Ο Τζοβάννι Μαρτινέλλι (Giovanni Martinelli, 22 Οκτωβρίου 1885 – 2 Φεβρουαρίου 1969) ήταν Ιταλός τενόρος, από τους διασημότερους του 20ού αιώνα. Η σταδιοδρομία του επικεντρώθηκε στην ερμηνεία ρόλων του ιταλικού λυρικού θεάτρου και στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης.
Βιογραφία
Ο Μαρτινέλλι γεννήθηκε στη Μοντανιάνα, μία κωμόπολη στην ιταλική επαρχία της Πάδοβα. Μάλιστα δύο μόλις εβδομάδες αργότερα, το ίδιο έτος και στην ίδια κωμόπολη, γεννήθηκε ένας άλλος σημαντικός τενόρος, ο Αουρελιάνο Περτίλε.
Αφού υπηρέτησε ως κλαρινετίστας σε μία στρατιωτική μπάντα, μελέτησε μουσική και τραγούδι με τον Τζουζέπε Μαντολίνι στο Μιλάνο, πραγματοποιώντας την πρώτη του επαγγελματική εμφάνιση στο Τεάτρο νταλ Βέρμε του Μιλάνου στον ρόλο του Ερνάνη το 1910. Ο ρόλος του Ντικ Τζόνσον στο Κορίτσι της Δύσης έγινε το διαβατήριό του: τον τραγούδησε στο ντεμπούτο του στη Ρώμη (υπό τη διεύθυνση του Τοσκανίνι), στη Μπρέσια, στη Νάπολη και στη Γένοβα (όλα το 1911), καθώς και στο Μόντε Κάρλο και στη Σκάλα του Μιλάνου το 1912. Ο Καβαραντόσσι στην Τόσκα ήταν ο πρώτος του ρόλος στο Λονδίνο και στην πρώτη του εμφάνιση στις ΗΠΑ (Φιλαδέλφεια 1913). Στις 25 Απριλίου 1913 ερμήνευσε τον ρόλο του Πανταγκρυέλ στην παγκόσμια πρεμιέρα της όπερας του Ζυλ Μασνέ Panurge στο Παρίσι.
Η πρώτη εμφάνιση του Μαρτινέλλι στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης έγινε στις 20 Νοεμβρίου 1913, στον ρόλο του Ροδόλφου στη Λα Μποέμ, όπου τα εύκολα υψηλά ντο του νεαρού τενόρου και ο τόνος της φωνής του προσέλκυσαν την προσοχή. Θα παρέμενε στη «Μετροπόλιταν» για 32 περιόδους, με 926 παραστάσεις σε 36 διαφορετικούς ρόλους. Οι ρόλοι που ερμήνευσε συχνότερα ήταν του Ρανταμές στην Αΐντα, του Οθέλου, του Μανρίκο στον Τροβατόρε, του Δον Αλβάρο στη Δύναμη του πεπρωμένου, του Καλάφ στην Τουραντώ και του Ντικ Τζόνσον στο Κορίτσι της Δύσης. Αξιοσημείωτοι και συχνοί ήταν ωστόσο και οι ρόλοι τού Αρνόλδου στον Γουλιέλμο Τέλλο, του Ελεάζαρ στην Εβραία, του `Εντσο στη Τζοκόντα, του Δον Χοσέ στην Κάρμεν, του Κάνιο στους Παλιάτσους και του Πολλίωνος στη Νόρμα. Τραγούδησε επίσης στη Βοστώνη, στο Σαν Φρανσίσκο και στο Σικάγο, συχνά δοκιμάζοντας νέους ρόλους εκεί προτού τους τραγουδήσει στη «Μετροπόλιταν».
Εκτός των ΗΠΑ, ο Μαρτινέλλι τραγούδησε στο Παρίσι και στο Μπουένος Άιρες στα χρόνια της ακμής του, αλλά η πατρίδα του Ιταλία δεν τον άκουσε ποτέ στην κορύφωση της αποδόσεώς του. Το 1937 επέστρεψε στο Λονδίνο, για να τραγουδήσει στο Κόβεντ Γκάρντεν τους ιδιαίτερα εξυμνηθέντες ρόλους του στον Οθέλο και στην Τουραντώ, απέναντι στην Αγγλίδα δραματική υψίφωνο `Ιβα Τέρνερ (1892-1990).
Ο Μαρτινέλλι αποσύρθηκε από τη σκηνή το 1950, δίνοντας μόνο μία τελευταία παράσταση στον ρόλο του Αυτοκράτορα Αλτούμ (Τουραντώ), σε ηλικία 82 ετών, στο Σιάτλ. Μετά το 1950 δίδαξε τραγούδι στη Νέα Υόρκη, όπου ένας από τους μαθητές του υπήρξε ο Αμερικανός τενόρος Τζακ Χάρολντ (1920-1994).
Ο Μαρτινέλλι ήταν ουσιαστικά ένας spinto τενόρος, με απόλυτο έλεγχο και απόδοση των δυνατών υψηλών ντο. Η αυστηρά ελεγχόμενη τεχνική του του έδινε εξαιρετικό έλεγχο της αναπνοής, παρότι προς το τέλος της σταδιοδρομίας του δεν απέφυγε μερικά περιστασιακά «σφιξίματα» των μουσικών φθόγγων. Το ερμηνευτικό του στιλ ήταν γενικώς συγκρατημένο και ευγενές, παρότι ήταν ικανός και για παθιασμένα ξεσπάσματα όπου τα έκρινε κατάλληλα σε μελοδραματικούς ρόλους, όπως του Κάνιο και του Ελεάζαρ.
