Λιβύη ως Νεα Αραβική Δημοκρατία.[8]
Η σημερινή κατάσταση στην Λιβύη.
• πόλεις που ελέγχονται από δυνάμεις του Καντάφι
• πόλεις που ελέγχονται από δυνάμεις εναντίον του Καντάφι
• τρέχουσες συγκρούσεις/συγκεχυμένη κατάσταση

Από τις 15 Φεβρουαρίου 2011 και έπειτα, μια σειρά ειρηνικών διαδηλώσεων που συνάντησαν την βίαιη αντίδραση του καθεστώτος, εξελίχθηκαν σε εξέγερση που διαδόθηκε σε όλη την χώρα και τελικά σε ανοιχτό εμφύλιο πόλεμο. Οι αντικαθεστωτικές δυνάμεις έχουν εγκαθιδρύσει κυβέρνηση στην Βεγγάζη με το όνομα Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο, με σκοπό την ανατροπή της κυβέρνησης του Καντάφι και την διενέργεια εκλογών.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εξέδωσε ψήφισμα για την δέσμευση των πόρων του Καντάφι και άλλων δέκα μελών του κύκλου του και απαγόρευση μετακίνησης. Το ψήφισμα επίσης αναφερόταν σε πράξεις της κυβέρνησης για διερεύνησης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, και ένταλμα σύλληψης για τον Καντάφι εκδόθηκε στις 27 Ιουνίου. Στις αρχές Μαρτίου οι δυνάμεις του Καντάφι αντεπιτέθηκαν και ανέκτησαν αρκετές παραλιακές πόλεις πριν επιτεθούν στην Βεγγάζη. Επόμενο ψήφισμα του ΟΗΕ επέτρεπε σε χώρες-μέλη να εδραιώσουν και να επιβάλλουν μια ζώνη απαγόρευσης πτήσης πάνω από τη Λιβύη. Η κυβέρνηση του Καντάφι ανακοίνωσε ανακωχή αλλά δεν μπόρεσε να την τηρήσει. Τον Αύγουστο, οι επαναστατικές δυνάμεις ξεκίνησαν μια επιθετική εκστρατία κατά μήκος της ακτής και ανάκτησαν τις χαμένες περιοχές καταλαμβάνοντας και την πρωτεύουσα Τρίπολη. Ο Καντάφι απέφυγε την αιχμαλωσία και οι πιστές σε αυτόν δυνάμεις ξεκίνησαν επιχειρήσεις στα μετόπισθεν.
Διακυβέρνηση
Αρχηγός Κράτους

Γενικός Γραμματέας του Γενικού Κογκρέσου του Λαού και de jure Αρχηγός Κράτους είναι ο Μοχάμεντ Κασίμ Αμπντούλ αλ-Ζουάι. Ανέλαβε καθήκοντα στις 27 Ιανουαρίου του 2010.
Εκλογές

Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Η ψηφοφορία είναι τεχνικώς υποχρεωτική[ασαφές].[2].
Διοικητική διαίρεση

Κύριο λήμμα: Επαρχίες της Λιβύης

Η χώρα διαιρείται σε 3 επαρχίες. Αυτές με τις πρωτεύουσές τους στις παρενθέσεις είναι:

Φεζάν (Σάμπχα)
Τριπολίτιδα (Τρίπολη)
Κυρηναϊκή (Βεγγάζη)

Δημογραφία

Σύμφωνα με εκτιμήσεις για το 2009, η χώρα αριθμεί 6.310.434 κατοίκους, μεταξύ των οποίων και μη Λίβυοι (166.510)[2].

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού ήταν σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2009 τα 77,26 χρόνια (74,98 χρόνια οι άνδρες και 79,65 οι γυναίκες).[2]
Μεταφορές

Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
Παραπομπές

↑ World Statesmen.org
↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Λιβύη CIA World Factbook
↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 "World Economic Outlook Database". ΔΝΤ. Οκτώβριος 2009. Ανακτήθηκε την 18-10-2009.
↑ Federal Research Division of the Library of Congress, (1987), "Early History of Libya", U.S. Library of Congress, Accessed July 11 2006
↑ Herodotus, (c.430 BC), "'The Histories', Book IV.42–43" Fordham University, New York, Accessed July 18 2006
↑ Federal Research Division of the Library of Congress, (1987), "Cyrenaica and the Greeks", U.S. Library of Congress, Προσπελάστηκε στις 11 Ιουλίου 2006
↑ Από την αρχαιότητα, το όνομα Λιβύη χρησιμοποιούνταν από τους Έλληνες για ολόκληρη τη Βόρεια Αφρική εκτός της Αιγύπτου.
↑ US Department of State's Background Notes, (November 2005) "Libya - History", U.S. Dept. of State, 14 Ιουλίου 2006

Επιπλέον υλικό
Βιβλιογραφία

Allen J. A. “Libya: The Experience of Oil” - London and Boulder 1981
Allen J. A. “Libya: since Independence” - London 1982.
Ansell M. O. “The Libyan revolution” - London 1972.
Cooley J. K. “Libyan Sandstorm: The Complete Account of Qaddafi’s Revolution” - London and New York, 1983
Fergiani M. B. “The Libyan Jamahiriya” - London, 1984
Lawless R. “Libya (Bibliography)” - Oxford and Santa Barbara, 1986.
Waddhams F. C. “The Libyan Oil Industry” – London 1980.
Wright J. “Libya: A Modern History” – London 1982.

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ

Εξάντας: Λιβύη (μέρος 1ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Ε.Ρ.Τ.)
Εξάντας: Λιβύη (μέρος 2ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Ε.Ρ.Τ.)
Εξάντας: Λιβύη (μέρος 3ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Ε.Ρ.Τ.)
Εξάντας: Λιβύη (μέρος 4ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Ε.Ρ.Τ.)

Χώρες της Αφρικής

1.Αναγνωρίζεται από 46 χώρες

Εξαρτημένα Εδάφη

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License