Ο Ντούτσιο ντι Μπουονινσένια ή και απλά Ντούτσιο (ιταλικά: Duccio di Buoninsegna, περ. 1255-1260 - 1318-1319) ήταν Ιταλός ζωγράφος της Σχολής της Σιένα, όπου και γεννήθηκε. Θεωρείται ο ιδρυτής της Σχολής ζωγραφικής της Σιένα και, μαζί με άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες, από τους "πατέρες" της Δυτικής Τέχνης. Κατά τη διάρκεια του βίου του προσλήφθηκε για να δημιουργήσει πολλά σημαντικά έργα σε κυβερνητικά και θρησκευτικά κτίρια σε όλη την Ιταλία. Ο Ντούτσιο θεωρείται ο θεμελιωτής του στυλ ζωγραφικής του trecento (=ενν. της εκατονταετίας του 1300) και της Σχολής της Σιένα[8], ενώ συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωση του γοτθικού στυλ της Σχολής.
Christ And The Samaritan Woman
Jesus opens the Eyes of a Man born Blind
Maestà : Enthroned Madonna , angels and Saints, detail
Maestà : St. Philip and St. James the Elder .
Maestà : St. James the Younger and St. Bartholomew
Maestà : Annunciation of death
Maestà : Farewell Mary of St. John
Maestà : Farewell Mary of the Apostles
Maestà : Annunciation , detail
Maestà : Adoration of the Magi
Maestà : Massacre of the Innocents
Maestà : Massacre of the Innocents
Maestà : Presentation in the Temple
Maestà : The twelve year old Jesus in the Temple
Maestà : calling of the Apostles Peter and Andrew
Maestà : The healing of the blind
Maestà : Transfiguration ( Transfiguration Domini )
Maestà : Temptation of Christ on the Mountain
Maestà : Christ's Entry into Jerusalem
Maestà : Christ before the High Priest and denial of Christ
Maestà : Washing of the Feet and the Last Supper
Maestà : Judas Kiss and prayer on the Mount of Olives
Maestà : Judas Kiss and prayer on the Mount of Olives , detail
Maestà : Betrayal of Judas and farewell to the Apostles
Maestà : Mocking of Christ and Christ before Caiaphas
Maestà : Christ accusation and interrogation by Pilate
Maestà : Christ before Pilate and Christ before Herod
Maestà : scourging and crowning with thorns
Maestà : Calvary and innocence of Pilate
Maestà : Three Marys at the Sepulchre and Descent into Hell
Maestà : Christ at Emmaus and Noli Me Tangere
Maestà : Christ at the closed door
Maestà : Apparition of Christ to the mountain of Galilee
Maestà : appearance of Christ on Tiberia lake
Maestà : appearance of Christ in the Supper of the Apostles
Βίος
Τα περισσότερα στοιχεία σχετικά με τον πρώιμο βίο και την οικογένειά του είναι σχετικά αβέβαια, καθώς δεν υπάρχει σχετική τεκμηρίωση.[9] Ήταν γιος κάποιου Μπουονινσένια (ή Μπονινσένια, Boninsegna),[8], ο οποίος κατά την εποχή που πρέπει να γεννήθηκε ο Ντούτσιο ζούσε στο χωριό Καμπορέτζιο (Camporegio)[9]. Ο Ντούτσιο καταγράφεται για πρώτη φορά σε κατάστιχο πληρωμών της πόλης της Σιένα το 1278, οπότε και ζωγράφισε δώδεκα ξύλινα κιβώτια, όπου φυλάσσονταν τα αρχεία της πόλης, με αμοιβή 40 σόλδια. Είχε ήδη καταγραφεί ως ζωγράφος, οπότε λογικά πρέπει να υποτεθεί ότι ήταν στη δεύτερη δεκαετία της ζωής του, και συνεπώς η χρονολογία γέννησής του μπορεί να τοποθετηθεί ανάμεσα στο 1255 με 1260.