.
Προσωπικότητα είναι το σύνολο των ιδιαίτερων ψυχικών και πνευματικών χαρακτηριστικών και των τρόπων συμπεριφοράς ενός ατόμου[1].
Η συστηματική ενασχόληση με την έννοια της προσωπικότητας προϋπήρχε της σύγχρονης ψυχολογίας στη Φιλοσοφία, στη φυσιολογία, στη νομική επιστήμη, καθώς και στη λογοτεχνία. Σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους η σύγχρονη επιστημονική ψυχολογία διερευνά την προσωπικότητα απ'τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα, έχουν αναπτυχθεί τρεις βασικές προσεγγίσεις, καθεμιά απ'τις οποίες έχει τα δικά της χαρακτηριστικά:
1. ο παραδοσιακός τρόπος προσέγγισης της προσωπικότητας
2. το ρεύμα της κριτικής ψυχολογίας
3. και ο κοινωνικός δομισμός.
Η προσέγγιση της κριτικής ψυχολογίας και ο κοινωνικός δομισμός αποτελούν τις σύγχρονες απόψεις σχετικά με τη διερεύνηση της προσωπικότητας. Ο παραδοσιακός τρόπος διερεύνησης της προσωπικότητας τοποθετείται χρονικά απ' τα τέλη του 19ου αιώνα έως και τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Κεντρικό χαρακτηριστικό αυτού του τρόπου προσέγγισης αποτελεί η έννοια του χαρακτηριστικού. Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, σύμφωνα πάντα μ' αυτή την άποψη είναι σταθερά, παγιωμένα, με τρόπο ώστε να ορίζουν την ανθρώπινη προσωπικότητα και να διαφοροποιούν το ένα άτομο από το άλλο. Η προσωπικότητα, συνεπώς, αποτελεί ένα σύνολο τέτοιων χαρακτηριστικών π.χ. εξωστρέφεια, επιθετικότητα, πείσμα, γενναιοδωρία κλπ. Στα πλαίσια μιας τέτοιας θεώρησης της προσωπικότητας, η έρευνα χρησιμοποιεί κατ' εξοχήν ψυχομετρικά τεστ προσωπικότητας.
Επίσης, γίνεται αντιληπτό πως η έννοια του χαρακτηριστικού της προσωπικότητας, οδηγεί στην αρχή των ατομικών διαφορών. Αυτό σημαίνει πως κάθε άτομο διαθέτει μια τέτοια σύνθεση χαρακτηριστικών που είναι μοναδική και τον διαφοροποιεί απ' τον παρακείμενό του (η έννοια της μοναδικότητας). Οι όροι κριτική ψυχολογία και κοινωνικός δομισμός είναι παρεμφερείς αλλά όχι ταυτόσημοι. Ο κοινωνικός δομισμός αποτελεί μια ευρύτερη έννοια που κατά κάποιο τρόπο εμπεριέχει και το ρεύμα της κριτικής ψυχολογίας. Βασικό χαρακτηριστικό και των δύο προσεγγίσεων είναι η κριτική τους στάση απέναντι στις κοινωνικές επιστήμες και βέβαια στην ψυχολογία.
Σύμφωνα με τον κοινωνικό δομισμό, δεν υπάρχει αντικειμενική γνώση και αλήθεια. Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τον εαυτό μας βασίζεται σε υποκειμενικές παρατηρήσεις. Συνεπώς, θα πρέπει να στεκόμαστε κριτικά απέναντι στην υπάρχουσα γνώση. Όσον αφορά την προσωπικότητα, ο κοινωνικός δομισμός υποστηρίζει ότι η προσωπικότητα αποτελεί απόρροια των αλληλεπιδράσεων και σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ των ατόμων. Αυτό σημαίνει πως η προσωπικότητα δομείται κοινωνικά και δεν υπαγορεύεται από εσωτερικές δυνάμεις.
Η κριτική ψυχολογία ασκεί κριτική στον τρόπο με τον οποίο διδάσκεται η παραδοσιακή ψυχολογία και ασκείται η κλινική πρακτική. Το ρεύμα αυτό διαδόθηκε κατά τη δεκαετία του 1990.
παραπομπές
1. ↑ λεξικό ΙΝΣΑΠΘ
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
