Ο Φλάβιος Μάγνος Αυρήλιος Κασσιόδωρος (περ. 485-585) ή απλά Κασσιόδωρος (Cassiodorus) ήταν Ρωμαίος πολιτευτής και συγγραφέας που υπηρέτησε υπό τον Θευδέριχο, βασιλιά των Οστρογότθων της Ιταλίας.

Βιογραφία

Ο Κασσιόδωρος γεννήθηκε στο Σκυλλέτιο, κοντά στην αρχαιοελληνική πόλη του Κατανθερού (Κατασταρίοι Λοκροί), στην Νότια Ιταλία. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως σύμβουλος του πατέρα του που ήταν κυβερνήτης της Σικελίας και έχτισε φήμη ως νομικός. Υπήρξε κυαίστωρ (τοῦ ἱεροῦ παλατίου) μεταξύ 507-511, ύπατος (514) και μάγιστρος (αντικαθιστώντας τον Βοήθιο που είχε μόλις καθαιρεθεί) υπό τον Θευδέριχο και κατόπιν υπό τον αντιβασιλέα του Θευδέριχου, τον Αταλάριχο. Ο Κασσιόδωρος διατήρησε επιμελώς αντίγραφα των επισήμων πολιτικών εγγράφων όσο βρισκόταν σε θέσεις ευθύνης, ιδιαίτερα στη Ραβέννα. Τελικά, διορίστηκε έπαρχος της Ιταλίας και ουσιαστικά Πρωθυπουργός του Βασιλείου των Οστρογότθων [1] και συνεργάστηκε με τον Πάπα Αγαπητό Α΄ για τη δημιουργία μιας βιβλιοθήκης Ελληνικών και Λατινικών αρχείων με σκοπό την ίδρυση Ρωμαϊκής χριστιανικής σχολής.
Όταν ο Αταλάριχος πέθανε το 534, η καριέρα του Κασσιόδωρου περιορίστηκε από τις Βυζαντινές επεμβάσεις και και τις ίντριγκες της καταρρέουσας δυναστείας των Οστογότθων. Έγραψε τα τελευταία του γράμματα στο όνομα του Ουίτιγι ενώ ο πολιτικός του διάδοχος επελέγη και διορίστηκε από την Κωνσταντινούπολη. Στην πόλη αυτή μεταγκαταστάθηκε για δυο δεκαετίες ξεκινώντας από τα 537-538 και αφιερώθηκε στη μελέτη θρησκευτικών ζητημάτων. Ο Κασσιόδωρος προσπάθησε να γεφυρώσει το πολιτισμικό χάσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης (Ελλήνων-Λατίνων ή Αρειανιστών-Καθολικών) του 6ου αιώνα και όταν συνταξιοδοτήθηκε ίδρυσε το μοναστήρι του Βιβάριου (Vivarium), στο Σκυλλέτιο, απέναντι από τις δυτικές ακτές του Ιονίου Πελάγους.

