Ο Λουίτζι Πιραντέλλο (ιταλικά: Luigi Pirandello, 28 Ιουνίου 1867 - 10 Δεκεμβρίου 1936), ήταν Ιταλός δραματουργός, μυθιστοριογράφος και δοκιμιογράφος, στον οποίο απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1934.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στο Αγκριτζέντο της Σικελίας, τον αρχαίο Ακράγαντα. Προερχόταν από αστική οικογένεια που ήταν ιδιοκτήτρια κτημάτων και ορυχείων θείου. Αρχικά, ήθελε να ακολουθήσει σταδιοδρομία φιλολόγου και διαλεκτολόγου (υποστηρίζει στη Βόννη μια διατριβή για τη φωνητική και τη μορφολογία του ιδιώματος της γενέτειράς του πόλης). Tα πρώτα του δημοσιεύματα είναι μικροί τόμοι λυρικών ποιημάτων που κλίνουν προς την ευαισθησία του λυκόφωτος και του ρομαντισμού, όπως τα Mal giocondo (Χαρούμενο κακό, 1889), Pasqua di Gea (Πάσχα της Γης, 1891) και Elegia renane (Ελεγεία του Ρήνου, 1895)- που έχουν συντεθεί λίγο πολύ πάνω στο πρότυπο των Ρωμαϊκών ελεγείων του Γκαίτε τα οποία μετέφρασε τον επόμενο χρόνο. Ο ίδιος ο συγγραφέας έλεγε πως ήταν ελληνικής καταγωγής και πως το επίθετό του είναι παραφθορά του ελληνικού Πυράγγελος[εκκρεμεί παραπομπή]. Σπούδασε φιλολογία στο Παρίσι και στη Βόννη και δίδαξε ως καθηγητής της ιταλικής φιλολογίας στο ανώτατο ινστιτούτο της ιταλικής πρωτεύουσας. Στη Ρώμη ο Πιραντέλο συνεργάστηκε με πολλά λογοτεχνικά περιοδικά. δημοσιεύοντας ποιήματα και πεζογραφήματά του. Έγινε γνωστός στο ευρύτερο κοινό με το μυθιστόρημά του "Ο μακαρίτης Ματία Πασκάλ". Εκείνο όμως που τον έκανε παγκοσμίως γνωστό ήταν το θεατρικό του έργο. Το πρώτο μέρος του συνολικού θεατρικού του έργου ο Πιραντέλο το έγραψε σε μια ιδιαίτερα οδυνηρή εποχή γι' αυτόν, εξαιτίας του θανάτου της μητέρας του και της διανοητικής αρρώστιας της συζύγου του. Από τα πολλά έργα του Πιραντέλο αναφέρουμε τα : Όπως με θέλεις, Να ντύσουμε τους γυμνούς, Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα, Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε, Απόψε αυτοσχεδιαζουμε.
Προτομή του Πιραντέλλο σε δημόσιο πάρκο στο Παλέρμο.