[10] Τα τελευταία 150 χρόνια αρκετοί ερευνητές μελέτησαν τα αρχεία ((Milanesi, 1854; Lisini, 1898; Davidsohn, 1900; Lusini, 1913; Bacci, 1932; Brandi, 1951; White, 1979; Stubblebine, 1979) και ανακάλυψαν αρκετά στοιχεία, πολύ περισσότερα από αυτά που υπάρχουν για άλλους Ιταλούς καλλιτέχνες της εποχής του (ή νωρίτερα).[8] Πολλά στοιχεία για τη ζωή του είχαν επίσης προκύψει από τη μελέτη των έργων του. Πολλές φορές έχει καταγραφεί για πρόστιμα ή χρέη, γεγονός που οδήγησε τους ιστορικούς να διαμορφώσουν την άποψη ότι είχε δυσκολίες να διαχειριστεί τα οικονομικά του. Οι καλλιτεχνικές του αρετές αρκούσαν, ωστόσο, για να επισκιάσουν την έλλειψη οργάνωσης, ως πολίτη, και έγινε διάσημος εν όσω ακόμη ζούσε. Τον 14ο αιώνα ο Ντούτσιο έγινε ένας από τους πλέον ευνοημένους αλλά και ριζοσπάστες ζωγράφους της Σιένα:
Τον επόμενο χρόνο (1279) του ανατέθηκε να ζωγραφίσει τα ξύλινα καλύμματα των κατάστιχων του δημοτικού θησαυροφυλακίου, αυτή τη φορά με αμοιβή 10 σόλδια. Καταγράφεται στη Σιένα κατά τον Μάρτιο - Απρίλιο του 1280, οπότε και κλήθηκε να πληρώσει το καθόλου ευκαταφρόνητο πρόστιμο των 100 λιρών. Ύστερα από αυτή την καταγραφή τα αρχεία αναφέρουν, τον Ιανουάριο του 1285, κάποιον "Γκούτσιο Μπονινσένια"(Guccio Boninsegna) που καταδικάστηκε να πληρώσει 10 σόλδια.[8]
Καλλιτεχνική σταδιοδρομία
Η Κλήση των Αποστόλων Πέτρου και Ανδρέα (από το έργο Maestà), περ. 1308-1311)
Πού και με ποιον σπούδασε ζωγραφική ο Ντούτσιο αποτελεί και σήμερα αντικείμενο μεγάλης διαμάχης, αλλά αναλύοντας το στυλ και την τεχνική του οι ειδικοί της ιστορίας της τέχνης κατάφεραν να περιορίσουν το πεδίο έρευνας.[11] Πολλοί πιστεύουν ότι σπούδασε με δάσκαλο τον Τσιμαμπούε, άλλοι όμως πιστεύουν ότι πιθανόν να ταξίδευσε στην Κωνσταντινούπολη και να σπούδασε με κάποιον από τους Βυζαντινούς ζωγράφους, καθώς η τεχνοτροπία και το στυλ του προσομοιάζουν πολύ με αυτά της Βυζαντινής τέχνης. Δυστυχώς, τα πρώτα του έργα σήμερα θεωρούνται χαμένα και, παρά το ότι είχε δραστηριότητα από το 1268 μέχρι σχεδόν το 1311 και ήταν αρκετά παραγωγικός, έχουν διασωθεί μόνο περίπου 13 έργα του.[12] Κατά τη δεκαετία 1286 - 1296 αναφέρεται ότι λάμβανε πληρωμές για αναθέσεις διακόσμησης των βιβλίων της πόλης (Ιανουάριος 1286, Αύγουστος 1291, Ιανουάριος 1292, Μάρτιος 1294, Οκτώβριος 1295).[8]
Μόνο δύο από τα διασωθέντα έργα του μπορούν να χρονολογηθούν με ακρίβεια. Και τα δύο είναι μεγάλες αναθέσεις από το δημόσιο:[13] Η Μαντόννα του Ρουτσελλάι (Rucellai Madonna), η οποία σήμερα βρίσκεται στην πινακοθήκη Ουφίτσι της Φλωρεντίας, που του ανατέθηκε τον Απρίλιο του 1285 από την Compagnia del Laudesi di Maria Vergine για να τοποθετηθεί σε παρεκκλήσιο του ναού της Σάντα Μαρία Νοβέλλα (Santa Maria Novella) της Φλωρεντίας και η Maestà, για την Αγία Τράπεζα του Καθεδρικού ναού της Σιένα, που του ανατέθηκε το 1308 και ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 1311.[14]
