.
Ο Ελίας Κανέττι (Elias Canetti, βουλγάρικα: Елиас Канети, 1905 - 1994) ήταν συγγραφέας, που βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, το 1981.
Είναι ευρύτερα γνωστός για το μυθιστόρημα «Η τύφλωση» (Die Blendung) και τη μελέτη «Μάζα και Εξουσία», που αφορά τη συμπεριφορά του πλήθους, η οποία εκφράζεται σε δραστηριότητες όπως η ομαδική βία και οι θρησκευτικές συγκεντρώσεις. Τα έργα του είναι γραμμένα στη Γερμανική γλώσσα.[3]
Η ζωή του
Γεννήθηκε στο Ρούσε της Βουλγαρίας στις 25 Ιουλίου 1905· ήταν ο μεγαλύτερος από τους τρεις γιους της οικογένειάς του.[4] Οι πρόγονοί του, από την πλευρά του πατέρα του, είχαν μετακομίσει στο Ρουστσούκ από την Αδριανούπολη[5] όπου είχαν εγκατασταθεί αρχικά μετά την εκδίωξη των Εβραίων από την Ισπανία το 1492. Το αρχικό όνομα της οικογένειας ήταν Cañete από το όνομα ενός χωριού στην Ισπανία. Η μητέρα του Κανέττι καταγόταν από μια από τις παλαιότερες Σεφαραδίτικες οικογένειες της Βουλγαρίας, την οικογένεια Arditti,[5] της οποίας ορισμένα μέλη ήταν φυσικοί και αστρονόμοι στη βασιλική αυλή του Αλφόνσου του Δ΄ και του Πέτρου του Δ΄ της Αραγωνίας). Στο Ρουστσούκ ο πατέρας και ο παππούς τού Κανέττι ασχολούνταν με το εμπόριο.
Ο Κανέττι έζησε μέχρι το 1911 στο Ρουστσούκ, οπότε η οικογένειά του μετακόμισε στην Αγγλία. Το 1912, μετά τον ξαφνικό θάνατο του πατέρα του, μετακόμισε με τη μητέρα και τα αδέρφια του στη Βιέννη. Εκεί ο Κανέττι, ο οποίος ήδη μιλούσε λαντίνο, βουλγαρικά, αγγλικά (που τα είχε μάθει τον ένα χρόνο που έζησε στο Λονδίνο), καθώς και λίγα γαλλικά, έμαθε τα γερμανικά από τη μητέρα του, η οποία επέμενε ιδιαίτερα να μάθει τη γλώσσα αυτή και του τα δίδαξε η ίδια. Το 1916 μετακόμισαν στη Ζυρίχη, όπου έζησαν πέντε χρόνια, και έπειτα στη Φρανκφούρτη, μέχρι το 1924, οπότε ο Κανέττι, αφού τελείωσε το γυμνάσιο, επέστρεψε στη Βιέννη για να σπουδάσει χημεία.[3][6]
Όμως, αν και πήρε το πτυχίο χημείας από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης πέντε χρόνια αργότερα, δεν εργάστηκε ποτέ ως χημικός. Ήδη κατά τη διάρκεια των σπουδών του άρχισε να ασχολείται με τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία, και εντάχθηκε στους λογοτεχνικούς κύκλους. Ο Κανέττι έκλινε προς την αριστερά και πήρε μέρος στην επανάσταση του Ιουλίου του 1927. Το 1934 νυμφεύθηκε τη Βέζα Τάουμπνερ-Καλντερόν (Veza Taubner-Calderon), που στάθηκε αφοσιωμένη βοηθός στο έργο του. Το 1938, μετά το Άνσλους, μετακόμισε στο Λονδίνο, όπου συνδέθηκε με τη ζωγράφο Μαρί-Λουίζ φον Μοτεσίσκι (Marie-Louise von Motesiczky) και αργότερα με τη συγγραφέα Άιρις Μέρντοκ (Iris Murdoch). Το 1971 νυμφεύθηκε για δεύτερη φορά, την Έρα Μπούσορ (Hera Buschor) με την οποία απέκτησαν μία κόρη. Ο Κανέττι παρέμεινε στην Αγγλία μέχρι τη δεκαετία του 1970, έχοντας πάρει τη Βρετανική υπηκοότητα ήδη από το 1952. Παρόλα αυτά, συνέχισε να γράφει στα γερμανικά. Αργότερα επέστρεψε στη Ζυρίχη, όπου έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του.
