Φραντσέσκο Αντόνιο Βαλότι

Ο Φραντσέσκο Αντόνιο Βαλότι (Francesco Antonio Vallotti Βερτσέλι 11 Ιουνίου 1697 – Πάντοβα 10 Ιανουαρίου 1780) ήταν Ιταλός συνθέτης, οργανίστας και θεωρητικός της μουσικής του 18ου αιώνα.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Βαλότι γεννήθηκε στο Βερτσέλι της ΒΔ. Ιταλίας, το 1697. Σπούδασε με τον Τ. Α, Μπισόνε (G. A. Bissone) στην εκκλησία του Αγίου Ευσέβιου και εντάχθηκε στη φραγκισκανική τάξη μοναχών, το 1716. Χειροτονήθηκε ιερέας το 1720. Σπούδασε φιλοσοφία και θεολογία και εγκαταστάθηκε στην Πάντοβα, το 1721. Εκεί, σπούδασε μουσική με τον Φ. Καλεγκάρι (Francesco Antonio Calegari). [5] Το 1722 έγινε οργανίστας (3ος κατά σειρά) [6] στην Εκκλησία Σαν Αντόνιο της Πάντοβα, βοηθός (1727) και, τελικά, αρχιμουσικός (1730), διαδεχόμενος τον δάσκαλό του. Τη θέση αυτή κατείχε για τα επόμενα πενήντα χρόνια. [7] Εδώ θα συναντηθεί και θα συνεργαστεί με έναν άλλο θεωρητικό και συνθέτη, τον Τζουζέπε Ταρτίνι, ο οποίος τον θεωρούσε ως τον καλύτερο οργανίστα της εποχής. [8] Στους μαθητές του συμπεριλαμβάνονταν οι Λ. Σαμπατίνι (Luigi Sabbatini) και Γ. Βόγκλερ (Georg Vogler). [9] Πέθανε στην Πάντοβα, το 1780.
Μουσικολογικά στοιχεία

Οι σωζόμενες συνθέσεις του Βαλότι είναι, εξ ολοκλήρου, θρησκευτικές. Στην εποχή του φημιζόταν γι’ αυτές, που ήσαν γραμμένες συνήθως για 4φωνη χορωδία, εκκλησιαστικό όργανο και έγχορδα. Πολά αυτόγραφα χειρόγραφα του Βαλότι είναι καταχωρημένα στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Ασίζης και την αντωνιανή Βιβλιοθήκη της Πάντοβα. [10]

Ωστόσο, μεγαλύτερη αξία έχει το θεωρητικό του έργο, το οποίο περιλαμβάνει πονήματα πάνω στη θεωρία της αρμονίας και της αντίστιξης. Οι προσπάθειές του θα κορυφωθούν, το 1779, με τη δημοσίευση του εξαιρετικού τετράτομου συγγράματος, Della scienza teorica e pratica della moderna musica «Περί επιστήμης θεωρητικής και πρακτικής της νεότερης μουσικής», λίγο πριν το τέλος της ζωής του (τόμος 1, Πάντοβα 1779, τόμοι 2-4, Πάντοβα 1950).

Μία από τις, πιο συχνά, αναφερόμενες συνεισφορές τού Βαλότι στη θεωρία της μουσικής, ήταν η ανάπτυξη ενός «Καλώς Συγκερασμένου Συστήματος», γνωστού σήμερα ως Συγκερασμός Βαλότι, το οποίο ήταν ένα από τα πολλά συστήματα κουρδίσματος οργάνων για την εξυπηρέτηση της σύνθεσης σε κάθε κλειδί. Συγκεκριμένα, τα έξι διατονικά διαστήματα του κύκλου των πεμπτών, Φα-Ντο-Σολ-Ρε-Λα-Μι-Σι, είναι όλα «ρυθμισμένα» στο 1/6 του κόμματος κάτω, ενώ τα υπόλοιπα 6, Σι-Φα # -Ντο # -Σολ # -Ρε # -Λα # -Φα είναι όλα καθαρά. Αυτό οδηγεί τα διαστήματα 3ης μεγάλης, πολύ κοντά στο επονομαζόμενο «καθαρό» κούρδισμα (Just intonation) (αναλογία 5/4) στις μείζονες τονικότητες Ντο, Φα και Σολ (και των σχετικών Ελασσόνων τονικοτήτων Λα, Ρε και Μι) και πολύ «οξείες» «Πυθαγόρειες» μεγάλες τρίτες (αναλογία 81/64) στις απομακρυσμένες Μείζονες τονικότητες Σι, Φα# και Ντο# (και τις σχετικές Ελάσσονες Σολ#, Λαb, Ρε# / Μιb και Λα# / Σιb), με τις ενδιάμεσες τονικότητες να έχουν κάπως «οξείες» τρίτες, παρόμοιες με αυτές του σύγχρονου 12τονου ισοδύναμου συγκερασμού (Equal temperament). Στην πραγματικότητα, οι «απλές» τονικότητες προσεγγίζουν το «καθαρό» κούρδισμα, με το μειονέκτημα ότι, οι απομακρυσμένες τονικότητες εμφανίζονται περισσότερο διάφωνες από ό, τι στο «ισοδύναμο» κούρδισμα. [11]

