.
Η Ελιζαμπέτα Σιρανί (Elisabetta Sirani) ( Μπολόνια, 8 Ιανουαρίου 1638 – 28 Αυγούστου 1665 ) ήταν Ιταλίδα ζωγράφος, της σχολής του Γκούιντο Ρένι.
Madonna and Child with St. John
Βιογραφία
Καταγωγή
Ήταν κόρη του επίσης καλλιτέχνη Τζοβάνι Αντρέα Σιρανί, της μπολονέζικης σχολής, μαθητή και κυρίως βοηθού του Γκούιντο Ρένι, ζωγράφου στο επάγγελμα και εμπόρου έργων τέχνης. Ήταν η μεγαλύτερη σε ηλικία από τέσσερα αδέλφια, με τις δύο αδερφές της, Μπάρμπαρα και Άννα – Μαρία να ακολουθούν τα βήματά της. Κατάφερε να κερδίσει τη θέση της, αν και γυναίκα, σε έναν χώρο που εκείνη την εποχή ήταν αυστηρά ανδροκρατούμενος, ενώ ο αδερφός της, Αντόνιο Μαρία, ακολουθώντας σπουδές ιατρικής, άφησε την πατρική κατοικία και δεν ξαναγύρισε ποτέ. Η οικογένεια Σιρανί κατοικούσε στο νούμερο 7 της Via Urbana, με το σπίτι της να αποτελεί επίσης και ατελιέ.
Κατάρτιση
Ο πατέρας της αντιλήφθηκε το ταλέντο της χάρις σε έναν οικογενειακό φίλο, τον Κάρλο Τσέζαρε Μαλβάζια.[1] Αν και διστακτικός στην αρχή, ο Τζιοβάνι Αντρέα τελικά πείθεται και αποφασίζει να εντάξει την κόρη του, που ήταν τότε 13 ετών, στο ατελιέ του, όπου εργάζονταν ήδη ο Λορέντζο Λόλι ( 1603 – 1672 ), ο Λορέντζο Τίντι ( 1626 – 1672 ) και ο Τζούλιο Μπένζι ( 1647 – 1681 ). Η Ελιζαμπέτα ξεκινά να μαθαίνει διάφορες τεχνικές, όπως αυτή του σχεδίου, της γκραβούρας και της ζωγραφικής. Εκτός από την πρακτική άσκηση, λαμβάνει επίσης θεωρητική εκπαίδευση. Ακόμη μελετά φιλολογία, χάρις στην οικογενειακή βιβλιοθήκη που της ήταν διαθέσιμη για προσωπική χρήση.
Την εποχή εκείνη, οι κόρες καλλιτεχνών που επιθυμούσαν να ακολουθήσουν καριέρα καλλιτέχνη, δεν είχαν άλλη επιλογή από το να είναι αυτοδίδακτες, με τις πόρτες των πανεπιστημίων να παραμένουν κλειστές για τις γυναίκες. Χάρις στα έργα του πατέρα της, η Ελιζαμπέτα λαμβάνει μια ολοκληρωμένη φιλολογική, καλλιτεχνική και επιστημονική παιδεία. Μελέτησε τις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου, τους Βίους του Πλουτάρχου, τη Naturalis Historia του Πλίνιου, το έργο De claris mulieribus του Βοκάκιου, τους Βίους του Τζόρτζιο Βαζάρι, καθώς και έργα πιο τεχνικού περιεχομένου σχετικά με την προοπτική και τη σύνθεση των υλικών που χρησιμοποιούνταν στη ζωγραφική. Ο Τζιοβάνι Αντρέα είχε στην κατοχή του ακόμη και γλυπτά του Μιχαήλ Αγγέλου.
Καριέρα
"H Πορκία αυτοτραυματίζεται στο μηρό" (1664), έργο της Ελιζαμπέτα Σιρανί, Ross Miles Foundation, Χιούστον
Σε ηλικία 17 ετών η Σιρανί ξεκίνησε τη δημιουργία ενός καταλόγου όπου απαριθμούσε και περιέγραφε όλα της τα έργα, κάτι που μας επιτρέπει σήμερα να αναγνωρίσουμε την ταχύτητά της στην εκτέλεση τους, καθώς σε μια περίοδο δέκα ετών παρήγαγε 190 πίνακες. Ο Τζιοβάνι Αντρέα, προσβεβλημένος από αρθρίτιδα και ποδάγρα, όντας ανίκανος πλέον να ζωγραφίζει, αποσύρθηκε αναθέτοντας τη διεύθυνση του ατελιέ στην κόρη του. Η Ελιζαμπέτα λαμβάνει την πρώτη επίσημη παραγγελία της το 1658 από την Εκκλησία των Καρθουσιανών στην Μπολόνια, έναν πίνακα που θα απεικόνιζε τη Βάπτιση του Κυρίου, ώστε να κρεμαστεί μαζί με το Δείπνο που είχε δημιουργήσει ο πατέρας της πριν από έξι χρόνια.
Η καριέρα της Ελιζαμπέτα Σιρανί παίρνει την ανιούσα και έτσι καταφθάνουν πολυάριθμες παραγγελίες ιδιωτών και εκκλησιών της Μπολόνια. Πότε φτιάχνοντας ποτρέτα, πότε ζωγραφίζοντας εκκλησιαστικά ή μυθολογικά θέματα, η Σιρανί γίνεται καλλιτέχνης της μόδας. Η φήμη της ξεφεύγει από τα όρια της πόλης της Μπολόνια για να φτάσει μέχρι τη Φλωρεντία και τη Ρώμη χάρις στους πελάτες της. Δέχεται λοιπόν, την επίσκεψη του Αρχιδούκα της Τοσκάνης, Κοσμά των Μεδίκων, στο ατελιέ της, που είχε εξελιχθεί σε πραγματική τουριστική ατραξιόν.
Αν και κοινωνική, δεν είχε το χρόνο να ταξιδέψει, πόσο μάλλον να ερωτευτεί, καθώς έπρεπε να φροντίσει τις ανάγκες της οικογένειας. Έζησε έτσι ως έγκλειστη, κάτω από την επιρροή ενός πατέρα που γινόταν όλο και πιο απαιτητικός. Υπήρξε χωρίς αμφιβολία κληρονόμος της μοναχής Κατερίνα Βίγκρι ( 1413 – 1463 ), διάσημη κατασκευάστρια μινιατούρας στο μοναστήρι Corpus Domini, που βρισκόταν ακριβώς απέναντι από το σπίτι των Σιρανί, και της οποίας η διαδικασία αγιοποίησης είχε συζητηθεί σε όλη την πόλη. Πρέπει να έζησε έναν πλατωνικό έρωτα με ένα μαθητή του πατέρα της, τον Τζιοβάνι Μπατίστα Τζάνι, μα οι πηγές δε συμφωνούν ούτε αναφέρουν κάτι που μπορεί πραγματικά να τεκμηριωθεί.
Το 1660, η Σιρανί ανοίγει ένα σαλόν, κατόπιν μια σχολή ζωγραφικής αποκλειστικά για γυναίκες. Την ίδια χρονιά, η Σιρανί γίνεται δεκτή από την Ακαδημία του Αγίου Λουκά της Ρώμης, αναγνώριση ιδιαίτερα σημαντική για μία γυναίκα, κάτι που της επιτρέπει να κερδίζει περισσότερα χρήματα και να αφιερώσει χρόνο στο πάθος της: τη μουσική ( έπαιζε λύρα και καταγινόταν με το τραγούδι ). Εκπαίδευσε πολυάριθμες καλλιτέχνιδες, από τις οποίες μερικές επιβίωσαν και έγιναν γνωστές στο επάγγελμα: η Βερόνικα Φοντάνα και η Τζινέβρα Καντοφόλι ανάμεσα σε άλλες.
Αμφιλεγόμενος θάνατος
Η Ελιζαμπέτα Σιρανί έσβησε ξαφνικά σε ηλικία 27 ετών από γαστρικό έλκος. Τάφηκε στο παρεκκλήσι Γκουιντότι της Βασιλικής του Σαν Ντομένικο ντε Μπολόν.
