Μαρία Γκαετάνα Ανιέζι

 

 

.

Η Μαρία Γκαετάνα Ανιέζι (ιταλικά Maria Gaetana Agnesi, 16 Μαΐου 1718 - 9 Ιανουαρίου 1799) ήταν Ιταλίδα μαθηματικός, φιλόσοφος και φιλάνθρωπος. Θεωρείται η πρώτη συγγραφέας βιβλίου που πραγματευόταν ταυτόχρονα τόσο τον διαφορικό όσο και τον ολοκληρωτικό λογισμό και ήταν επίτιμη διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Μπολόνια.

Αφιέρωσε τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες της ζωής στη μελέτη της θεολογίας (ιδιαίτερα της πατρολογίας) και σε φιλανθρωπικό έργο στην υπηρεσία των φτωχών, στους οποίους άνοιξε το σπίτι της, όπου δημιούργησε ένα νοσοκομείο.[1]

Ήταν αδελφή της συνθέτριας και τσεμπαλίστριας Μαρίας Τερέζας Ανιέζι Πινοτίνι.

Τα πρώτα χρόνια

Η Μαρία Γκαετάνα Ανιέζι γεννήθηκε στο Μιλάνο σε μια εύπορη και μορφωμένη οικογένεια.[2][3][4] Ο πατέρας της Πιέτρo Ανιέζι, καθηγητής μαθηματικών στον Πανεπιστήμιο της Μπολόνια,[5] ήθελε να ανέλθει στη μιλανέζικη αριστοκρατία. Για να πετύχει το στόχο του παντρεύτηκε την Άννα Φορτουνάτα Μπρίβιο το 1717. Ο θάνατος της μητέρας της Μπρίβιο της έδωσε την αφορμή για να αποτραβηχτεί από το δημόσιο βίο και να ασχοληθεί με τη διαχείριση του νοικοκυριού της.
Το πτυχίο της Ανιέζι από το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια

Η Μαρία θεωρήθηκε από μικρή παιδί-θαύμα. Μιλούσε τόσο ιταλικά όσο και γαλλικά ήδη από τα πέντε της. Μέχρι τα έντεκα της είχε μάθει επίσης ελληνικά, εβραϊκά, ισπανικά, γερμανικά και λατινικά και την αποκαλούσαν «επτάγλωσση ρήτωρ».[5] Ανέλαβε μέχρι και τη διδασκαλία των μικρότερων αδερφών της. Όταν ήταν εννιά συνέγραψε και απάγγειλε μια ομιλία διάρκειας μιας ώρας στα Λατινικά σε μερικούς από τους πιο διακεκριμένους διανοούμενους της εποχής. Το θέμα ήταν το δικαίωμα των γυναικών στην εκπαίδευση.

Η Ανιέζι υπέφερε από μια άγνωστη αρρώστια στην ηλικία των 12 η οποία θεωρήθηκε πως οφειλόταν στην υπερβολική της μελέτη και για θεραπεία υποχρεώθηκε σε εντατικά μαθήματα χορού και ιππασίας. Η θεραπεία δεν δούλεψε και η Ανιέζι άρχισε να πάσχει από έντονους σπασμούς, με αποτέλεσμα να της επιτραπεί να μετριάσει τα μαθήματα. Στην ηλικία των δεκατεσσάρων είχε ξεκινήσει να μελετάει βλητική και γεωμετρία.[5] Όταν ήταν δεκαπέντε ο πατέρας της ξεκίνησε να φιλοξενεί τακτικά μερικούς από τους πιο μορφωμένους άντρες της Μπολόνια, στους οποίους παρουσίασε μια σειρά θέσεων επάνω σε πραγματικά δυσνόητα φιλοσοφικά ερωτήματα. Καταγραφές αυτών των συναντήσεων υπάρχουν στο βιβλίο του Σαρλ ντε Μπρος Lettres sur l'Italie (γράμματα περί της Ιταλίας) και στο Propositiones Philosophicae (φιλοσοφικές προτάσεις) που εξέδωσε ο πατέρας της το 1738, μια καταγραφή της τελευταίας της παράστασης κατα τη διάρκεια της οποίας υποστήριξε 190 θέσεις.[5]