Εργογραφία (και ελληνικές μεταφράσεις)
Θέατρο
(Οι χρονολογίες είναι της πρώτης παράστασης)
πρώτη φάση : Teatro Siciliano (Σικελικό θέατρο)
Lumìe di Sicilia, 1910 (Νεράντζια Σικελίας)
Il dovere del medico, 1913 (Το καθήκον του γιατρού)
La ragione degli altri, 1915 (Το δίκιο των άλλων)
Cecè, 1915 (Τετσέ)
Pensaci, Giacomino, 1916 (Σκέψου το, Τζακομίνο)
Liolà, 1916 (Λιολά)
—μτφ. Πάρις Θεοφανίδης (εκδ. "Δωδώνη")
δεύτερη φάση : Il teatro umoristico/grottesco (Το χιουμοριστικό/γκροτέσκο θέατρο)
Così è (se vi pare), 1916 (Έτσι είναι, αν έτσι νομίζετε)
—μτφ. Μάριος Πλωρίτης (εκδ. "Γκόνη")
Il berretto a sonagli, 1917 (Το καπέλλο με τα κουδούνια)
La giara, 1917 (Το πιθάρι)
Il piacere dell'onestà, 1917 (Η ηδονή της τιμιότητος)
—μτφ. Μάριος Πλωρίτης (εκδ. "Γκόνη")
La patente , 1918 (Η πατέντα)
—μτφ. Μάνθος Κρίσπης ("Νέα Εστία", 1961 Β΄)
Ma non è una cosa seria, 1918 (Μα δεν είναι κάτι το σοβαρό)
Il giuoco delle parti, 1918
L'innesto, 1919
L'uomo, la bestia e la virtù, 1919 (Ο άνθρωπος, το κτήνος και η αρετή)
—μτφ. Ερρίκος Μπελιές (εκδ. "Ηριδανός")
Tutto per bene, 1920 (Όλα για καλό)
Come prima, meglio di prima, 1920 (Όπως πριν, καλύτερα από πριν)
La signora Morli, una e due, 1920 (Η κυρία Μόρλι, μία και δύο)
τρίτη φάση : Il teatro nel teatro (Το θέατρο μέσα στο θέατρο)
Sei personaggi in cerca d'autore, 1921 (Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα)
—μτφ. Αλέξης Σολομός (εκδ. "Δωδώνη")
Enrico IV, 1922 (Ερρίκος Δ΄)
—μτφ. Γ.Ρούσος (εκδ. "Γκόνη") / μτφ. Ερρίκος Μπελιές (εκδ. 'Ηριδανός")
All'uscita, 1922 (Στην έξοδο)
—μτφ. Ιάνης Λο Σκόκκο (ἐκδ. Μαρή)
L'imbecille, 1922 (Ο ηλίθιος)
—μτφ. Μάριος Πλωρίτης (εκδ. "Δωδώνη")
Vestire gli ignudi, 1922 (Να ντύνουμε τους γυμνούς)
—μτφ.Μάριος Πλωρίτης (εκδ. "Γνώση")
L'uomo dal fiore in bocca, 1923 (Ο άνθρωπος με το λουλούδι στο στόμα)
—μτφ. Λάμπης Μυριβήλης (εκδ. "Γκόνη")
La vita che ti diedi,1923 (Η ζωή που σου έχω δώσει)
L'altro figlio, 1923 (Ο άλλος γιος)
Ciascuno a suo modo, 1924 (Καθένας με τον τρόπο του)
Sagra del Signore della Nave, 1925 (Η γιορτή του Χριστού του Πλοίου)
Diana e la Tuda, 1927
L'amica delle mogli, 1927 (Η φίλη των κυριών)
Bellavita, 1927
O di uno o di nessuno, 1929 (Ενας ή κανένας)
—μτφ. Ιάνης Λο Σκόκκο (ἐκδ. Μαρή)
Come tu me vuoi, 1930 (Όπως με θέλεις)
—μτφ. Μάριος Πλωρίτης (εκδ. "Δωδώνη")
Questa sera si recita a soggetto, 1930 (Απόψε αυτοσχεδιάζουμε)
—μτφ. Δημήτρης Μυράτ (εκδ. "Δωδώνη")
Trovarsi, 1932
Quando si è qualcuno, 1933 (Όταν κάποιος είναι κάτι)
La favola del figlio cambiato, 1934 (Ο μύθος του αλλαγμένου γιου)
Non si sa come, 1935 (Δεν ξέρει κανείς πώς)
—μτφ. Άννα Βαρβαρέτσου-Τζόγια (εκδ. "Δωδώνη")
