Ο Κάτων ο Νεώτερος ή Μάρκος Πόρκιος Κάτων ο Υτικαίος(94 - 46 π.Χ.), υπήρξε επιφανής Ρωμαίος πολιτικός καί φιλόσοφος του 1ου αιώνα π.Χ., δισέγγονος του Κάτωνος του Πρεσβυτέρου, του περιφήμου Τιμητή του έτους 184 που εχθρευόταν κάθε ξένη επιρροή και έκλεινε όλες τις ομιλίες τού με τη γνωστή φράση «..και η Καρχηδόνα πρέπει να καταστραφεί!». Ο νεώτερος Κάτων, αντιθέτως, βαθυστόχαστος δημοκρατικός και αυστηρός με την συνείδησή του, ασπάσθηκε με ενθουσιασμό τις δημοκρατικές αξίες από τον θείο του Μάρκο Λίβιο Δρούσο και, επίσης, τον Στωϊκισμό, τον οποίο εφάρμοσε με αυστηρότητα τόσο στην προσωπική, όσο και στην έντονη πολιτική ζωή του (Χιλίαρχος το 67, Κουαίστωρ το 65, Δήμαρχος το 62 και Πραίτωρ το 54) και απολάμβανε της μεγάλης υπόληψης των συμπολιτών του, λόγω της εντιμότητσς του, της ευθύτητας του και της αφοσιώσεώς του στην Δικαιοσύνη και την Αρετή, τον αποκαλούσαν κάποτε «ζωντανό άγαλμα της Αρετής». Η αγαπημένη του ρήση ήταν ότι «η Φιλοσοφία είναι χρήσιμη μόνον όταν μπορεί να τεθεί σε πρακτική εφαρμογή». Υπήρξε υπέρμαχος των πνευματικών ελευθεριών και αφοσιωμένος οπαδός της Ρωμαικής Δημοκρατίας, στην οποία αφιέρωσε τα τελευταία 15 χρόνια της ζωής τού. Στον Στωϊκισμό, ο Κάτων, ενετάχθη ενεργώς μετά τη μαθητεία του δίπλα στον Αθηνόδωρο τον Ταρσέα, το έτος 67 στην πόλη της Περγάμου, όπου υπηρετούσε ως Χιλίαρχος τού Ρωμαικού Στρατού. Είχε συνταχθεί με τον Πομπήϊο (του οποίου τα σχέδια να ανακηρυχθεί δικτάτορας είχε εμποδίσει ο ίδιος, το έτος 54, ως Πραίτωρας) στη σύγκρουση του τελευταίου με τον Ιούλιο Καίσαρα, θεωρώντας την επικράτηση του πρώτου, ως του λιγότερο αντιδημοκρατικού, συγκριτικώς πιο ευνοϊκή για την δημοκρατική υπόθεση, τον συνόδευσε στην πορεία γύρω από την Αδριατική και κράτησε με ολιγομελή φρουρά το Δυρράχιο, μέχρι την πανωλεθρία της παρατάξεώς του στη μάχη των Φαρσάλων. Μαζί με τον Κουίντω Σκιπίωνα, πέρασε εν συνεχεία στην Αφρική, όπου συνέχισε τον πόλεμο κατά του Ιουλίου Καίσαρα, διοικώντας και προστατεύοντας με τις λεγεώνες του την Υτίκη, από όπου και πήρε το προσωνύμιό του (Uticensis) τιμούμενος από τους κατοίκους της πόλεως.

Ο θανατός του

Μετά την ήττα των δημοκρατικών στη μάχη της Θάψου, τον Απρίλιο του έτους 46 π.Χ., αυτοκτόνησε σε ηλικία 48 ετών, ως αιχμάλωτος του Καίσαρα. Κάλεσε τους συντρόφους του σε δείπνο, στο οποίο ανεπτύχθη μία μακρά φιλοσοφική συζήτηση με κύριους ομιλητές τον ίδιο, τον περιπατητικό Δημήτριο και τον στωϊκό Απολλώνιο, καί εν συνεχεία, χαιρέτησε τους συνδαιτημόνες και έδωσε όπως κάθε νύχτα τα συνθήματα στις φρουρές του στρατοπέδου του, όρκισε τους άνδρες του να κλείσουν ειρήνη με τον Καίσαρα για το καλό της Ρώμης, αλλά και για να μην καταστραφεί η πόλη της Υτίκης που φιλοξένησε την αντίστασή τους. Αποσύρθηκε όμως στο δωμάτιό του με τον πλατωνικό διάλογο περί της αθανασίας της ψυχής στο χέρι, καί όταν είδε ότι το ξίφος του έλειπε από τη θήκη του και δημιούργησε μεγάλη αναστάτωση, πείθοντας τελικώς τον γιό του που το είχε κρύψει για να μη μπορέσει ο πατέρας του να αυτοκτονήσει, να το επιστρέψει, με το επιχείρημα ότι το αντίθετο θα τον παρέδιδε άοπλο στα χέρια του τυράννου. Μερικές ώρες αργότερα, όταν όλοι είχαν κοιμηθεί, ο Κάτων έσυρε το ξίφος και το βύθισε στο σώμα του, αλλά η πράξη του έγινε αντιληπτή από τους συντρόφους του που ματαίως προσεπάθησαν αν τον σώσουν. Ακόμη και όταν ο ιατρός τού μάζεψε τα εκχυθέντα σπλάχνα και του συνέρραψε το τραύμα, ο Κάτων, σπρώχνοντάς τον με όλη τη δύναμη που του είχε απομείνει, ολοκλήρωσε με αποφασιστικότητα και αταραξία την αυτοκτονία τού, διασπώντας με τα χέρια του τις ραφές λίγο προτού ξεψυχήσει, συνεπής προς τις απόψεις του περί της μέχρι εσχάτων εμμονής των εναρέτων ανδρών στις αρχές και τις πεποιθήσεις τους, όπως και στο ότι ο ηρωϊκός θάνατος ενός ανθρώπου δύναται να περισώσει τα όσα δεν επέτυχαν οι έως τότε προσπάθειές του και αγώνες του. Ο Καίσαρας, προσπαθώντας να εκμεταλλευθεί την προκατάληψη του πλήθους κατά των αυτοχείρων, περιέφερε κατά τον Θρίαμβό του, το έτος 46, καρικατούρες των Λούκιου Σκιπίωνα και Πετρέου ενώ αυτοκτονούσαν, δίπλα σε μία του Κάτωνος «που αυτοξεσκιζόταν σαν άγριο θηρίο». Η προπαγάνδα όμως υπήρξε ατυχής, καθώς ο λαός το είδε ως αυτοθυσία ηρώων καί ξέσπασε σε αποδοκιμασίες.

Δείτε ακόμη

Ζήνων ο Κιτιεύς

Μάρκος Πόρκιος Κάτων, Βίοι Παράλληλοι

Εξωτερικές Συνδέσεις

http://www.rassias.gr/STOIC3.html

Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία