.
Ο Λορέντσο Βάλλα (Lorenzo Valla, 1407 - 1 Αυγούστου 1457) ήταν Ιταλός φιλόλογος, καθηγητής Πανεπιστημίου και ανθρωπιστής, στην εποχή της Αναγέννησης.
Βιογραφία
Γιος του νομομαθούς και δικηγόρου Λούκα ντέλλα Βάλλα, ο Λορέντσο γεννήθηκε και πέθανε στη Ρώμη. Παρακολούθησε τα μαθήματα του Λεονάρντο Μπρούνι, έγινε δεινός λατινιστής και δίδαξε σε διάφορες πόλεις της βόρειας Ιταλίας.
Μαχητικός εις το έπακρον, ξάφνιασε τους συγχρόνους του με τις απόψεις του επί φιλολογικών, φιλοσοφικών, κοινωνικών και θρησκευτικών ζητημάτων.
Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Παβίας εκδήλωσε την προτίμησή του προς την φιλοσοφία του Επίκουρου με τον διάλογό του "Περί της απολαύσεως και του πραγματικού καλού" που έγραψε στη λατινική γλώσσα (όπως και όλα του τα έργα) : εφ’ όσον ο άνθρωπος δημιουργήθηκε από τον Θεό, η φύση του είναι καλή, άρα και τα ένστικτά του καλά. Συνεπώς και οι απολαύσεις που προκαλούνται από την ικανοποίηση αυτών των ενστίκτων είναι καλές και νόμιμες. Μια εταίρα έχει μεγαλύτερη αξία για την ανθρωπότητα από μια μοναχή, συμπεραίνει. Συνεπής με τις απόψεις του, ο Βάλλα είχε τρία παιδιά από μια ερωμένη του[εκκρεμεί παραπομπή].
Το 1433 προκάλεσε σκάνδαλο με την σφοδρή επίθεσή του κατά των νομομαθών του Μεσαίωνα και ειδικά του Μπάρτολο (Bartolo da Sassoferrato) για τα «βάρβαρα» λατινικά του. Έγιναν συγκρούσεις μεταξύ των φοιτητών και αναγκάστηκε να παραιτηθεί από το Πανεπιστήμιο της Παβίας.
Ύστερα από μια νέα περιπλάνηση σε Μιλάνο και Γένοβα, κι έχοντας αποτύχει να προσληφθεί στην παπική γραμματεία, ο Βάλλα μπήκε το 1435 στην υπηρεσία του Αλφόνσου του Μεγαλόψυχου, βασιλιά της Αραγώνας, ως γραμματέας και ιστορικός.
Ο Αλφόνσος διεκδικούσε και τον θρόνο της Νεάπολης την οποία όμως ο πάπας Ευγένιος Δ΄ θεωρούσε παπικό τιμάριο. Ο Βάλλα αποδείχθηκε φοβερό όπλο κατά του πάπα. Το 1440 έγραψε το πλέον διάσημο από τα έργα του "Περί της κακώς θεωρουμένης και ψευδούς δωρεάς του Κωνσταντίνου", όπου απεδείκνυε την πλαστότητα του Constitutum Constantini, της Κωνσταντίνειας Δωρεάς, σύμφωνα με την οποία ο πρώτος χριστιανός αυτοκράτορας είχε μεταβιβάσει στον πάπα Σίλβεστρο Α΄(314-335) την πλήρη κοσμική κυριαρχία σε όλη την δυτική Ευρώπη. Είχαν προηγηθεί και άλλες αμφισβητήσεις του εγγράφου αλλά η ιστορική και κυρίως γλωσσολογική κριτική του Βάλλα έθεσε τέρμα στο ζήτημα.
Με τα συγγράμματά του περί "Περί ελευθερίας της βούλησης" και "Διαλεκτικές αντιδικίες" επιτέθηκε κατά των Σχολαστικών. Συγχρόνως επέκρινε δριμύτατα όλα τα φερόμενα ως πεπαλαιωμένα φιλοσοφικά συστήματα και στράφηκε κατά των μοναχών με το βιβλίο του "Περί των όρκων των μοναχών".
Ο Βάλλα αντιδικούσε με ζωντανούς και νεκρούς : τόλμησε να επικρίνει το ύφος του Κικέρωνα εκφράζοντας την προτίμησή του για τον Κοϊντιλιανό, και βρισκόταν σε συνεχείς διαμάχες με άλλους λογίους της Αυλής του Αλφόνσου, τις οποίες ο βασιλιάς αυτός (μέγας προστάτης των γραμμάτων) παρακολουθούσε με εξαιρετική ευχαρίστηση.
