.
Βλακεία ως πράξη, για ένα νοήμονα οργανισμό ή ομάδα, ορίζεται η εκτέλεση της πράξης αυτής που καθοδηγείται από μη επαρκή, σε σχέση με το αναμενόμενο, ή μη ισορροπημένη, λειτουργία ή ανάπτυξη του κέντρου επεξεργασίας ερεθισμάτων και λήψης αποφάσεών του και οδηγεί σε αποδιοργάνωση της τάξης, τροχοπέδη της εξέλιξης ή καταστροφή. Σύμφωνα με τον Ανρί Μπεργκσόν, η ισορροπία στον άνθρωπο αφορά την αρμονία της νόησης, του συναισθήματος και των ενστίκτων που εδρεύουν στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Σύμφωνα με νεώτερες προσεγγίσεις που προσπαθούν να καταμετρήσουν την ανθρώπινη ευφυΐα, όπως με τα τεστ γενικής ευφυΐας (general intelligence factor ή g), η ευφυΐα ορίζεται σαφώς πιο πολύπλοκα και η ισορροπία της ανάπτυξης του εγκεφάλου ως πολύπλοκο σύστημα μοιάζει πιο πολύ με το βαθμό συμμετρικότητας της ανάπτυξης ενός φράκταλ σχηματισμού όπως το κουνουπίδι. Έτσι η ευφυΐα δεν έχει ακόμη οριστεί επαρκώς και κατ' επέκταση καθίσταται εν μέρει ελλιπής και ο ορισμός της πράξης της βλακείας στο παρόν λήμμα.[Σημ. 1] Σημειώνεται ακόμη πως από πολλούς αμφισβητείται ακόμα και η ύπαρξη της ευφυΐας.
Ο ρόλος των πράξεων βλακείας
Μια τέτοια πράξη φαινομενικά συνεπάγεται ελάττωση των πιθανοτήτων είτε να προοδεύσει ο οργανισμός αυτός είτε ακόμη και να επιβιώσει, σε ατομικό ή κοινωνικό επίπεδο. Παρόλα αυτά η επίδραση μιας πράξης βλακείας δεν είναι πάντα βλαπτική, ατομικά ή κοινωνικά, καθώς με τις ρωγμές που προκαλεί μπορεί να εντοπίσει, νωρίς, σημεία αστάθειας ή ακόμη και να κάνει ανακαλύψεις που θα ήταν σχεδόν αδύνατο να εντοπιστούν από αναμενόμενη συμπεριφορά και έτσι μπορεί να συμβάλλει στην έγκαιρη διόρθωσή τους και στην απόκτηση εμπειρίας και γνώσης που τελικά συνεπάγονται αύξηση των πιθανοτήτων για πρόοδο και επιβίωση.
Η βλακεία ως συμπεριφορά
Οι επαναλαμβανόμενες πράξεις της ίδιας ή παρόμοιας βλακείας από το ίδιο άτομο ή ομάδα που καταδεικνύουν ανεξήγητη αδυναμία προσαρμοστικής μάθησης ή άρνηση προόδου τον φέρνουν συνήθως να χαρακτηρίζεται ως βλάκας από τους συνανθρώπους του.
Η βλακεία στους «υγιείς»
Η πράξη της βλακείας μπορεί να προκύψει από άτομο ή άτομα επαρκώς ανεπτυγμένα και ισορροπημένα υπό συνθήκες:
* Μέσω της μαζικότητας της συμπεριφοράς η μονάδα χάνει το χαρακτήρα της και συμπεριφέρεται διαφοροποιημένα, για παράδειγμα σε μία κερκίδα αθλητικού αγώνα ή σε μια συμμορία.
* Από την αποβλάκωση που προκαλείται είτε με την ταπείνωση είτε με την τον ερεθισμό κάποιου ή κάποιων των πόλων της ισορροπίας του εγκεφάλου που αναφέρθηκαν ώστε αυτή να διαταραχθεί, για παράδειγμα όταν έχουμε αποχαύνωση ή πλύση εγκεφάλου από τα ΜΜΕ.
* Όταν υπάρχει ανάγκη για εγρήγορση ενώ ο εγκέφαλος βρίσκεται σε μερική καταστολή, για παράδειγμα αμέσως όταν το άτομο ξυπνά, έχει ανάγκη για ύπνο ή βρίσκεται υπό την επήρεια ουσιών.
* Υπό την επίδραση ισχυρών συναισθημάτων όπως ο θυμός ή συναισθηματικών καταστάσεων όπως ο πρώτος έρωτας (αν και ο τελευταίος αντιστοιχεί σε στάδιο εκμάθησης και άρα είναι δείκτης μη πλήρους ανάπτυξης του εγκεφάλου).
Κανείς δεν εξαιρείται της βλακείας
Όλοι κάνουν λάθη που δεν τους αρμόζουν και μάλιστα επανειλημμένα. Είναι στη φύση του ανθρώπου να μαθαίνει από αυτά και αυτό ισχύει και στη φύση γενικώς. Όσο πιο ισορροπημένος είναι κάποιος νοητικά τόσο πιο λίγα τέτοια λάθη κάνει. Το μυαλό φαίνεται να είναι το μόνο φρένο στη βλακεία.
