Ο Μάνιος Κούριος Δεντάτος (Λατινικά: Manius Curius Dentatus, απεβ. το 270 π.Χ.), γιος του Μάνιου, ήταν ύπατος της Ρώμης για τρεις θητείες και πληβείος ήρωας της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, γνωστός για τον τερματισμό των Σαμνιτικών Πολέμων. Σύμφωνα με τον Πλίνιο, γεννήθηκε έχοντας δόντια, αποκτώντας έτσι το παρωνύμιο Dentatus, δηλαδή «δοντιάρης»[1].

Ο Δεντάτος ήταν τριβούνος κάποτε μεταξύ των ετών 298 και 291 π.Χ. Ως τριβούνος αναχαίτισε τις προσπάθειες του interrex Άππιου Κλαύδιου Καίκου να αποκλείσει τους πληβείους υποψηφίους από τις υπατικές εκλογές. Αν η υπατία του χρονολογηθεί το 291, οι ενέργειές προώθησαν την δική του υποψηφιότητα[2], αλλά αφού ο Άππιος υπηρέτησε τρεις φορές ως interrex, η προγενέστερη ημερομηνία συμφωνεί περισσότερο με το χρονοδιάγραμμα της σταδιοδρομίας του Δεντάτου.

Ο Δεντάτος υπηρέτησε την πρώτη θητεία του ως ύπατος το 290 π.Χ. και κατά την διάρκειά της νίκησε τόσο τους Σαμνίτες όσο και τους Σαβίνους, πραγματοποιώντας δύο θριάμβους[3]. Επιστρέφοντας στην πατρίδα ανέλαβε ένα τεράστιο πρόγραμμα δημοσίων έργων, συμπεριλαμβανομένης της μερικής αποξήρανσης της λίμνης Velinus.

Το 283, ο Δεντάτος διαδέχθηκε στην θέση του πραίτορα (ή ενδεχομένως του υπάτου) τον Λούκιο Καικίλιο Μέτελλο Δέντερο (L. Caecilius Metellus Denter) όταν αυτός σκοτώθηκε στη μάχη του Arretium. Ο Πολύβιος αναφέρει ότι ο Δεντάτος εξώθησε τους Γαλάτες από την επικράτειά τους, ανοίγοντας το δρόμο για τη δημιουργία μιας αποικίας στην Sena.

Ως ύπατος εκ νέου το 275 π.Χ., ο Δεντάτος πολέμησε τον Πύρρο στην μάχη του Μπενεβέντο που, αν και με ασαφές αποτέλεσμα, απώθησε τον Πύρρο από την Ιταλία. Ως εκ τούτου, εξασφάλισε μία νέα, συναπτή υπατία, νικώντας τους Λουκανούς κατά το επόμενο έτος και κερδίζοντας μια πανηγυρική υποδοχή. Ήταν τιμητής το 272, ενώ το 270 εξελέγη ως ένας από τους δύο επιτρόπους[4] για την επίβλεψη της κατασκευής του Anio Vetus, του δευτέρου υδραγωγείου της Ρώμης, για το οποίο χρησιμοποίησε το προσωπικό του μερίδιο της λείας από τις πρόσφατες νίκες του. Πέθανε κατά τη διάρκεια του έργου, το οποίο ολοκληρώθηκε υπό τον συνεπίτροπό του Μάρκο Φούλβιο Φλάκο (M. Fulvius Flaccus)[5].

Ο Δεντάτος θεωρείται ότι ήταν αδιάφθορος και λιτός. Παραδίδεται η ιστορία ότι, όταν οι Σαμνίτες έστειλαν πρέσβεις με ακριβά δώρα, σε μια προσπάθεια να τον επηρεάσουν προς όφελός τους, τον βρήκαν να κάθεται δίπλα στη φωτιά σ’ ένα σκαμνί και να ψήνει γογγύλια. Αρνήθηκε τα δώρα, λέγοντας ότι προτιμούσε να εξουσιάζει τους κατόχους χρυσού παρά να διαθέτει ο ίδιος[6]. Αν και η αλήθεια αυτής της ιστορίας είναι ασαφής – ίσως να ήταν μια επινόηση του Κάτωνα – ήταν η έμπνευση για μια σειρά από πίνακες ζωγραφικής του Jacopo Amigoni, του Χόφερτ Φλινκ και άλλων. Μια απλουστευμένη εκδοχή αυτής της ιστορίας υπάρχει και χρησιμοποιείται ως ανάγνωσμα στο βιβλίο λατινικών των ελληνικών Λυκείων[7].

Το praenomen, δηλαδή το πρώτο από τα τρία μέρη του πλήρους ονόματός του, αναφέρεται μερικές φορές λανθασμένα ως Μάρκος, διότι η τυπική σύντμηση του Manius (Μ’.) συγχέεται με το Μ. που είναι η συντόμευση για το όνομα Μάρκος.

Πηγές

* Πλίνιος vii. 16
* Florus ii. 18
* Ιουβενάλης (Σάτιρες XI) xi. 78
* Πολύβιος ii. 19
* Ευτρόπιος ii. 9, 14
* Λίβιος, επιτομή, 11-14
* Πλούταρχος, Πύρρος, 25
* Κικέρων, Περί Γήρατος, 16
* Βαλέριος Μάξιμος iv. 3, 5, vi. 3, 4

Σημειώσεις

1. ↑ Πλίνιος, Φυσική Ιστορία 7.68, έκδοση LacusCurtius.
2. ↑ Κικέρων, Βρούτος 55, T.R.S. Broughton, The Magistrates of the Roman Republic (American Philological Association, 1951, επανέκδοση 1986), τόμ. 1: σελ. 174–175. Άλλες ημερομηνίες και αξιώματα για τον Δεντάτο σελ. 183–184, 188, 195, 196, 198, τόμ. 2: σελ. 558.
3. ↑ Κικέρων, Περί Γήρατος 55, Λίβιος, Periocha 11, Columella, βιβλίο 1, προμετωπίδα 14, Βαλέριος Μάξιμος 4.3.5, Φροντίνος, Στρατηγήματα 1.8.4, Florus 1.10.2–3, Apuleius, Απολογία 17; Cassius Dio frg. 36.33; Ευτρόπιος 2.9.3, Orosius 3.22.1.
4. ↑ Duumviri aquae perducendae.
5. ↑ Frontinus, Aq. 1.6.
6. ↑ Ο Βαλέριος Μάξιμος 4.3.5 φέρει τον Δεντάτο να λέει στους Σαμνίτες να "αναφέρουν και να θυμούνται ότι δεν μπορώ να ηττηθώ στην μάχη ούτε να διαφθαρώ με χρήματα" (refertote et memento me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse).
7. ↑ Ιστότοπος με επιβοηθητικό εκπαιδευτικό υλικό για τα λατινικά Λυκείου

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library