Οράτσιο Βέκι

Ο Οράτσιο Βέκι (Orazio Vecchi, βάπτιση Μόντενα 6 Δεκεμβρίου 1550 – Μόντενα 19 Φεβρουαρίου 1605) ήταν Ιταλός συνθέτης της ύστερης Αναγέννησης, γνωστός κυρίως για την κοσμική-ψυχαγωγική του μουσική [6], υπό τη μορφή της μαδριγαλικής κωμωδίας (δηλ. κωμωδίας με μαδριγάλια [7]).

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Βέκι γεννήθηκε στη Μόντενα και σπούδασε με τον Σ. Εσένγκα (Salvatore Essenga), μοναχό του επαιτικού τάγματος των Σερβιτών, στη γενέτειρά του. Επιπλέον, προετοιμάστηκε για να χριστεί μοναχός στο τάγμα των Βενεδικτίνων, κάτι που έγινε λίγο πριν από το 1577. Στο μεταξύ, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1570, είχε επαφές με τους συνθέτες της Σχολής της Βενετίας, όπως τους Κ. Μέρουλο (Claudio Merulo) και Τ. Γκαμπριέλι, καθώς συνεργάστηκε μαζί τους γράφοντας μια σεστίνα για έναν δουκικό γάμο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου συνόδευσε τον κόμη Μ. Ρανγκόνι (Baldassare Rangoni) στα ταξίδια του, πηγαίνοντας στο Μπέργκαμο και τη Μπρέσια.

Έγινε διευθυντής παρεκκλησίου (maestro di cappella) στον καθεδρικό ναό του Σαλό, μεταξύ 1581 και 1584 και, μετά από αυτό, διευθυντής χορωδίας στον καθεδρικό ναό της πόλης Ρέτζο νελλ’Εμίλια, μέχρι το 1586. Την ίδια χρονιά, εγκαταστάθηκε στο Κορέτζο (Correggio), όπου διορίστηκε κανόνας (canon) του καθεδρικού ναού της πόλης. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, εκεί, συνέθετε αδιάκοπα, αν και αισθανόταν απομονωμένος από τα σημαντικότερα μουσικά κέντρα της Ιταλίας όπως ήταν η Ρώμη, η Βενετία, η Φλωρεντία και η Φερράρα. Αυτό, προσπάθησε να το διορθώσει με τη μετακίνησή του στη Μοντένα, όπου έφτασε μέχρι το αξίωμα του mansionario (ιερωμένου που είχε, επίσης, την ευθύνη της χορωδίας). Φαίνεται ότι είχε σημαντικές οικονομικές δυσκολίες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, την οποία αναφέρει στις επιστολές του και υπαινίσσεται, περιστασιακά, στις συνθέσεις του. Το 1590, αναλαμβάνει την αποστολή να αναθεωρήσει, μαζί με τους Γκαμπριέλι και Λ. Μπάλμπι, το Graduale Romano που, γραμμένο πλέον από την αρχή, εκδόθηκε στη Βενετία το επόμενο έτος. [8]

Το 1594, συνέθεσε τη μαδριγαλική κωμωδία του, L'Amfiparnaso [9], η οποία έκανε πρεμιέρα στη Μόντενα και δημοσιεύθηκε το 1597 σε πλούσια, εικονογραφημένη έκδοση. [10] Την ίδια χρονιά επισκέφθηκε τη Βενετία, όπου δημοσίευσε μια συλλογή από καντσονέτες. Επιπλέον, εξέδωσε πολλά έργα άλλης μουσικής το ίδιο έτος, προφανώς την πλήρη παραγωγή του στα τελευταία 16 χρόνια, στο Κορέτζο και σε άλλες πόλεις. Στο L'Amfiparnaso που, αναμφίβολα, είναι η πιο γνωστή του σύνθεση [11] πρωταγωνιστές είναι ο διάλογος, τα πρόσωπα και η δράση, με ρεαλιστικά κείμενα, συχνά δανεισμένα από την comedia dell’ arte. Υπάρχουν δύο τύποι διαλέκτου: το εκλεπτυσμένο λεξιλόγιο των πραγματικών πρωταγωνιστών και διάφορες μίξεις στους διαλόγους που προβλέπονται για τις μάσκες (dramatis personae). [12][13]

Το 1598, ο Δούκας Τ. ντ’ Έστε (Cesare d'Este) προσέλαβε τον Βέκι ως αρχιμουσικό της Αυλής του (maestro di corte) και ο Βέκι τον συνόδευσε στη Ρώμη και τη Φλωρεντία, το 1600. Ενώ βρισκόταν στη Φλωρεντία άκουσε την όπερα του Τζάκοπο Πέρι, Ευρυδίκη. Το 1604 καθαιρέθηκε από το αξίωμα, επειδή δεν υπάκουσε στους κανόνες της εκκλησίας που απαγόρευε τη διδασκαλία μουσικής σε μοναχές. [14] Στη συνέχεια, επέστρεψε στη Μοντένα, όπου συνέχισε να υπηρετεί στον καθεδρικό ναό της πόλης μέχρι το θάνατό του, το 1605.
Μουσικολογικά στοιχεία