Ο πατέρας της παντρεύτηκε δύο φορές μετά το θάνατο της μητέρας της και η Ανιέζι κατέληξε να είναι η μεγαλύτερη από 23 αδέρφια, περιλαμβανομένων των ετεροθαλών της. Εκτός από τις παραστάσεις και τις σπουδές της, ήταν υπεύθυνη και να διδάσκει τα αδέρφια της. Αυτή της η υποχρέωση την εμπόδισε να εκπληρώσει την επιθυμία της να ενταχθεί σε μονή, απόρροια της έντονης θρησκευτικότητας που είχε αναπτύξει. Αν και ο πατέρας της αρνήθηκε να της το επιτρέψει, συμφώνησε να την αφήσει να ζήσει μια ημιασκητική ζωή, χωρίς κοινωνικές επαφές, αφιερωμένη στη μελέτη των μαθηματικών.[5] Εκείνη την περίοδο μελέτησε τόσο τον διαφορικό όσο και τον ολοκληρωτικό λογισμό. Οι άλλοι φιλόσοφοι την θεωρούσαν ιδιαίτερα όμορφη και η οικογένεια της ήταν μια από τις πλουσιότερες του Μιλάνου. Η Μαρία στη συνέχεια έγινε καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια.

Συνειφορά στα μαθηματικά
Instituzioni analitiche
Πρώτη σελίδα του Instituzioni analitiche (1748)

Το πιο πολύτιμο έργο της ήταν το Instituzioni analitiche ad uso della gioventù italiana που δημοσιεύτηκε στο Μιλάνο το 1748 και «θεωρήθηκε η καλύτερη υπάρχουσα εισαγωγή στα έργα του Όιλερ».[6] Στο βιβλίο εργάστηκε για την ενσωμάτωση της μαθηματικής ανάλυσης στην άλγεβρα.[5] Ο πρώτος τόμος ασχολείται με την ανάλυση των πεπερασμένων ποσοτήτων και ο δεύτερος με την ανάλυση των πολοστημόριων. Ο δεύτερος τόμος μεταφράστηκε στα γαλλικά από τον Π. Τ. ντ'Αλτεμί με προσθήκες του Σαρλ Μποσού (1730-1814) και δημοσιεύτηκε το 1775. Το σύνολο του έργου μεταφράστηκε και στα αγγλικά ως Analytical Institutions από τον Τζον Κόλσον, τότε κάτοχο της περίφημης Λουκασιανής έδρας Μαθηματικών του Κέμπριτζ, υπό την επίβλεψη του Τζον Χέλινς και εκδόθηκε το 1801.[7] Το έργο ήταν αφιερωμένο στην αυτοκράτειρα Μαρία Θηρεσία, η οποία ευχαρίστησε την Ανιέζι δωρίζοντας της ένα διαμαντένιο δακτυλίδι, ένα προσωπικό γράμμα και μια θήκη από διαμάντια και κρύσταλλο. Πολλοί επαίνεσαν το έργο, περιλαμβανομένου του Πάπα Βενέδικτου ΙΔ΄ , ο οποίος της έστειλε συγχαρητήρια επιστολή, ένα χρυσό στεφάνι και ένα χρυσό μετάλλιο.

Ανάμεσα σε άλλα, η Ανιέζι διαπραγματεύτηκε στο βιβλίο της μια καμπύλη η οποία είχε μελετηθεί νωρίτερα από τους Πιέρ ντε Φερμά και Γκουίντο Γκράντι. Ο τελευταίος πρότεινε για την καμπύλη την λατινική ονομασία versoria, ναυτικός όρος που σημαίνει φύλλο, και την ονομασία versiera (βερσιέρα) στα ιταλικά[8] η οποία μεταφράζεται ελεύθερα ως «αναποδογυρίστρα». O Κόλσον και οι κατοπινοί μεταφραστές του έργου της Ανιέζι την μετάφρασαν ως witch (μάγισσα) από την παρόμοια λέξη aversiera με αποτέλεσμα η καμπύλη αυτή να μείνει γνωστή στον αγγλοσαξωνικό κόσμο ως witch of Agnesi (μάγισσα της Ανιέζι).

Άλλα έργα
Προτομή της Μαρία Γκαετάνα Ανιέζι στο Μιλάνο.