Ο Βάλλα συνέχισε τις «αιρέσεις» του. Αρνήθηκε να δεχτεί ότι το «Πιστεύω» των Αποστόλων συντάχθηκε όντως από τους μαθητές του Χριστού. Αντιπροσωπεία της Ιεράς Εξέτασης τον ανέκρινε (ο ίδιος δήλωσε ότι ήταν απόλυτα ορθόδοξος) και τον βρήκε αιρετικό σε οκτώ σημεία, αλλά παρενέβη ο Αλφόνσος και το ζήτημα έληξε.
Ύστερα ο Βάλλα απέδειξε ότι τα αποδιδόμενα στον Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη έργα δεν ήταν γνήσια και ότι η επιστολή του Αβγάρου προς τον Χριστό ήταν νόθα. Τέλος στα Σχόλια στην Καινή Διαθήκη έκρινε δυσμενώς την λατινική μετάφρασή της από τον Άγιο Ιερώνυμο.
Τελικά ο Βάλλα συμφιλιώθηκε με την Αγία Έδρα επί του νέου πάπα Νικολάου Ε΄ (1448), δοθέντος ότι είχαν εξομαλυνθεί και οι σχέσεις Αλφόνσου-Ρώμης και δεν ήταν φρόνιμο να επιμείνει. Ζήτησε συγγνώμην για τα αμαρτήματά του, του απονεμήθηκε ο τίτλος του "αποστολικού συγγραφέα" και αργότερα επί Πάπα Καλλίστου του Γ΄ ανέλαβε καθηγητής του Πανεπιστημίου της Ρώμης και μετέφρασε τον Θουκυδίδη και τον Ηρόδοτο. Έγραψε επίσης τις "Γλαφυρότητες της λατινικής γλώσσας", όπου κατέκρινε τους κακώς χειριζόμενους τη λατινική γλώσσα.Πέθανε ως γραμματέας της κουρίας (παπικής αυλής). Αλλά τα Σχόλια στην Καινή Διαθήκη μπήκαν στον Index των απαγορευμένων βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Γενικά ο Βάλλα αγωνίσθηκε με θάρρος εναντίον της μεσαιωνικής φιλοσοφίας και ειδικότερα επί των παρερμηνειών του Αριστοτέλη καθώς και επί της διαστροφής των κλασικών τύπων της γραμματικής που τότε είχαν σημειωθεί.
Τα έργα του Βάλλα, και ειδικά η απόρριψη της Δωρεάς του Κωνσταντίνου, ήταν ένα χτύπημα για την εξουσία των παπών. Πολύ πιθανόν να συνέβαλαν στην ανταρσία του Λούθηρου, λίγες δεκαετίες αργότερα.
Έργα
De Voluptate et vero bono (Περί της απολαύσεως και του πραγματικού καλού)
Elegantiae linguae Latinae (Γλαφυρότητες της λατινικής γλώσσας)
Dialecticae disputationes (Διαλεκτικές αντιδικίες)
De falso credita et ementita Constantini Donatione declamatio (Περί της κακώς θεωρουμένης και ψευδούς δωρεάς του Κωνσταντίνου, 1440)
De libero arbitrio (Περί ελευθέρας βουλήσεως)
De professione religiosorum (Περί των όρκων των μοναχών)
Collatio Novi Testamenti (Σχολιασμός της Καινής Διαθήκης, 1505)
μετέφρασε στα λατινικά μεταξύ άλλων τον Αίσωπο και τον Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη.
Το συγγραφικό έργο του Λαυρέντιου Βάλλα εκδόθηκε το 1583 στη Βασιλεία.
Πηγές
"Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τ.4ος, σ.93
Βιβλιογραφία
Lodi Nauta, In Defense of Common Sense: Lorenzo Valla's Humanist Critique of Scholastic Philosophy, Cambridge, MA : Harvard University Press, 2009.
Peter Mack, Renaissance Argument: Valla and Agricola in the Traditions of Rhetoric and Dialectic, Leiden ; New York : E.J. Brill, 1993.
Melissa Meriam Bullard, "The Renaissance Project of Knowing: Lorenzo Valla and Salvatore Camporeale's Contributions to the Querelle Between Rhetoric and Philosophy," Journal of the History of Ideas 66.4 (2005): 477-81.
Brian P Copenhaver, "Valla Our Contemporary: Philosophy and Philology," Journal of the History of Ideas 66.4 (2005): 507-25.
Matthew DeCoursey, "Continental European Rhetoricians, 1400-1600, and Their Influence in Renaissance England," British Rhetoricians and Logicians, 1500-1660, First Series, DLB 236, Detroit: Gale, 2001, pp. 309-343.
Lisa Jardine, "Lorenzo Valla and the Intellectual Origins of Humanist Dialectic," Journal of the History of Philosophy 15 (1977): 143-64.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Αποκάλυψη της Απάτης της Υποτιθέμενης Δωρεάς του Κωνσταντίνου του Λορέντζο Βάλλα
Tomb of Lorenzo Valla
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