Συμπλεγματική βλακεία
Σε πράξεις μεγάλης βλακείας είναι πιο επιρρεπείς άνθρωποι που μονίμως υπερεκτιμούν τον εαυτό τους και τις δυνατότητές τους πιο πολύ από όσο το κάνει ο μέσος άνθρωπος και ταυτόχρονα καταφέρνουν να μην εκθέτουν την εικόνα τους αυτή σε πρώτη προσέγγιση. Αντιθέτως, άνθρωποι που ακόμη και στερούνται πλήρους διανοητικής ανάπτυξης αλλά έχουν επίγνωση των δυνατοτήτων τους αποφεύγουν τις γκάφες και σε αριθμό και σε έκταση καθώς ζητούν βοήθεια εκ των προτέρων. Για τον πρώτο τύπο ανθρώπων ο λαός έχει δημιουργήσει εκφράσεις όπως «εγωιστής ξερόλας», «πονηρός έξυπνος» και «κουτοπόνηρος» και τους θεωρεί ιδιαίτερα επικίνδυνους αφού αφενός μεν δεν έχουν συναίσθηση του μεγέθους της βλακείας τους, ακόμα κι αν την υποψιάζονται, και αφετέρου επειδή δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμοι. Παρατηρείται πως πριν την εκτέλεση μιας, κατά τους άλλους, βλακώδους πράξης, ο τύπος αυτός βλάκα έχει δικαιολογήσει την πράξη αυτή ισχυρά μέσα του και ασκεί τη βλακεία του ανεπιφύλακτα. Η επικινδυνότητα των συμπλεγματικών αυτών τύπων αυξάνει σε συνδυασμό με τη δύναμη της επιρροής τους και την ισχύ της εξουσίας τους που είναι και το έδαφος στο οποίο αυτός ο τύπος βλακείας καλλιεργείται.
Η βλακεία συνασπίζεται
Χωρίς να παραδέχονται την ιδιότητά τους, οι συμπλεγματικοί τύποι βλακών αναπτύσσουν ενστικτωδώς υπόγεια κανάλια επικοινωνίας [1] , μη ανιχνεύσιμα από τον απλά σκεπτόμενο άνθρωπο στο μέσο μιας αλληλεπίδρασης και συμπράττουν με σκοπό να ακυρώσουν τάσεις, κατευθύνσεις και κινήματα που θεωρούν εμπόδια στην προσωπική τους εξέλιξη ακόμα κι αν είναι ελπιδοφόρα για το υπόλοιπο του κοινωνικού συνόλου.
Η δυσκολία να χαρακτηριστεί κάποιος βλάκας
Η επανάληψη βλακωδών πράξεων δε χαρακτηρίζει το άτομο κατ' ανάγκη ως βλάκα αφού τέτοιες πράξεις είναι συνήθης τρόπος μάθησης και άρα μέρος της ανθρώπινης φύσης. Υπάρχουν παρόλα αυτά παραδείγματα ανθρώπων που μπορούν να χαρακτηριστούν από ατόφια βλακεία, χαρακτηρισμό για τον οποίο συμφωνεί η πλειοψηφία των ανθρώπων γύρω τους. Αυτοί συνήθως εντοπίζονται όντας επιφανείς αφού οι πράξεις τους εκτίθενται, οπότε η επανάληψη πολλών βλακωδών πράξεων γίνεται με το χρόνο αντιληπτή και ο χαρακτηρισμός ισχυροποιείται. Ίσως είναι και ο μόνος τρόπος να γίνει αποδεκτός ένας τέτοιος χαρακτηρισμός για έναν άνθρωπο.[Σημ. 2]
Σημειώσεις
1. ↑ Ο πιο αγαπητός παίκτης μπάσκετ με τις καλύτερες στατιστικές επιδόσεων δίνει λάθος πάσα και κάποιοι φίλαθλοι μιλούν για βλακεία. Είναι απίστευτα δύσκολο σε κάποιον, ακόμα και σχεδόν τέλεια ανεπτυγμένο και ισορροπημένο άνθρωπο, κοινωνικά, πνευματικά, σωματικά, αθλητικά, να ορίσεις μια πράξη ως βλακώδη ή μη.
2. ↑ Παρόλα αυτά πρέπει να υπάρχει επιφύλαξη ακόμη και στους επί συνόλου αποδεκτούς χαρακτηρισμούς καθώς ο φόβος ή ο φθόνος για τις ικανότητες κάποιων ανθρώπων μπορεί να υποκινεί μεθοδευμένα την αποδυνάμωσή τους με επαναλαμβανόμενη προβολή απλών καθημερινών λαθών τους, πχ μέσω σατιρικών εκπομπών.
Αναφορές
1. ↑ Daniel Goleman (2006). "Οι καθρέφτες του εγκεφάλου". Ελληνικά Γράμματα. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. σελ. 57-71. ISBN 960-442-732-6.
Πηγές
* Η δικτατορία της βλακείας - βίντεο
* Εὐάγγελος Λεμπέσης - Ἡ Τεράστια Κοινωνικὴ Σημασία τῶν Βλακῶν ἐν τῷ Συγχρόνῳ Βίῳ
* Θόδωρος Καρζής - Η βλακεία ως παράγων του ανθρώπινου βίου
* Διονύσης Χαριτόπουλος - Εγχειρίδιο βλακείας
------------
Βλάκας
Βλακεύω
Βλακίστατος
Βλακόμετρο
Βλακόμουτρο
Βλακοφέρνω
Βλακώδης
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