Το 1981, τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας «για το συγγραφικό του έργο χαρακτηρίζεται από ευρύτητα απόψεων, από πλούτο ιδεών και από καλλιτεχνική δύναμη».[7]
Πέθανε στη Ζυρίχη στις 14 Αυγούστου 1994.
Ο τάφος του Κανέττι στη Ζυρίχη
Το έργο του
Το μοναδικό μυθιστόρημά του (Η τύφλωση) ο Κανέττι το συνέγραψε τα έτη 1931-1932 επηρεασμένος από τις λαϊκές ταραχές εναντίον του πληθωρισμού, στη Φρανκφούρτη, κατά τη δεκαετία του 1920 και τον εμπρησμό του δικαστικού μεγάρου της Βιέννης, το 1927, από εξαγριωμένο πλήθος. Η παρατήρηση αυτών των γεγονότων γέννησε το ενδιαφέρον του Κανέττι για τη ψυχολογία και τη συμπεριφορά των μαζών.
Μετά την εγκατάστασή του στην Αγγλία, ύστερα από την επικράτηση των Ναζί και το Άνσλους, εγκατέλειψε τη λογοτεχνία, αφοσιώθηκε στη μελέτη του συνδρόμου της εξουσίας και έγραψε το γνωστότερο έργο του, το Μάζα και εξουσία το 1960. Με το ίδιο πνεύμα είναι γραμμένα και τα τρία θεατρικά έργα του: Ο γάμος (1932), Η κωμωδία της ματαιοδοξίας (1933) και Οι ορισμένου χρόνου (1956).
Εργογραφία (επιλογή)
1932: Hochzeit (Γάμος) δράμα
1933: Komödie der Eitelkeit (Η κωμωδία της ματαιοδοξίας) δράμα
1936: Die Blendung (Η τύφλωση) μυθιστόρημα
—μτφ. Τζένη Μαστοράκη (εκδ. "ΓΡΑΜΜΑΤΑ", α΄ έκδ. 1985)
1956: Die Befristeten (Οι ορισμένου χρόνου) δράμα
1960: Masse und Macht (Μάζα και Εξουσία) δοκίμιο
—μτφ. Αγγέλα Βερυκοκάκη-Αρτέμη (εκδ."ΗΡΙΔΑΝΟΣ",α΄ έκδ. 1971, ανατ. 2009)
1968: Die Stimmen von Marrakesch (Οι φωνές του Μαρρακές) ταξιδιωτικό
—μτφ. Νίκος Δήμου (εκδ. "LIBRO", 1983)
1969: Der andere Prozess: Kafkas Briefe an Felice (Η άλλη δίκη: τα γράμματα του Κάφκα στην Φελίτσε) λογοτεχνική μελέτη
—μτφ. Αλέξανδρος Ίσαρης (εκδ. "SCRIPTA", 2002 και εκδ. «ΑΡΜΟΣ»)
1977: Die Gerettete Zunge. Geschichte einer Jugend (Η γλώσσα που δεν κόπηκε. Ιστορία μιας νιότης ) αυτοβιογραφία: παιδικά και εφηβικά χρόνια
—μτφ. Αλεξάνδρα Παύλου (εκδ. "ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ", 2003)
1980: Die Fackel im Ohr. Lebensgeschichte 1921–1931 (Ο πυρσός στο αυτί. Αυτοβιογραφία 1921-1931)
—μτφ. Αλεξάνδρα Παύλου (εκδ. "ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ", 2004)
1985: Das Augenspiel. Lebensgeschichte 1931-1937 (Το παιχνίδι των ματιών. Αυτοβιογραφία 1931-1982)
—μτφ. Αλεξάνδρα Παύλου (εκδ."ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ", 2006)
2002: Über Tiere (Περί ζώων)
2003: Party im Blitz: Die englischen jahre (Πάρτι και αερομαχίες Τα χρόνια στην Αγγλία)
—μτφ. Αλεξάνδρα Παύλου (εκδ.<"ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ", 2007)
2003: Über den Tod (Περί του θανάτου)
2004: Über die Dichter (Περί του ποιητού)
2011: Liebhaber ohne Adresse (Εραστής χωρίς διεύθυνση). Αλληλογραφία των ετών 1942–1992 με την Marie-Louise von Motesiczky
Παραπομπές
«Elias Canetti - Facts». nobelprize.org. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2014.