Φιλοσοφικές προσεγγίσεις

Ο Κασσιόδωρος ήταν θερμός υποστηρικτής της εκπαίδευσης των απανταχού χριστιανών. Όταν του αρνήθηκαν την ίδρυση της θεολογικής σχολής στη Ρώμη, ο ίδιος επανεξέτασε τη φιλοσοφική του θεώρηση για τη σχέση μεταξύ ανάγνωσης και μάθησης [2]. Όπως ο Αυγουστίνος Ιππώνος, ο Κασσιόδωρος πίστευε πως το διάβασμα μεταμόρφωνε τον αναγνώστη και, με το σκεπτικό αυτό, ίδρυσε τη μονή του Βιβάριου που απαιτούσε υψηλού επιπέδου μελέτη, σκέψη και αυτοσυγκέντρωση. Πίστευε πως με τη θεσμοθέτηση ενός ολόκληρου τελετουργικού για την ανάγνωση των κειμένων, θα έθετε τις βάσεις για τη διαμόρφωση σωστών κληρικών.
Τα πρώτα έργα του ήταν ψαλμοί καθώς πίστευε πως οι ψαλμοί έκαναν επίκληση των συναισθημάτων των σπουδαστών οδηγώντας τους στην καλοσύνη [3]. Κρίνοντας από τον αριθμό των εκδόσεων της σειράς των ψαλμών του, φαίνεται πως η διδασκαλική φιλοσοφία του Κασσιόδωρου πέτυχε τους αρχικούς της στόχους [4]. Ο Κασσιόδωρος ήταν επίσης λάτρης των ελευθέρων τεχνών. Πίστευε πως όλες οι τέχνες αντλούσαν την έμπνευσή τους από τη Βίβλο και συνεπώς ήταν υποχρεωτικό να μελετήσει κανείς τα αυθεντικά ιερά κείμενα [5]. Τις ελέυθερες τέχνες διαχώριζε στο Trivium με αντικείμενο μελέτης τη γραμματική, τη ρητορική και τη λογική και στο Quadrivium που περιελάμβανε αριθμητική, γεωμετρία, μουσική και αστρονομία.
Ο Κασσιόδωρος ήταν δεύτερος μόνο του Βοήθιου στη δίψα του για τη διατήρηση και τη διερεύνηση της κλασσικής λογοτεχνίας [6]. Διέβλεπε στα αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά κείμενα ιδιαίτερη αξία όσον αφορά τη μετάδοση της αλήθειας [7] και για το λόγο αυτό δεν δίσταζε να παραθέτει πηγές όπως του Κικέρωνα παράλληλα με τα ιερά έγγραφα της εποχής του [8].

Η κληρονομιά του

Η κληρονομιά του Κασσιόδωρου στους αιώνες είναι ανεκτίμητη, αν μη τι άλλο για τη συστηματική αντιγραφή και διάσωση παλαιών χειρογράφων μέσω της μονής του [9]. Στο παρελθόν, η αντιγραφή ήταν δουλειά άπειρων ή σωματικά ανίκανων εργατών που δούλευαν για να πειθαρχηθούν υπό τις υποδείξεις μορφωμένων καλογέρων. Το σύστημα του Κασσιόδωρου στη μονή Βιβάριου άλλαξε το χαρακτήρα της εργασίας αυτής από σωφρονιστικό σε εκπαιδευτικό με σκοπό τη συνειδητή διαφύλαξη των ιστορικών πηγών [10]. Εξάλλου, η ιστορική σύμπτωση της ύπαρξης του Κασσιόδωρου ήταν μοναδική καθώς την εποχή εκείνη οι επιδρομές των Οστρογότθων στην Ιταλία συνέχιζαν να καταστρέφουν κλασσικά μνημεία και η θεολογική μελέτη αντικαθιστούσε ταχύτατα την αρχαία λογοτεχνία [11].
Παρ’ολα αυτά, η υστεροφημία του Κασσιόδωρου στην πάροδο του χρόνου δεν ήταν δεδομένη. Η εκκλησία του παρείχε ανεμική υποστήριξη ενώ ένας από τους λίγους που τον αναγνώρισαν μετά το θάνατό του ήταν ο Βέδας. Πολλές φορές, οι μεσαιωνικοί συγγραφείς άλλάζαν το όνομα, το επάγγελμα και άλλα βιογραφικά στοιχεία [12] του Κασσιόδωρου ενώ αποσπάσματά του έχουν τοποθετηθεί εμβόλιμα σε άλλα γραπτά, πράγμα που δείχνει ότι ενώ σίγουρα κάποιοι τον διάβασαν, λίγοι σύγχρονοί του τον αναγνώρισαν όπως εμείς σήμερα [13].

