Διάλεκτος

H διάλεκτος είναι μια παραλλαγή της γλώσσας. Ο όρος μπορεί να αναφέρεται:

στις γεωγραφικές διαλέκτους, δηλαδή τις παραλλαγές της γλώσσας που ομιλούνται σε διαφορετικούς τόπους, όπως οι διάλεκτοι της Κρήτης, της Κέρκυρας, των Ιωαννίνων της ελληνικής γλώσσας. Είναι η πιο συνηθισμένη χρήση.
στις κοινωνικές διαλέκτους (sociolects), όπως είναι η γλώσσα των νέων, των πολιτικών κομμάτων κλπ.

Γλώσσες και διάλεκτοι

Γλώσσες, λοιπόν, και όχι διάλεκτοι αποκαλούνται οι γλωσσικές ποικιλίες που για πολιτικούς λόγους έχουν το στάτους μια επίσημης ή εθνικής γλώσσας (ή επιδιώκουν να αποκτήσουν αυτό το στάτους). Από τη σκοπιά τη γραμματικής δομής και, τουλάχιστον πριν αρχίσουν να αναδεικνύονται σε εθνική ή επίσημη γλώσσα, από τη σκοπιά του λεξιλογίου δεν υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα στις γλώσσες και τις διαλέκτους. Για τη διαφορά των δύο χαρακτηριστική είναι η φράση του γλωσσολόγου Μαξ Βάινραϊχ (Max Weinreich): Γλώσσα είναι μια διάλεκτος με στρατό και ναυτικό. Παρόλα αυτά οι διάλεκτοι θεωρούνται λιγότερο ποιοτικές, λιγότερο ακριβείς κλπ. και ασκείται πίεση, ιδίως στο σχολείο, για την εγκατάλειψή τους.
Συγγενική γλώσσα ή διάλεκτος;

Ένα πρόβλημα που παρουσιάζεται συχνά στη γλωσσολογία είναι η κατάταξη τοπικών παραλλαγών ως διαλέκτους μιας γλώσσας ή ως ξεχωριστές γλώσσες. Αν για παράδειγμα, μία παραλλαγή έχει συνεννόηση με μια γλώσσα 75%, δεν μπορούμε να αποφανθούμε αν είναι διάλεκτος της γλώσσας ή ξεχωριστή γλώσσα. Πολλές φορές, ο αποφασιστικός παράγοντας σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ο εθνικός αυτοπροσδιορισμός.
Παραδείγματα

Οι παραλλαγές της παλιάς σερβοκροατικής γλώσσας: η σερβική, η κροατική, η βοσνιακή και η μαυροβουνιακή έχουν 100% κατανόηση μεταξύ τους, ωστόσο θεωρούνται συχνά ξεχωριστές γλώσσες, λόγω κυρίως πολιτικών λόγων.
Οι θιβετιανές γλώσσες, οι οποίες δεν έχουν κατανόηση μεταξύ τους, όμως οι Θιβετιανοί τις θεωρούν διαλέκτους της ίδιας γλώσσας.
Η ουκρανική γλώσσα, η οποία θεωρείται από Ρώσους εθνικιστές, γλωσσολόγους και πολιτικούς ρωσική διάλεκτος. [1] Σύμφωνα με αυτούς, το γεγονός ότι η ουκρανική γλώσσα δεν είναι σήμερα πλήρως κατανοητή από τους Ρώσους οφείλεται σε πολωνικές επιρροές που δέχτηκαν τα ουκρανικά, με την κατάκτηση του δυτικού μέρους από την Κοινοπολιτεία Πολωνίας-Λιθουανίας.

Διαλεκτολογία

Οι διάλεκτοι μελετώνται από τον γλωσσολογικό κλάδο της κοινωνιογλωσσολογίας -και ειδικότερα από τη διαλεκτολογία. Αποτελούν όμως αντικείμενο και της ιστορικής γλωσσολογίας.
Δείτε επίσης

Γλωσσική πολιτική
Επίσημη γλώσσα

Βιβλιογραφία

J. K. Chambers & Peter Trudgill, Dialectology, Cambridge University Press, Cambridge 2002.
Peter Auer, Frans Hinskens & Paul Kerswill (Eds.), Dialect Change: Convergence and Divergence in European Languages, Cambridge University Press, Cambridge 2005

Εξωτερικοί δεσμοί

Γλώσσα και διάλεκτος του Φοίβου Παναγιωτίδη, από την κυπριακή εφημερίδα "Ο Πολίτης", 17.09.2006
Language or dialect? (Terralingua)

Σύνδεσμοι σε καταλόγους καθιερωμένων όρων

WorldCat LCCN: sh85037527 GND: 4040725-1 BNF: cb119757609 (data) NDL: 00563335

«Ukrainian Language | Effective Language Learning». Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2019.