The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/36519. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021.
https://www.britannica.com/biography/Elias-Canetti
Lorenz, Dagmar C. G. (17 April 2004). «Elias Canetti». Literary Encyclopedia (The Literary Dictionary Company Limited). ISSN 1747-678X. Ανακτήθηκε στις 2010-03-16.
«Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2020.
«Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Νοεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2020.
https://www.nobelprize.org/prizes/literature/1981/summary/
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς, τόμος 27.
Βιβλιογραφία
Parry, I. "Attitudes to Power", in I. Parry, Speak Silence (1988), p. 253-
Manuel Vázquez Montalbán and Willi Glasauer (1988). Scenes from World Literature and Portraits of Greatest Authors. Barcelona: Círculo de Lectores.
Gentis, Roger La folie Canetti, Paris: Maurice Nadeau, 1993
Donahue, William Collins The End of Modernism: Elias Canetti’s Auto-da-Fé (University of North Carolina Press, 2001).
Brill, Lesley "Terrorism, "Crowds and Power", and the Dogs of War", Anthropological Quarterly 76(1), Winter 2003: 87–94.[1]
Morgan, Peter (2005) "Georges Kien and the 'Diagnosis of Delusion' in Elias Canetti's Die Blendung", Twentieth-Century Literary Criticism Volume 157. United States: Gale.
Donahue, William Collins and Julian Preece (eds), The Worlds of Elias Canetti: Centenary Essays (Cambridge Scholars Publishing, 2007).
Lorenz, Dagmar C.G. (2009). "Introduction": A Companion to the Works of Elias Canetti.
Brighenti, Andrea Mubi "Elias Canetti and the Counter-Image of Resistance", Thesis Eleven, August 2011 vol. 106 no. 1 73-87.[2]
Antonello Lombardi, "Elias Canetti e la scuola dell'ascolto", in Nuova informazione bibliografica (il Mulino)] 2/2016, aprile-giugno
Salvatore Costantino (a cura di), Ragionamenti su Elias Canetti. Un colloquio palermitano (scritti di Manfred Durzak, Roberto Esposito, Giulio Schiavoni, Franz Schuh, Hans Georg Zapotoczky e Salvatore Costantino), FrancoAngeli, Milano 1998.
M. E. D'Agostini (a cura di), Canetti, numero monografico di 'Annali dell'Istituto di Lingue e Letterature germaniche', Università di Parma, Bulzoni editore, Roma 1985.
Matteo Galli, Invito alla lettura di Canetti, Mursia, Milano 1986.
Giovanni Scimonello, Per Canetti, Tullio Pironti, Napoli 1987.
Davide D'Alessandro, Musica e potere. Il direttore d'orchestra da Canetti a Furtwängler, Goliardiche, Trieste 2005.
Enzo Musolino, Potere e Paranoia. Il concetto di potere nell'analisi di Elias Canetti, Il Prato editore, Padova 2008.
Antonio De Simone - Davide D'Alessandro, Conflitti indivisibili. Come orientarsi nel «pensier del presente», Morlacchi editore, Perugia 2011.
Luigi Alfieri - Antonio De Simone (a cura di), Leggere Canetti. «Massa e potere» cinquant'anni dopo, Morlacchi editore, Perugia 2011.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