Έργα του

* Laudes (πανηγυρικοί που έχουν δημοσιευτεί μόνο μερικά)
* Chronica (ενιαία παγκόσμια ιστορία που φτάνει ως τα 519 και που κολακεύει τους Γότθους ως φυσικούς διαδόχους των Ρωμαίων)
* Gothic History (Γοτθική ιστορία που διασώζεται μέσω του Ιορδάνη)
* Variae epistolae (τα επίσημα έγγραφα του κράτους του Θευδέριχου)
* Expositio psalmorum (έκθεση ψαλμών)
* De anima (περί της ψυχής, 540)
* Institutiones Divinarum et Saecularium Litterarum (543-555)
* De Artibus ac Disciplinis Liberalium Litterarum (για τις ελεύθερες σπουδές)
* Codex Grandior (μετάφραση της Βίβλου)

Παραπομπές και σημειώσεις

1. ↑ Cf., e.g., F. Denis de Sainte-Marthe: La vie de Cassiodore, chancelier et premier ministre de Theoderic le Grand. Paris 1694 (online, in French)
2. ↑ Wand, JWC. A History of the Early Church. Methuen & Co. Ltd. (Norwich: 1937)
3. ↑ "Cassiodorus’s “Commentary on the Psalms” as an “Ars Rhetorica”". Rhetorica: A Journal of the History of Rhetoric XVII (Winter, 1999): 37–73.
4. ↑ "Cassiodorus’s “Commentary on the Psalms” as an “Ars Rhetorica”". Rhetorica: A Journal of the History of Rhetoric XVII (Winter, 1999): 37–73.
5. ↑ "Cassiodorus’s “Commentary on the Psalms” as an “Ars Rhetorica”". Rhetorica: A Journal of the History of Rhetoric XVII (Winter, 1999): 37–73.
6. ↑ "The Influence of Cassiodorus on Medieval Culture". Speculum XX (October, 1945): 433–442.
7. ↑ "Cassiodorus’s “Commentary on the Psalms” as an “Ars Rhetorica”". Rhetorica: A Journal of the History of Rhetoric XVII (Winter, 1999): 37–73.
8. ↑ "Cassiodorus’s “Commentary on the Psalms” as an “Ars Rhetorica”". Rhetorica: A Journal of the History of Rhetoric XVII (Winter, 1999): 37–73.
9. ↑ "Cassiodorus’s Institutes and Christian Book Selection". The Journal of Library History I (April, 1966): 89–100.
10. ↑ "The New Cassiodorus". Speculum XIII (October, 1938): 433–447.
11. ↑ "The Influence of Cassiodorus on Medieval Culture". Speculum XX (October, 1945): 433–442.
12. ↑ "The Influence of Cassiodorus on Medieval Culture". Speculum XX (October, 1945): 433–442.
13. ↑ "The Value and Influence of Cassiodorus’s Ecclesiastical History". Harvard Theological Review XLI (January, 1948): 61–67.

* (Αγγλικά) Institutions of divine and secular learning and On the soul, Liverpool: Liverpool University Press 2004. Translated with notes by James W. Halporn and introduction by Mark Vessey
* (Αγγλικά) James J. O'Donnell (1979). Cassiodorus (Berkeley: University of California Press,). On-line e-text.
* (Αγγλικά) James J. O'Donnell, Cassiodorus University of California Press, Berkely, CA, 1969.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

* (Αγγλικά) James J. O'Donnell's Cassiodorus webpage: an assessment of Cassiodorus' cultural predicament
* (Ελληνικά)Έργα του Cassiodorus στο Project Gutenberg
* (Αγγλικά) Opera omnia vol. 1, Joannes Garetius, ed., Rouen, 1679. (Google Books)
* (Αγγλικά) Opera omnia vol. 2, Joannes Garetius, ed., Rouen, 1679. (Google Books)
* (Αγγλικά) History of the Christian Church/A.D. 590-1073 by Philip Schaff at 'ccel.org'
* (Αγγλικά) History of the Decline and Fall of the Roman Empire — Volume 4 by Gibbon at Project Gutenberg.
* (Αγγλικά) Cassiodorus - Catholic Encyclopedia article
* (Αγγλικά) Societas internationalis pro Vivario for the study of Cassiodorus and his times

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο Cassiodorus της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library