Πέτρος Άμπανο

Ο Πέτρος Άμπανο ή Άβανος, ιταλικά Πιέτρο ντ’ Άμπανο, (Pietro d'Abano) (1257-1316), ήταν φιλόσοφος και ένας από τους πρωτοπόρους σκαπανείς της ιατρικής επιστήμης του Μεσαίωνα. Γεννήθηκε στις Θέρμες Άμπανο της Ιταλίας παρά τη Πάδοβα, εξ ου και το όνομά του.

Στα λατινικά αναφέρεται ως Πέτρους ντε Άμπανο (Petrus de Abano) και γαλλικά ως Πιέρ ντε Άλμπανο, (Pierre de Albano).

Γιος συμβολαιογράφου, προσπάθησε ν' αναπτύξει τις γνώσεις του φθάνοντας στην Ελλάδα και μένοντας για αρκετό διάστημα στην Πελοπόννησο. Αργότερα, διατηρώντας φιλία με τον Μάρκο Πόλο μετέβη στη Κωνσταντινούπολη, προκειμένου να μαθητεύσει κοντά στους βυζαντινούς δασκάλους γενόμενος οπαδός των Γαληνού, Αβερρόη και Αβικέννα. Το αποτέλεσμα αυτών των ταξιδιών του ήταν στη συνέχεια η μετάβασή του στο Παρίσι, όπου και άρχισε ένα πραγματικό κήρυγμα των ελληνικών γραμμάτων και της γλώσσας που ήταν σχεδόν τότε άγνωστα στους Ευρωπαίους. Το ίδιο κήρυγμα συνέχισε ο Άμπανο και στην Αγγλία και ιδίως στην Οξφόρδη, όπου είχαν συγκεντρωθεί οι λόγιοι της ηπειρωτικής Ευρώπης, προκειμένου ν' αποφύγουν τις διώξεις της Ιεράς Εξέτασης, οι οποίοι και δέχθηκαν ευχάριστα την ελληνόφωνη επίδρασή του.

Παράλληλα με τη διδασκαλία του, ο Άμπανο κυκλοφόρησε το πρώτο σύγγραμμά του με τον τίτλο «Συμβιβαστής των υφιστάμενων διαφωνιών μεταξύ φιλοσόφων και ιατρών», με το οποίο και υποστήριζε την ανάγκη του προσανατολισμού της φιλοσοφίας προς τις θετικές επιστήμες γενικά, και ιδιαίτερα με την φυσιογνωσία, την ανατομική, τη φυσιολογία και την παθολογία. Παρά ταύτα όμως, φαίνεται πως και ο ίδιος ήταν επηρεασμένος από τις προλήψεις της εποχής του, με συνέπεια να παρουσιάσει ένα περίεργο κράμα νεωτερισμών και προλήψεων της λεγόμενης τότε «αστρικής φυσιολογίας». Για παράδειγμα, επέμενε τα διάφορα χειρουργικά εργαλεία να κατασκευάζονται αποκλειστικά από καθαρό σίδηρο, καθόσον αυτό ήταν το κατεξοχήν μέταλλο του πλανήτη Άρη.

Στο περίφημο σύγγραμμά του «Περί των φαρμάκων εναντίον των δηλητηρίων» τέθηκαν οι βάσεις της μετέπειτα τοξικολογίας, ενώ ταυτόχρονα εκφράζονταν πρωτοφανείς περίεργοι μέθοδοι διάγνωσης.

Ο Άμπανο απέκτησε μεγάλη φήμη και τεράστια περιουσία. Η Πάδοβα του πρόσφερε 4.000 λίβρες ετησίως ως μισθό καθηγητού της Ιατρικής όπου και εισήγαγε εκεί τον λεγόμενο «Παδοβιανό Αριστοτελισμό» που αποτέλεσε ένα «αβάν-γκαρντ» φιλοσοφικό ρεύμα για την εποχή εκείνη, όπως θα το χαρακτήριζαν οι σύγχρονοι. Επίσης θεωρούμενος ως ο μέγιστος ιατρός της εποχής του, ζήτησε και λάμβανε από τον Πάπα Ονώριο Δ’ ημερήσια αμοιβή 300 χρυσών φλουριών.

Παρά ταύτα το τέλος του υπήρξε οικτρό. Αρχικά κίνησε τη προσοχή της Ιεράς Εξέτασης, επειδή γελούσε όταν συνάδελφοί του των ρωτούσαν να μάθουν κατά πόσο μια νόσος οφείλονταν σε ενέργειες του Σατανά. Τα πράγματα όμως χειροτέρευσαν, όταν άρχισε να υποστηρίζει επιστημονικά το φαινόμενο της νεκροφάνειας. Τότε οι ιεροεξεταστές, βλέποντας ότι με τη νέα αυτή θεωρία υποσκάπτονταν το κύρος της από τον Ιησού Χριστό Ανάστασης του Λαζάρου, και επειδή ο Άμπανο δεν υποχωρούσε στις απόψεις του αυτές, τον καταδίκασαν, ως αθεϊστή και αιρετικό σε «θάνατο δια πυράς», τον οποίον και διέφυγε μετά την άμεση επέμβαση του Πάπα και μερικών άλλων επιφανών ασθενών του.

Συνελήφθη όμως εκ νέου το 1315 και φυλακίσθηκε. Πριν όμως δικαστεί πέθανε στη φυλακή όπου κρατούνταν (ίσως δολοφονηθείς). Παρά το γεγονός αυτό, η Ιερά Εξέταση στη συνέχεια επέμενε να κάψει το πτώμα του, το οποίο και τελικά διέσωσε η πιστή υπηρέτριά του Μαριέττα, το οποίο και φυγάδευσε. Το λείψανό του μετά από πολλές ταλαιπωρίες τελικά ενταφιάστηκε αργότερα, χωρίς θρησκευτική τελετή, στον περίβολο του ναού του Αγίου Πέτρου στη Πάδοβα.
Παραπομπές

Institute of the Italian Encyclopaedia: «Enciclopedia Treccani». (Ιταλικά) Enciclopedia Treccani. 1929. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2015.
Institute of the Italian Encyclopaedia: «Enciclopedia Treccani». (Ιταλικά) Enciclopedia Treccani. 1929. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2015.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. 118889443. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2016.
British Museum person-institution thesaurus. 120117. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Bibliothèque interuniversitaire de Santé. 2778. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
«Абано» (Ρωσικά)
«Абано, Пьетро» (Ρωσικά)
«Абано» (Ρωσικά)
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2016.

«Абано, Пьетро» (Ρωσικά)

Πηγές

Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου τ.1ος, σ.22