Το συμβόλαιο για τη δημιουργία της Μαντόννα του Ρουτσελάι υπήρχε στα κρατικά αρχεία της Φλωρεντίας, αποκαλύφθηκε το 1790 και δημοσιεύτηκε το 1854, αλλά μόνο το 1930 διαπιστώθηκε αδιαμφισβήτητα ότι αυτό αναφερόταν στον συγκεκριμένο πίνακα. Ο Τζόρτζιο Βαζάρι αναφέρει ότι επρόκειτο για τον μεγαλύτερο πίνακα που είχε δημιουργηθεί, αλλά τον αποδίδει στον Φλωρεντινό Τσιμαμπούε. Η άποψη του Βαζάρι, που μάλλον για προσωπικούς λόγους δεν ήθελε να αποδώσει ένα τόσο λαμπρό έργο σε Φλωρεντινό, έγινε γενικά αποδεκτή μέχρι τις αρχές του αιώνα μας, επειδή παρουσιάζει σαφείς ομοιότητες με έργα του Τσιμαμπούε. Ορισμένοι σύγχρονοι κριτικοί τέχνης, που δεν μπορούν πλέον να αμφισβητήσουν ότι πρόκειται για έργο του Ντούτσιο, συμπέραναν ότι ο Ντούτσιο πρέπει να ήταν μαθητής του Τσιμαμπούε, γι' αυτό και η έντονη επίδρασή του, ή ακόμα και απομίμησή του από πλευράς Ντούτσιο.[9]
Ύφος
Η Μαντόννα με το Βρέφος να της τραβά τα μαλλιά
Δεν υπάρχει σαφής μαρτυρία ότι ο Ντούτσιο ζωγράφισε νωπογραφίες.[11] Τα γνωστά του έργα είναι πίνακες σε ξύλο, τους οποίους ζωγράφισε χρησιμοποιώντας αυγοτέμπερα και στόλισε με φύλλα χρυσού. Αντίθετα με τους δασκάλους και τους καλλιτέχνες της εποχής του, ο Ντούτσιο ήταν τεχνίτης στην τέμπερα και κατάφερε να "κατακτήσει" αυτό το μέσον με κομψότητα αλλά και ακρίβεια.
Το ύφος του ήταν, κατά κάποιο τρόπο, παρόμοιο με αυτό της βυζαντινής τέχνης, με το χρυσό φόντο και γνωστές θρησκευτικές σκηνές, αλλά είναι και διαφορετικό και περισσότερο πειραματικό. Τα χρώματά του είναι θερμά και ελκυστικά. Τα έργα του έχουν υψηλή αισθητική με απαλές λεπτομέρειες, ενώ ορισμένες φορές ενθέτει και πετράδια και διακοσμητικά υφάσματα. Είναι επίσης γνωστός για τον πολύπλοκο τρόπο με τον οποίο οργάνωνε τον χώρο κάθε έργου. Η οργάνωση των μορφών είναι εξειδικευμένη και πάντα εξυπηρετεί κάποιο σκοπό. Στη Rucellai Madonna (περ. 1285) ο θεατής μπορεί να αποθαυμάσει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά συγκεντρωμένα.[15]
Ο Ντούτσιο άρχισε να αποδομεί τις αιχμηρές γραμμές της βυζαντινής ζωγραφικής και να "μαλακώνει" τις μορφές του. Χρησιμοποιούσε μοντέλα (παίζοντας με σκούρα και ανοικτά χρώματα) ώστε να αποκαλύπτει τις μορφές που κρύβονται κάτω από τα βαριά ενδύματα. Τα χέρια, τα πόδια και τα πρόσωπα γίνονται πιο στρογγυλευμένα και τρισδιάστατα.
Ο Ντούτσιο ήταν επίσης ένας από τους πρώτους ζωγράφους που ζωγράφισε μορφές με "αρχιτεκτονικές" τοποθετήσεις: Είχε αρχίσει να εξερευνά και να διερευνά το βάθος και τον χώρο. Είχε, επίσης, δώσει σημαντική προσοχή στο συναίσθημα, κάτι που δεν παρατηρείται σε άλλους καλλιτέχνες της εποχής του. Οι χαρακτήρες αλληλεπιδρούν τρυφερά και απαλά ο ένας με τον άλλο, έτσι σαν να μην πρόκειται για την Παρθένο και τον Ιησού, αλλά απλά για τη μητέρα με το παιδί της. Καθώς "φλερτάρει" με τον νατουραλισμό, αντίθετα με αυτόν οι πίνακές του εμπνέουν δέος. Οι μορφές του Ντούτσιο μοιάζουν σαν να είναι έξω από αυτόν τον κόσμο και να είναι ουράνιες: Υπάρχουν κάπου αλλού με όμορφα χρώματα, απαλές κώμες, με χάρη και ντυμένες με υφάσματα που δεν μπορεί να είναι διαθέσιμα σε απλά ανθρώπινα πλάσματα. Η επιρροή του είναι εμφανής σε πολλούς άλλους ζωγράφους, όπως ο Σιμόνε Μαρτίνι και οι αδελφοί Λορεντσέττι (Αμπρόζιο και Πιέτρο).