Ο Βέκι ήταν διάσημος για τα μαδριγάλια του και, ειδικά, για μια νέα μορφή τους που ονομαζόταν μαδριγαλική κωμωδία (madrigal comedy). Αυτή η μουσική φόρμα, ήταν ένας κύκλος φωνητικών κομματιών στο ύφος του μαδριγαλίου ή άλλων ελαφρών, κοσμικών ιταλικών ποιητικών μορφών, που συνδέονταν με κοινό θέμα ή πλοκή. [15] Υπήρξε δημοφιλές είδος ψυχαγωγίας στα τέλη του 16ου αιώνα και, μερικές φορές, θεωρείται ως ένας από τους πρόδρομους της όπερας. [16] Σύμφωνα με τον Βέκι, έπρεπε να δίνεται έμφαση στη μουσική και όχι στα θεατρικά στοιχεία. [17] Στα έργα του, ακόμη και τα θρησκευτικά, είναι εμφανής η επιρροή της Σχολής της Βενετίας. Εναλλάσσει αριστοτεχνικά την αντιστικτική τεχνική με την ομοφωνική γραφή, κάνοντας χρήση των δύο αυτών μεθόδων σε ενδιαφέρουσες πολυφωνικές συλλήψεις. [18] Στο έργο του, Convito musicale, ζωντανεύει σχήματα και πρόσωπα με έντονο χαρακτήρα, πολλές φορές με χιουμοριστική διάθεση. [19]

Παρά το ιερατικό του σχήμα, ο Βέκι αντιμετωπίζει τη γενική θεώρηση της μουσικής του με κοσμικό τρόπο. Και, εάν χρησιμοποιεί τις δυνάμεις του με «εκκεντρική» ή «περίεργη» διάθεση, υπάρχει πάντοτε πολλή φαντασία στα έργα του, επιτρέποντας στον ακροατή να διαπιστώσει ότι, το κλασικό μαδριγάλι μπορεί να «υποχωρήσει» κάτω από το βάρος της αποφασιστικής, δραματικής εντύπωσης που δημιουργείται. [20]
Κυριότερα έργα
Κοσμική μουσική

Καντσονέτες για 3 φωνές, σε κείμενα Βέκι και Γκαπιλούπι (1597, επανέκδ. 1606)
Καντσονέτες, Βιβλίο Ι, για 4 φωνές (1580)
Καντσονέτες, Βιβλίο ΙΙ, για 4 φωνές (1580)
Καντσονέτες, Βιβλίο ΙΙΙ, για 4 φωνές (1585)
Καντσονέτες, Βιβλίο ΙV, για 4 φωνές (1590)
Μαδριγάλια, Βιβλίο Ι, για 6 φωνές (1583)
Μαδριγάλια, Βιβλίο ΙΙ, για 5 φωνές (1589)
Συλλογή διαφόρων ψυγαγωγικών έργων, όπου περιέχονται συνθέσεις για 3-10 φωνές, όπως μαδριγάλια, καπρίτσια, χοροί, τραγούδια, ιουστινιάνεια (iustiniane), καντσονέτες, φαντασίες, σερενάτες, κ.α. (1590)
L’ Amfiparnaso «Ο Αμφιπαρνασσός», μαδριγαλική κωμωδία σε 3 πράξεις (comedia harmonica για 5 φωνές a capella, 1597)
Convito musicale («Μουσικό Συμπόσιο»), στο οποίο περιέχονται διάφορα θέματα και καπρίτσια για 3-8 φωνές, όπως μαδριγάλια, τραγούδια, βιλανέλες (villotte), ιουστινιάνεια και διάλογοι (1597)
Le veglie di Siena «Οι αγρυπνίες της Σιένα» ή αλλιώς διάφορες διαθέσεις της σύγχρονης μουσικής για 3-6 φωνές, που αποτελούνται και χωρίζονται σε δύο μέρη: χιουμοριστικές και σοβαρές (1604)

Θρησκευτική μουσική

Lamentationes («Θρήνοι»), για 4 ισότιμες φωνές (1587)
Μοτέτα, για 4-6 φωνές, Βιβλίο Ι (1590)
Ιερά τραγούδια, για 5-8 φωνές, Βιβλίο ΙΙ (1597)
Ύμνοι για την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, για 4 φωνές (1604)
Λειτουργικά (Missarum), για 6 και 8 φωνές, Βιβλίο Ι (1607)
Λειτουργία (Missa Julia), για χορωδία με 8 φωνές
Δοξαστικό, για 5 φωνές

Παραπομπές

Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
(Αγγλικά) SNAC. w6tq624d. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 21519860. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
International Music Score Library Project. Category:Vecchi,_Orazio. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2014.
ΠΛΜ
ΠΛΜ 39:422
Bompiani, 1:80
https://en.wikipedia.org/wiki/L%27Amfiparnaso
http://www.italianopera.org/compositori/V/c221039.htm
Kennedy, p. 336
Grove
Bompiani, 1:80
Bompiani, 1:80
ΠΛΜ 39:422
Baker
ΠΛΜ 39:422
ΠΛΜ
Bompiani, 1:80

Grove

Βιβλιογραφία

«Λεξικό Μουσικής και Μουσικών» (Dictionary of Music and Musicians) του George Grove, D.C.L (Oxford, 1880)
Baker’s biographical dictionary of musicians, on line
Rob. Eitner, Biographisch-bibliographisches Quellen-LexiKon, on line
Kennedy, Michael Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης (Oxford University Press Αθήνα: Γιαλλέλης, 1989) ISBN 960-85226-1-7
Εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα» (ΠΛΜ), έκδοση 1991, τόμος 13, σ. 410
Enciclopedia Bompiani-Musica, Milano (εκδ. ΑΛΚΥΩΝ, 1985)
Eric Blom The New Everyman Dictionary of Music (Grove Weidenfeld, N. York, 1988)