Παράλληλα, το αρμονικό του σύστημα στηρίζεται στη θεωρία της αναστροφής των συγχορδιών που, ως ένα σημείο, είναι δανεισμένο από τους Καλεγκάρι και Ραμό. [12]
Κυριότερα έργα

Απαντητάριο (Responsorium) για 4 φωνές και τσέμπαλο
Απαντητάριο για το Άγιο Σάββατο
Απαντητάριο για τον Μυστικό Δείπνο
12 Είσοδοι λειτουργίας, για 5 και 8 φωνές
24 Kyrie, 24 Gloria, και 21 Credo για 4 και 5 φωνές
68 Ψαλμοί για 2 και 8 φωνές και όργανα
46 Ύμνοι
10 Απαντητάρια (σε χειρόγραφο)
3 Dies Irae για 4 φωνές και όργανα
2 Pange lingua
15 Tantum ergo
2 Te Deum
3 Miserere (1734, 1736, 1752)
2 De profundis (1756)
Ρέκβιεμ (Introito della messa da morto, 1754)
Salve Regina, για 8 φωνές
1 Sepulto domino
Εσπερινός των Κεκοιμημένων (Si queris miracula), για 8 φωνές και εκκλησιστικό όργανο

Ακόμη, 30 φούγκες για όργανα (οι 22 για κουαρτέτο). Επίσης, ενορχήστρωσε 43 θρησκευτικά κομμάτια του δασκάλου του Καλεγκάρι. [13][14][15][16]
Παραπομπές

(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11991275d. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2016.
«Валлотти» (Ρωσικά)
«Валотти, Франциск Антоний» (Ρωσικά)
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11991275d. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Λεωτσάκος
Blom
http://www.hoasm.org/VIIIF/Vallotti.html
Baker
Λεωτσάκος
Λεωτσάκος
http://groenewald-berlin.de/text/text_T054.html
Λεωτσάκος
Λεωτσάκος
Eitner
Blom

Kennedy

Βιβλιογραφία

«Λεξικό Μουσικής και Μουσικών» (Dictionary of Music and Musicians) του George Grove, D.C.L (Oxford, 1880)
Baker’s biographical dictionary of musicians, on line
Rob. Eitner, Biographisch-bibliographisches Quellen-LexiKon, on line
Kennedy, Michael Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης (Oxford University Press Αθήνα: Γιαλλέλης, 1989) ISBN 960-85226-1-7
Γιώργος Λεωτσάκος, επιμέλεια λήμματος στην εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα», έκδοση 1991, τόμος 13, σ. 221-2
Enciclopedia Bompiani-Musica, Milano (εκδ. ΑΛΚΥΩΝ, 1985)
Eric Blom The New Everyman Dictionary of Music (Grove Weidenfeld, N. York, 1988)
Leonardo Frasson, «Francescantonio Vallotti maestro di cappella nella basilica del Santo», in: Il Santo 20 (1980) fasc. 2-3, pp. 179–356.
Maria Nevilla Massaro, «Catalogo tematico delle opere di Francescantonio Vallotti», in: Il Santo 20 (1980) fasc. 2-3, pp. 357–533.
Vittore Zaccaria, «Il carteggio tra Francescantonio Vallotti e Giambattista Martini», in: Il Santo 20 (1980) fasc. 2-3, pp. 605–611.