Sogno, ma forse no, 1931 (Όνειρο, μα ίσως όχι)
τέταρτη φάση : Il teatro dei miti (Το θέατρο των μύθων)
La nuova colonia (Η νέα αποικία)
Lazzaro (Λάζαρος)
I giganti della montagna, 1933 (Οι γίγαντες του βουνού)
—μτφ. Χρίστος Κρεμνιώτης (εκδ. "Ηριδανός")
Δεκατρία μονόπρακτα του Πιραντέλλο έχει μεταφράσει ο Ερρίκος Μπελιές ("Ηριδανός", 2007)
Πεζογραφία
Μυθιστορήματα
L’ esclusa , 1901 (Η αποδιωγμένη)
—μτφ. Πάνος Ράμμος (εκδ. "Παρατηρητής")
Il turno, 1902 (Η σειρά)
Il fu Mattia Pascal, 1904 (Ο μακαρίτης Ματία Πασκάλ)
—μτφ. Μανώλης Γιαλουράκης (εκδ. "Πανεπιστημιακός Τύπος")
Suo marito ο Giustino Roncella nato Boggiolo), 1911 (Ο άντρας της ή Τζουστίνο Ροντσέλλα το γένος Μποτζόλο)
I vecchi e i giovani, 1913 (Οι γέροι και οι νέοι)
Quaderni di Serafino Gubbio operatore, 1925 (Τετράδια του Σεραφίνο Γκούμπιο, κινηματογραφιστή)
—μτφ. Γ.Λαμπιδώνης, ως «Η γυναίκα και η τίγρη» (εκδ. "Αστάρτη")
Uno, nessuno e centomila, 1926 ('Ενας, κανένας και εκατό χιλιάδες)
—μτφ. Αγνή Σπηλιώτη-Αγγέλου (εκδ. "Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος")
Διηγήματα και νουβέλες Για ένα διάστημα στα διηγήματα και στις νουβέλες του Πιραντέλλο αποδιδόταν μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι στα θεατρικά του έργα. Ο Πιραντέλλο φιλοδοξούσε να γράψει "novelle per un anno", δηλαδή 365 διηγήματα, ένα για κάθε μέρα του χρόνου. Έφτασε τελικά τα 256.
Πολλά διηγήματα του Πιραντέλλο έχουν μεταφραστεί σε περιοδικά και ανθολογίες. Δίτομη επιλογή διαφόρων μεταφραστών εκδόθηκε το 1968 από τις εκδόσεις "Δίφρος" και μεταφράσεις της Κατερίνας Γλυκοφρύδη και του Σωτήρη Τριβιζά από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Ποιητικές συλλογές
Mal giocondo, 1889
Pasqua di Gea, 1891
Pier Gudrò, 1809-1892, 1894
Elegie renane, 1889-90, 1895, κατά το υπόδειγμα των Römische Elegien του Γκαίτε
Zampogna, 1901
Scamandro, 1909
Fuori di chiave, 1912
Παραπομπές
«Luigi Pirandello - Facts». Nobelprize.org. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2013.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Βραβευμένοι με Νόμπελ Λογοτεχνίας (1926–1950)
Γκράτσια Ντελέντα (1926) Ανρί Μπεργκσόν (1927) Σίγκριντ Ούντσετ (1928) Τόμας Μαν (1929) Σίνκλερ Λιούις (1930) Έρικ Άξελ Κάρλφελντ (1931) Τζον Γκάλσγουορθυ (1932) Ιβάν Μπούνιν (1933) Λουίτζι Πιραντέλλο (1934) Ευγένιος Ο'Νηλ (1936) Ροζέ Μαρτέν ντυ Γκαρ (1937) Περλ Μπακ (1938) Φρανς Έμιλ Σίλανπαα (1939) Γιοχάνες Βίλχελμ Γένσεν (1944) Γκαμπριέλα Μιστράλ (1945) Έρμαν Έσσε (1946) Αντρέ Ζιντ (1947) Τ. Σ. Έλιοτ (1948) Γουίλιαμ Φώκνερ (1949) Μπέρτραντ Ράσελ (1950)
Υπόλοιπες περίοδοι: (1901-1925) (1951–1975) (1976–2000) (2001–2025)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