Καθώς η φωνή του ωρίμασε στις αρχές της δεκαετίας του 1920, ορισμένοι μουσικοκριτικοί στη Νέα Υόρκη τον θεώρησαν ως «διάδοχο του Ενρίκο Καρούζο» στους δραματικούς ρόλους, παρότι η χροιά της φωνής τους διέφερε αρκετά. Η τονικότητα του Μαρτινέλλι βρήκε την υπέρτατη έκφρασή της στις όπερες του Τζουζέπε Βέρντι, από τον Ερνάνη μέχρι τον Οθέλο. Από την άλλη πλευρά, σε λυρικά ή ελαφρά τραγούδια η εκφορά της φωνής του μπορεί να ήταν υπερβολικά «βίαιη» και άκαμπτη.
Ο Τζοβάννι Μαρτινέλλι με τη σύζυγό του στη «Μετροπόλιταν Όπερα» της Νέας Υόρκης, στις 12 Νοεμβρίου 1915
Ο Τζοβάννι Μαρτινέλλι πέθανε σε ηλικία 83 ετών στο Νοσοκομείο Ρούζβελτ της Νέας Υόρκης.[1] Η σορός του όμως αναπαύεται στον οικογενειακό τους τάφο, στο Cimitero Comunale Monumentale Campo Verano της Ρώμης.
Προσωπική ζωή
Στην προσωπική ζωή του ο Τζοβάννι Μαρτινέλλι λέγεται ότι κατείχε μία γοητευτική προσωπικότητα, έναν πλούτο αξιομνημόνευτων ανεκδότων και μία εντυπωσιακή κεφαλή με μαλλιά που έγιναν ασημένια με την ηλικία. Νυμφεύθηκε στις 7 Αυγούστου 1913 την Αντέλε Πρεβιτάλι και έμειναν παντρεμένοι μέχρι τον θάνατό του. Απέκτησαν μαζί τρία τέκνα: την Μπεττίνα (γεννήθηκε το 1915), τον Αντόνιο (γενν. το 1917) και την Τζιοβάννα (γενν. το 1926). Η Πρεβιτάλι πέθανε στις 16 Ιανουαρίου 1980.
Ηχογραφήσεις
Ο Μαρτινέλλι έκανε πολυάριθμες εμπορικές ηχογραφήσεις, που είναι σήμερα διαθέσιμες σε CD διάφορων εταιρειών. Μεταγραφές από παλαιότερες ηχογραφήσεις περιλαμβάνουν τις ζωντανές εμφανίσεις του σε μία συναυλία με τη Missa solemnis το 1935 με τον Τοσκανίνι και τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης, μία παράσταση του 1939 της όπερας Σιμόν Μποκανέγκρα στη «Μετροπόλιταν» (είχε μεταδοθεί από το NBC) και διάφοροι «Οθέλοι».
Στις 6 Αυγούστου 1926 ο Μαρτινέλλι εμφανίσθηκε σε μία ταινία μικρού μήκους, ομιλούσα με το σύστημα βιταφόν, στην οποία τραγουδά την άρια «Vesti la giubba» από τους Παλιάτσους. Μετέπειτα εμφανίσθηκε σε άλλες 7 ταινίες μικρού μήκους και στη συνέχεια στη μεγάλου μήκους Δον Ζουάν (1926) με πρωταγωνιστή τον Τζων Μπάρυμορ. Υπήρξε επίσης από το 1953 ως το 1955 ο παρουσιαστής μιας τηλεοπτικής σειράς για την όπερα με τίτλο Opera Cameos, της οποίας αρκετά επεισόδια σώζονται στη συλλογή τού Paley Center for Media.
Πηγές
D. Hamilton, επιμ. (1987). The Metropolitan Opera Encyclopedia: A Complete Guide to the World of Opera. Νέα Υόρκη: Simon and Schuster. ISBN 0-671-61732-X.
Roland Mancini & Jean-Jacques Rouveroux: Guide de l’opéra, Les indispensables de la musique (Fayard, 1995). ISBN 2-213-59567-4.
Harold Rosenthal & John Warrack: The Concise Oxford Dictionary of Opera, β΄ έκδοση, Oxford University Press, Λονδίνο 1980
J.B. Steane: The Grand Tradition, Duckworth, Λονδίνο 1974
Παραπομπές
«Opera Star Martinelli Dies». St. Petersburg Times. 3 Φεβρουαρίου 1969. Ανακτήθηκε στις 2013-12-14. «Giovanni Martinelli, a leading tenor of grand opera's golden age, died yesterday at Roosevelt Hospital In New York. He was 83. ...»
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επίσημος ιστοτόπος (στην ιταλική και την αγγλικη - ανοίξτε τα ηχεία σας)
«Ιστορία του τενόρου» - με ηχητικά αποσπάσματα και αφήγηση
Βιογραφικό με φωτογραφίες στο «βρείτε τον τάφο του»
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