Υποφέροντας από πόνους τη νύχτα του θανάτου της, οι γιατροί της συνέστησαν αλοιφές, αλλά δεν κατάφεραν να την σώσουν. Έλαβε τις μεγαλύτερες τιμές στην κηδεία της, στις 14 Νοεμβρίου 1665, τρεις μήνες μετά το θάνατό της, έχοντας μεσολαβήσει η νεκροψία και μια δίκη ενάντια στην υπηρέτριά της η οποία κατηγορήθηκε πως τη δηλητηρίασε. Κατά τη νεκροψία, οι γιατροί παρατήρησαν διάτρηση στομάχου και κατέληξαν στο συμπέρασμα της δηλητηρίασης. Οι υποψίες έπεσαν αμέσως στην Λουκία Τολομέλλι, υπηρέτρια της Ελιζαμπέτα Σιρανί, που είχε ζητήσει την παραίτησή της μερικές ημέρες πριν το θάνατο της καλλιτέχνιδας, αίτημα που είχε απορριφθεί από τους γονείς της Ελιζαμπέτα. Η υπηρέτρια φυλακίστηκε και κατόπιν εξορίστηκε προτού επιστρέψει στη Μπολόνια κατόπιν αιτήσεως του Τζιοβάνι Αντρέα Σιρανί που τη συγχώρεσε.
Το 19ο αιώνα, η ιστορία της Ελιζαμπέτα Σιρανί ενέπνευσε τα ρομαντικά πνεύματα που της αφιέρωσαν πολλά γραπτά, ανάμεσα στα οποία μια τραγωδία, που παρουσίαζε την εκδοχή της αυτοκτονίας της κοπέλας από έρωτα. Μια δεύτερη νεκροψία πραγματοποιήθηκε από τους γιατρούς της εποχής, που κατέληξαν στο συμπέρασμα ενός θανάτου από έλκος στομάχου, πιθανώς από υπερέκθεση σε πράσινη χρωστική ουσία που περιείχε αρσενικό.
Επιλεγμένα Έργα
* 1658 : Η Βάπτιση του Χριστού, San Giacomo della Certosa, Μπολόνια.
* 1658 : Αλληγορία της Ζωγραφικής (αυτοπροσωπογραφία), Μουσείο Πούσκιν, Μόσχα.
* 1658 : Ιουδήθ με το Κεφάλι του Ολοφέρνη, Burghley House, Στάμφορντ.
* 1658 : Μετανοούσα Μαγδαληνή, ιδιωτική συλλογή.
* 1659 : Η Τιμόκλεια Κατακρημνίζει το Λοχαγό του Αλεξάνδρου του Μέγα σε ένα Πηγάδι, Μουσείο του Καποντιμόντε, Νάπολη.
* 1661 : Μικρός Έρωτας των Μεδίκων, ιδιωτική συλλογή.
* 1662 : Ο Άγιος Αντώνιος της Πάδουας προσκυνώντας το Θείο Βρέφος, Εθνική Πινακοθήκη, Μπολόνια.
* 1664 : H Πόρτσια αυτοτραυματίζεται στο μηρό, Ross Miles Foundation, Χιούστον.
* 1665 : Πορτρέτο της Άννα-Μαρία Ρανούτσι Μαρσίλι σε Έλεος, Συλλογές τέχνης και ιστορίας του Ταμιευτηρίου, Μπολόνια.
Πινακοθήκη
Ελιζαμπέτα Σιρανί Η Παναγία των Ρόδων (1661)
Κλεοπάτρα
Η Τιμόκλεια Κατακρημνίζει το Λοχαγό του Αλεξάνδρου του Μέγα σε ένα Πηγάδι (1659)
Προσωποποίηση των Αρετών
Ιουδήθ με το Κεφάλι του Ολοφέρνη
Αυτοπροσωπογραφία, 1658
Σημειώσεις
1. ↑ Συμπεριέλαβε τη βιογραφία της Ελιζαμπέτα Σιρανί στο έργο του Felsina pittrice (1678)
Πηγές
* Έκθεση 4 Δεκεμβρίου 2004 – 10 Απριλίου 2005 στο Αρχαιολογικό και Πολιτικό Μουσείο της Μπολόνια
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
