.
Η απώθηση αποτελεί την πιο βασική άμυνα υψηλότερης τάξης που επιτρέπει στο άτομο να παραπέμψει (απωθήσει) στο ασυνείδητο ενορμήσεις που του προκαλούν αναστάτωση και απειλούν την ακεραιότητά του. Αποτελεί όχι απλά ένα μηχανισμό άμυνας αλλά τον στόχο όλων των μηχανισμών. Tην έννοια της απώθησης προσδιόρισε ο Σίγκμουντ Φρόυντ, ένας αυστριακός ψυχίατρος, νευρολόγος και φυσιολόγος. [1]
Η λειτουργία της απώθησης
Η Απώθηση θέτει εκτός συνείδησης τις ενορμήσεις που θεωρούνται επικίνδυνες. Αυτές μπορεί να είναι φαντασιώσεις, συγκινήσεις, μνήμες και εικόνες. Οι απωθημένες ενορμήσεις δεν χάνονται αλλά τείνουν να αναδυθούν στο Εγώ όταν το άτομο κοιμάται, όταν έχει καταναλώνει αλκοόλ ή βρίσκεται υπό την επίδραση ουσιών. Το Εγώ βρίσκεται σε συνεχή πάλη για να κρατήσει τις ενορμήσεις απωθημένες και αυτή η συνεχής προσπάθεια ονομάζεται αντικάθεξη.[2] Σύμφωνα με την Άννα Φρόυντ, η Απώθηση αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό μηχανισμό άμυνας, γιατί μπορεί άμεσα, με μια μόνο προσπάθεια, να υποτάξει πολύ ισχυρές ενορμήσεις, τις οποίες αδυνατούν να ελέγξουν οι άλλοι μηχανισμοί άμυνας, ενώ η ενέργεια της αντικάθεξης τις διατηρεί μακρυά από το Εγώ.[1] Αποτέλεσμα της απώθησης μπορεί να είναι καθημερινά γεγονότα όπως η τάση να ξεχνάει το άτομο ονόματα, συναντήσεις, περιστατικά που θεωρεί ανεπιθύμητα αλλά και τα συναισθήματα ή τις σκέψεις που τα συνοδεύουν. Αυτό το γνώρισμα την διαχωρίζει από την άρνηση που προφυλάσσει κυρίως από την εξωτερική πραγματικότητα.[3]
Φάσεις της απώθησης
Σύμφωνα με τον Φρόυντ, η απώθηση περιλαμβάνει τρεις φάσεις. Αρχικά, συντελείται η "πρωταρχική απώθηση" που ασκείται σε ό,τι προκαλεί την ενόρμηση, σήματα ή εκπροσώπους τα οποία δεν έχουν πρόσβαση στη συνείδηση. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται ένας πρώτος ασυνείδητος πυρήνας που λειτουργεί ως πόλος έλξης για άλλα στοιχεία που πρέπει να απωθηθούν. Στη δεύτερη φάση, που προϋποθέτει την πρώτη, τα ανώτερα ψυχικά συστήματα προσθέτουν στην προηγούμενη λειτουργία μια άπωση των στοιχείων που πρέπει να απωθηθούν. Η τρίτη φάση περιλαμβάνει την προσπάθεια επιστροφής των απωθημένων ενορμήσεων με τη μορφή ονείρων, συμπτωμάτων κλπ[1]
Πότε η απώθηση δημιουργεί προβλήματα
Η απώθηση των ανεπιθύμητων ενορμήσεων αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα στην ψυχική εξέλιξη του ατόμου. Ωστόσο, συμπαρασύρει κι αποσυνδέει από τη συνείδηση σκέψεις και συναισθήματα και φτωχαίνει την προσωπικότητα του ατόμου. Η υπερβολική επιστράτευση αυτής της άμυνας, σε συνδυασμό με άλλους μηχανισμούς, συναντάται σε νευρώσεις και κυριώς στην υστερία, ενώ είναι πιθανόν να οδηγήσει σε ψυχοσωματικές ασθένειες.[4]
Η αντίρρηση του Jung
Σύμφωνα με τον Jung, ορισμένες φορές το άτομο μπορεί να οδηγηθεί στην Απώθηση συνειδητά και να προχωρήσει στην απώθηση σκέψεων, συναισθημάτων, διαισθήσεων, αισθήσεων, επιθυμιών και αναγκών όχι από φόβο ή δειλία, αλλά από έλλογη αντιμετώπιση των προβλημάτων που του δημιουργούν. Αυτή τη λειτουργία την ονόμασε καταπίεση σε αντιδιαστολή με τη φροϋδική απώθηση.[5]
Παραπομπές
Άννα Φρόυντ (2007). Το Εγώ και οι μηχανισμοί άμυνας. Καστανιώτης. σελ. 179. ISBN 978-960-03-4459-2.
http://e-psychoterapia.blogspot.gr[νεκρός σύνδεσμος]
«Στοιχεία Ψυχοδυναμικής θεωρίας, Μετουσίωση». psychologia.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2014.
Ψυχαναλυτική Διάγνωση, σελ. 311-314
Carl. G. Jung (2010). Η ψυχολογία του ασυνείδητου. Ιάμβλιχος. σελ. 648. ISBN 978-960-268-199-2.
Πηγές
Nancy Mc Williams (1994). «Κεφάλαιο 6: Δευτερογενείς Αμυντικές Διεργασίες». Ψυχαναλυτική Διάγνωση. Ελληνικά Γράμματα. σελ. 765. ISBN 960-393-131-4.
Άννα Φρόυντ (2007). Το Εγώ και οι μηχανισμοί άμυνας. Καστανιώτης. σελ. 179. ISBN 978-960-03-4459-2.
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