Η Ανιέζι συνέγραψε και έναν σχολιασμό του Τraité analytique des sections coniques του Μαρκήσιου ντε λ'Οπιτάλ ο οποίος, παρά τα πολύ θετικά σχόλια όσων είδαν το χειρόγραφο, δεν εκδόθηκε ποτέ.[9]

Μετέπειτα ζωή

Το 1750, αφού ο πατέρας της ασθένησε, διορίστηκε από τον Πάπα Βενέδικτο ΙΔ΄ καθηγήτρια στην έδρα των Μαθηματικών, Φυσικής Φιλοσοφίας και Φυσικής της Μπολόνια, αν και δεν υπηρέτησε ποτέ.[5] Ήταν μόλις η δεύτερη γυναίκα παγκοσμίως που της δόθηκε καθηγητική έδρα σε πανεπιστήμιο, με πρώτη την Λάουρα Μπάσι.[10] Το 1759 αρρώστησε ξανά και οι γιατροί της συνέστησαν να σταματήσει τη μελέτη. Μετά το θάνατο του πατέρα της το 1752 αφοσιώθηκε στη μελέτη της θεολογίας, ιδιαίτερα της πατρολογίας, και στην περίθαλψη των φτωχών, άστεγων και ασθενών, εκποιώντας τα δώρα που της είχαν δοθεί και ικετεύοντας για χρήματα για να συνεχίσει το έργο της. Το 1783 ίδρυσε και διεύθυνε το γηροκομείο Όπερα Πία Τριβούλτσι, όπου έζησε σαν μοναχή.[5]

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

Larson, Ron; Hostetler, Robert P.; and Edwards, Bruce H. (2003). Calculus of a Single Variable: Early Transcendental Functions (3rd edition). Houghton Mifflin Company. ISBN 0-618-22307-X.
"Maria Gaetana Agnesi", Biographies of Women Mathematicians, Agnes Scott College
Mathematics History archive entry for Maria Gaetana Agnesi at the University of Andrews, Scotland
EUROPEAN MATHEMATICAL SOCIETY,NEWSLETTER No. 31,March 1999, S. 18
D. J. Struik, editor, A source book in mathematics, 1200–1800 (Princeton University Press, Princeton, New Jersey, 1986), pp. 178–180. ISBN 0-691-08404-1, ISBN 0-691-02397-2 (pbk).
Agnes Scott College, Women Mathematicians
CSULA Instructional Web Server
Kramer, Edna E. (1970). «Agnesi, Maria Gaetana». Dictionary of Scientific Biography. 1. New York: Charles Scribner's Sons, σσ. 75–77. ISBN 0-684-10114-9.
Mazzotti, Massimo (2001). "Maria Gaetana Agnesi: Mathematics and the making of the Catholic Enlightenment." Isis. v. 92, n. 4: pp. 657–683.
Mazzotti, Massimo (2007). The World of Maria Gaetana Agnesi, Mathematician of God. Baltimore: Johns Hopkins University Press.

Παραπομπές

Alic, Margaret (1986). Hypatia's Heritage. 124 Shoreditch High Street: The Women's Press, σελ. 138. ISBN 0-7043-3954-4.
«Maria Gaetana Agnesi». Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913.
«Maria Gaetana Agnesi». Agnesscott.edu. Ανακτήθηκε στις 2014-05-16.
Moar, Eli (2013). «Maria Agnesi and Her “Witch”». Trigonometric Delights. Princeton University Press, σελ. 108-111. ISBN 9780691158204.
Ogilvie, Marilyn Bailey (1986). Women in science : antiquity through the nineteenth century : a biographical dictionary with annotated bibliography (3. print. έκδοση). Cambridge, Mass.: MIT Press. ISBN 0-262-15031-X.
«CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Maria Gaetana Agnesi». Newadvent.org. 1907-03-01. Ανακτήθηκε στις 2014-05-16.
Analytical institutions... (four volumes), London, 1801 vol. 1, σ. PR3, στα Google Books
C. Truesdell, "Correction and Additions for 'Maria Gaetana Agnesi'", Archive for History of Exact Science 43 (1991), 385–386. doi:10.1007/BF00374764

Per Grandi: "...nata da' seni versi, che da me suole chiamarsi la Versiera in latino pero Versoria..."

Encyclopedia Britannica, 1911, p. 378

Pickover, Clifford. The Math Book. Sterling Publishing, 2009, p. 180.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Η Βικιθήκη έχει το κείμενο της Encyclopædia Britannica, 11η έκδοση (1911), για το λήμμα Agnesi, Maria Gaetana.

πόντκαστ για την Ανιέζι.