Στην τέχνη του Ντούτσιο η επισημότητα της Ιταλο-βυζαντινής παράδοσης, ενδυναμωμένη από σαφέστερη αντίληψη της εξέλιξής της από τις κλασικές ρίζες, συγχωνεύεται με τη νέα πνευματικότητα της γοτθικής τεχνοτροπίας. Από πολλούς η Maestà θεωρείται το μεγαλύτερο έργο του, που σήμερα βρίσκεται στον καθεδρικό της Σιένα.[9] Το πίσω μέρος του πίνακα είναι διαιρεμένο σε 26 τμήματα, στα οποία απεικονίζονται επεισόδια από τα Πάθη του Χριστού. Η επίδραση του γαλλικού γοτθικού στυλ είναι εμφανής στις γραμμές των καμπυλών, που είναι ιδιαίτερα απαλές, και την επιλογή των χρωμάτων.[16]
Εικονοθήκη
Ο Ευαγγελισμός
Η Μεταμόρφωση
Τρίπτυχο με τη Σταύρωση
Η Φυγή στην Αίγυπτο
Ο δωδεκαετής Ιησούς στον Ναό
Η Μαντόννα του Ρουτσελλάι
Η Ανάσταση του Λαζάρου
Ο Ιησούς και η Σαμαρίτις
Ένθρονη Παρθένος (λεπτομέρεια)
Maestà
Σωζόμενα έργα
Κύριο λήμμα: Κατάλογος έργων του Ντούτσιο ντι Μπουονινσένια
Σιένα, Καθεδρικός ναός
Παναγία Βρεφοκρατούσα, περ. 1300-1305.
Παναγία Βρεφοκρατούσα - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο, Museo d'arte sacra della Val d'Arbia, Μπουονκονβέντο, κοντά στη Σιένα
Μαντόννα του Gualino - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο, Galleria Sabauda, Τορίνο
Παναγία Βρεφοκρατούσα με δύο Αγγέλους (γνωστή και ως Μαντόννα του Crevole; περ. 1280) - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο, Museo dell'Opera Metropolitana, Σιένα
Ένθρονη Παναγία Βρεφοκρατούσα και έξι Άγγελοι' (περ. 1285) - Γνωστή και ωςRucellai Madonna / Madonna Rucellai - TΤέμπερα και χρυσός σε ξύλο, , Ουφίτσι, Φλωρεντία (μεταφέρθηκε από τη Santa Maria Novella)
Εσταυρωμένος - Τέμπερα σε ξύλο, Συλλογή Odescalchi, Ρώμη, βρισκόταν στο Castello Orsini του Μπρατσιάνο
Εσταυρωμένος του Grosseto (1289), -Ναός Αγίου Φραγκίσκου, Γκροσσέτο
Η Παναγία των Φραγκισκανών (περ. 1300) - Crucifix, [Εθνική Πινακοθήκη Σιένα]]
Κοίμηση, Ταφή και Στέψη της Παρθένου - Παράθυρο με χρωματιστό γυαλί, Καθεδρικός ναός της Σιένα
Maestà - Kunstmuseum, Βέρνη, Ελβετία
Παναγία Βρεφοκρατούσα - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη (πριν στη Συλλογή Stoclet, Βρυξέλλες)[13][17]
Παναγία Βρεφοκρατούσα και έξι Άγγελοι - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο, Galleria Nazionale dell'Umbria, Περούτζια, Ιταλία
Πολύπτυχο: Παναγία Βρεφοκρατούσα με τους Αγίους Αυγουστίνο, Πέτρο, Παύλο, Δομήνικο, τέσσερις Αγγέλους και τον Ιησού να ευλογεί (γνωστό επίσης και ως Dossale no. 28; περ. 1305) - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο, Pinacoteca Nazionale, Siena
Πολύπτυχο αριθ. 47: Παναγία Βρεφοκρατούσα με τους Αγίους Αγνή, Ιωάννη Ευαγγελιστή, Ιωάννη Βαπτιστή και Μαρία Μαγδαληνή, δέκα Πατριάρχες και προφήτες και τον Ιησού να ευλογεί - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο, [[Εθνική Πινακοθήκη Σιένα
Η παράδοση του κάστρου Giuncarico - Τοιχογραφία, Palazzo Pubblico, Σιένα
Maestà με επεισόδια από τα Πάθη του Χριστού - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο, Καθεδρικός Μάσσα Μαριττίμα, Ιταλία
Μικρό τρίπτυχο: Η Μαστίγωση του Χριστού- Η Σταύρωση με Αγγέλους- Η Ταφή - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο, Società di Esecutori di Pie Deposizioni, Σιένα
Μικρό τρίπτυχο: Πααγία Βρεφοκρατούσα με τους Αγίους Δομήνικο, Αγνή και επτά Προφήτες - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο - Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου
Φορητός πίνακας Αγίας Τράπεζας: Σταύρωση με ευλογία του Χριστού, τον Άγιο Νικόλαο και τον Άγιο Γρηγόριο - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο, Μουσείο Καλών Τεχνών Βοστώνης, ΗΠΑ[18]
Μικρό τρίπτυχο: Σταύρωση με Αγγέλους; Ευαγγελισμός και Παναγία Βρεφοκρατούσα και Αγγέλους, Stigmata του Αγίου Φραγκίσκου με την Παναγία και τον Χριστό ένθρονους - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο, Βασιλικές Συλλογές, Hampton Court, κοντά στο Λονδίνο
Maestá (Η Παρθένος με το Βρέφος ένθρονη, είκοσι Αγγέλους και δεκαεννέα Αγίους) - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο, Museo dell'Opera Metropolitana, Σιένα
Maestà (Ο Πειρασμός του Χριστού στο Όρος) - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο - Συλλογή Frick, Νέα Υόρκη
Η Σταύρωση (περ.1315) - Τέμπερα και χρυσός σε ξύλο - New-York Historical Society, Νέα Υόρκη
Δείτε επίσης
Κατάλογος Ιταλών ζωγράφων
Παραπομπές
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
RKDartists. 24510. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Δανικά, Αγγλικά) Kunstindeks Danmark. 2052. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Γαλλικά) AGORHA. 130764. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστραλίας. 1091249. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Union List of Artist Names. 2 Νοεμβρίου 2017. 500029165. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2018.
www.kulturarv.dk/kid/VisKunstner.do?kunstnerId=2052. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2018.
Treccani.it: Dizionario Biografico degli Italiani - Volume 41 (1992)
Encyclopedia Britannica, λήμμα Duccio
Treccani.it, Enciclopedia dell' Arte Medievale (1994), L. Bellosi DUCCIO di Buoninsegna
Smart 1978, σελ. 39.
smarthistory.khanacademy.org/duccio-madonna.html
«Madonna and Child Duccio di Buoninsegna (Italian, active by 1278–died 1318 Siena)». Metropolitan Museum of Art. Ανακτήθηκε στις 10 December 2012.
Smart 1978, σελ. 40.
Polzer, Joseph (2005). «A Question of Method: Quantitative Aspects of Art Historical Analysis in the Classification of Early Trecento Italian Painting Based on Ornamental Practice». Mitteilungen des Kunsthistorisches Institutes in Florenz 49: 33–100. Ανακτήθηκε στις 5 March 2012.
Storia dell'Arte, λήμμα Duccio di Buoninsegna
Christiansen, Keith. "Recent Acquisitions, A Selection: 2004–2005." Metropolitan Museum of Art Bulletin 63 (Fall 2005), pp. 14–15, ill. on cover (color, cropped) and p. 14 (color).
Boston MFA
Πηγές
Beck, James (2006). Duccio to Raphael. European Press Academic Publishing. ISBN 8883980433.
Smart, Alastair (1978). The Dawn of Italian Painting 1250–1400. Oxford: Phaidon. ISBN 0714817694.
Περαιτέρω ανάγνωση
Bellosi, Luciano (1999). Duccio: The Maestà. New York: Thames and Hudson. ISBN 9780500237717.
Bellosi, Luciano; Ragionieri, Giovanna (2003). Duccio di Buoninsegna. Giunti Editore. ISBN 9788809032088.
Jannella, Cecilia (1991). Duccio di Buoninsegna. Scala/Riverside. ISBN 9781878351180.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
www.DuccioDiBuoninsegna.org 130 works by Duccio
"The Missing Madonna: The story behind the Met's most expensive acquisition" The New Yorker Magazine, July 11 & 18, 2005, by Calvin Tomkins
Duccio in Panopticon Virtual Art Gallery
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License