Σταυρόλεξο είναι ένα παιχνίδι μυαλού και γνώσης, στο οποίο ο λύτης προσπαθεί να βρει κρυμμένες λέξεις. Αποτελείται συνήθως από έναν ασπρόμαυρο πίνακα που αποτελείται από λευκά και μαύρα τετράγωνα. Στα λευκά τετράγωνα γράφονται γράμματα που σχηματίζουν λέξεις, οι οποίες διασταυρώνονται μεταξύ τους· τα μαύρα τετράγωνα οριοθετούν το τέλος ή την αρχή των λέξεων του σταυρολέξου. Στο σταυρόλεξο περιλαμβάνονται επίσης και ορισμοί που περιγράφουν περιφραστικά κάθε λέξη, και οι οποίοι μπορούν είτε να βρίσκονται πάνω στο σταυρόλεξο (όπως στα σκανδιναβικά σταυρόλεξα) είτε, συνηθέστερα, τυπωμένοι κάτω από τον πίνακα και αριθμημένοι. Ο αριθμός κάθε ορισμού αναφέρεται στη "συντεταγμένη" της αντίστοιχης λέξης πάνω στον πίνακα. Πολλές φορές σαν μέρος ενός ορισμού υπάρχει μια εικόνα ή φωτογραφία.

Τύποι

Υπάρχουν διάφοροι τύπου σταυρόλεξων:

* Κλασσικά σταυρόλεξα, όπου δίνονται ξεχωριστά πίνακας και ορισμοί. Οι ορισμοί επίσης διαχωρίζονται σε αυτούς που περιγράφουν λέξεις που γράφονται οριζόντια μέσα στο σταυρόλεξο (οριζοντίως) και σε αυτούς που είναι για λέξεις που γράφονται κάθετα (καθέτως).
* Σκανδιναβικά σταυρόλεξα, όπου οι ορισμοί περιλαμβάνονται μέσα στον πίνακα, τυπωμένοι μέσα στα τετραγωνάκια που σε ένα κλασικό σταυρόλεξο θα ήταν μαύρα. Εννοείται πως τα τεράγωνα σε αυτό το είδος σταυρόλεξου έχουν μεγαλύτερο μέγεθος.
* Κρυπτογραφικά σταυρόλεξα, όπου δεν υπάρχουν ορισμοί, αλλά σε κάθε γράμμα της αλφαβήτου αποδίδεται αυθαίρετα ένας αριθμός (π.χ. Ε=5, Κ=2, Α=9 κ.ο.κ.). Ο λύτης καλείται να βρει, με τη βοήθεια μιας αρχικής λέξης που δίνεται στο σταυρόλεξο, τις αντιστοιχίες αριθμών-γραμμάτων έτσι ώστε το σταυρόλεξο να βγάζει τελικά νόημα.
* Λευκά σταυρόλεξα, όπου δεν υπάρχουν μαύρα τετράγωνα (συνήθως όμως ο αριθμός τους οριζοντίως ή καθέτως δίνεται στους ορισμούς) και ο λύτης καλείται να βρει, εκτός από τις λέξεις, και τη θέση των μαύρων τετραγώνων.
* Ιταλικά σταυρόλεξα, όπου οι λέξεις δεν είναι διαταγμένες σε έναν νxν πίνακα αλλά διασταυρώνονται ελεύθερα πάνω στο επίπεδο.