.
Ο Τζιοβάννι Ντομένικο Καμπανέλλα (Giovan Domenico Campanella, 5 Σεπτεμβρίου 1568 - 21 Μαΐου 1639) ήταν Ιταλός δομινικανός μοναχός, φιλόσοφος, θεολόγος, αστρολόγος και ποιητής.
Τομάζο Καμπανέλα
Βιογραφία
Τα πρώτα χρόνια
Γεννήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου του 1568 στο Στινιάνο, στην κομητεία του Στύλο της επαρχίας Ρέτζο-Καλάμπρια στη νότια Ιταλία, και βαπτίστηκε ως Τζιοβάνι Ντομένικο Καμπανέλλα. Ο Τομάζο Καμπανέλλα, όπως μετονομάστηκε αργότερα, ήταν παιδί θαύμα. Γιος μιας φτωχής και αναλφάβητης οικογένειας, εισήλθε σε Δομινικανό Μοναστήρι πριν από την ηλικία των δεκαπέντε ετών, λαμβάνοντας το όνομα "fra Tommaso" προς τιμήν του Θωμά Ακινάτη. Σπούδασε τις επιστήμες της θεολογίας και της φιλοσοφίας.
Διαφοροποίηση και σύγκρουση με την Ιερά Εξέταση
Από νωρίς απεξέκλινε από την αριστοτελική ορθοδοξία και προσελκύστηκε από την εμπειρική φιλοσοφία του Μπερναρντίνο Τελέζιο (Bernardino Telesio) (1509-1588), ο οποίος δίδαξε ότι γνώση είναι και η αίσθηση, ότι όλα τα πράγματα στη φύση διαθέτουν αίσθηση (δηλαδή ότι η "Φιλοσοφία αποδεικνύεται από τις αισθήσεις"), που δημοσιεύθηκε το 1592, για την υπεράσπισή του.
Όταν ήταν στη Νάπολη, ασχολήθηκε επίσης και με την αστρολογία. Οι ετερόδοξες απόψεις του στην αστρολογία, ειδικότερα η αντίθεσή του στην αρχή του Αριστοτέλη, τον έφεραν σε σύγκρουση με τις Εκκλησιαστικές Αρχές, με αποτέλεσμα να καταγγελθεί και να παραπεμφθεί στην Ιερά Εξέταση. Πριν οδηγηθεί στο Ιερό γραφείο στη Ρώμη, είχε περιοριστεί σε ένα μοναστήρι μέχρι το 1597.
Απελευθέρωση, συνωμοσία και εκ νέου σύλληψη
Μετά την απελευθέρωσή του, ο Καμπανέλλα επέστρεψε στην Καλαβρία, όπου έγινε ο ηγέτης μιας συνωμοσίας κατά του ισπανικού κράτους. Στόχος του Καμπανέλλα ήταν να δημιουργήσει μια κοινωνία που να βασίζεται στην κοινότητα των αγαθών και των συζύγων, βάσει των προφητειών του Ιωακείμ της Φιόρε (Joachim di Fiore) και των δικών του αστρολογικών παρατηρήσεων κατά το έτος 1600. Προδόθηκαν από δύο συνωμότες συναδέλφους του, συνελήφθη και κρατήθηκε έγκλειστος στη Νάπολη, απ' όπου κατάφερε να αποδράσει και να διαφύγει της ποινής του, καθώς το δικαστήριο, ερήμην του ιδίου, τον καταδίκασε σε ισόβια.
Ο Καμπανέλλα συνελήφθη εκ νέου με αποτέλεσμα να περάσει τα επόμενα 27 χρόνια στη φυλακή. Κατά τη διάρκεια της κράτησής του έγραψε τα σημαντικότερά του έργα: Η μοναρχία στην Ισπανία (1600), Πολιτικός Αφορισμός (1601), Ο Θρίαμβος του αθεϊσμού (1605-1607), Μεταφυσικά (1609-1623), Θεολογία (1613-1624), και το πιο φημισμένο έργο του Η Πόλη του Ήλιου (1602/1623). Ο Καμπανέλλα παρενέβη ακόμη και στην πρώτη δίκη του Γκαλιλέο Γκαλιλέι με θαρραλέα υπεράσπισή του γραμμένη στα 1616, που δημοσιεύθηκε το 1622. Η ειρωνεία είναι ότι ο Γαλιλαίος δεν ήθελε τη βοήθεια του Καμπανέλλα, λόγω της ξενοφανούς ιδεολογίας που είχε, κατ' αυτόν, και την προηγούμενη καταδίκη του ως αιρετικού από την Δυτική Εκκλησία.
Και πάλι ελεύθερος
Metaphysica, 1638
Ο Καμπανέλλα τελικά θα απελευθερωθεί από τη φυλακή το 1626, λόγω της διαμεσολάβησης του Πάπα Ουρβανού Η΄ στον Φίλιππο Δ΄ της Ισπανίας. Αμέσως μετά την απελευθέρωσή του ο Πάπας τον πήρε την Ρώμη όπου, με προτροπή του Πάπα, συγκλήθηκε το Ιερό γραφείο με σκοπό την αποκατάστασή του και την απόδοση πλήρους ελευθερίας το 1629. Έζησε έπειτα για πέντε χρόνια στη Ρώμη, όπου ήταν σύμβουλος της Παπικής αυλής για αστρολογικά θέματα.
Στο 1634, ωστόσο, μια νέα συνωμοσία της Καλαβρίας, υπό την καθοδήγηση ενός από τους οπαδούς του, τού δημιουργούν νέα προβλήματα. Με τη βοήθεια του καρδινάλιου Μπερμπερίνι (Barberini) και του Γάλλου Πρέσβη Ντε Νοάιγ (de Noailles), έφυγε για την Γαλλία, όπου έγινε δεκτός στην αυλή του Βασιλέως Λουδοβίκου ΙΓ΄, με σημαντικές τιμές όπου τέθηκε υπό την προστασία του πανίσχυρου τότε και μετέπειτα Καρδιναλίου Ρισελιέ και του δόθηκε μία γενναιόδωρη ισόβια σύνταξη από τον βασιλέα.
Το τέλος
Έκτοτε αφιέρωσε το υπόλοιπο της ζωής του στο μοναστήρι του Σεν Ονορέ (Saint-Honoré) στο Παρίσι. Η τελευταία του σπουδαία εργασία ήταν ένα ποίημα για την επέτειο της γέννησης του μελλοντικού Βασιλέα της Γαλλίας Λουδοβίκου ΙΓ΄. Ο Τομάζο Καμπανέλα πέθανε στο Παρίσι στις 21 Μαΐου του 1639.
Βιβλιογραφία
Κιτρομηλίδης, Πασχάλης: «Ουτοπία και κριτικός στοχασμός. Η περίπτωση του Tommaso Campanella». Διαβάζω 29 (1980), 50-57.
Νούτσος, Παναγιώτης: Ουτοπία και ιστορία Η ιστορική διάσταση των ουτοπικών σχεδιασμάτων του T. Campanella και του Fr. Bacon, Κέδρος, 1979.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
