Ιράκ

Το Ιράκ είναι κράτος της Ν.Δ. Ασίας στην περιοχή της Μεσοποταμίας (μεταξύ των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη). Το Ιράκ από το 1930 έγινε ανεξάρτητο βασίλειο και το 1958, με επανάσταση, ανακηρύχτηκε δημοκρατία. Συνορεύει ανατολικά με το Ιράν, δυτικά με τη Συρία και την Ιορδανία, νότια με το Κουβέιτ και τη Σαουδική Αραβία και βόρεια με την Τουρκία.

Η έκτασή του είναι 437.072 τετρ. χλμ. και ο πληθυσμός του 28.945.657 κατ. (εκτ. Ιουλίου του 2009)[1].

Γεωγραφία

Το βορειοανατολικό Ιράκ είναι περιοχή ορεινή, συνέχεια της Αρμενίας. Το τμήμα της Μεσοποταμίας είναι ένα λεκανοπέδιο από εύφορες πεδιάδες και αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της χώρας.

Το υπόλοιπο τμήμα του Ιράκ είναι ερημικό ή στεπώδες (προέκταση της συριακής ερήμου).

Το βόρειο Ιράκ έχει ψυχρό κλίμα και αρκετές βροχές, εξαιτίας του ότι είναι ορεινό. Όμως γενικά το κλίμα του Ιράκ είναι ζεστό και ξηρό. Η περιοχή της Βαγδάτης, αν και βρίσκεται στην εύκρατη ζώνη (στο ίδιο ύψος περίπου με την Κρήτη) είναι το μέρος του κόσμου με την ψηλότερη θερμοκρασία (φτάνει συχνά τους 50 °C το καλοκαίρι). Λίγες βροχές πέφτουν, αλλά τόσο απότομες και ραγδαίες, που ο Τίγρης και ο Ευφράτης, τα δύο μεγάλα ποτάμια της δυτικής Ασίας, πλημμυρίζουν συχνά. Οι ποταμοί αυτοί πηγάζουν από τον αρμενικό Ταύρο και τον Αντίταυρο. Η σημασία των δύο αυτών ποταμών για το Ιράκ είναι πάρα πολύ μεγάλη, γιατί μόνο απ' αυτούς προέρχεται η άρδευση των μεγάλων πεδιάδων.

Στην περιοχή αυτή της Μεσοποταμίας, εξαιτίας του πλούτου του εδάφους, αναπτύχθηκαν αξιόλογοι πολιτισμοί. Πρώτα οι Ασσύριοι και οι Βαβυλώνιοι, μετά οι Πέρσες, πέρασαν από τη Μεσοποταμία αναπτύσσοντας πολιτισμούς, που ίχνη τους υπάρχουν ακόμα. Τα ερείπια αρχαίων πόλεων, όπως της Νινευή και της Βαβυλώνας μαρτυρούν το μεγαλείο της εποχής τους.

Ο Τίγρης και ο Ευφράτης, τελικά συνενώνονται και σχηματίζουν το Σατ-ελ-Αράμπ, που χύνεται στον Περσικό κόλπο, σχηματίζοντας μεγάλο δέλτα, ένα από τα πιο εύφορα της γης.

Το Ιράκ είναι χώρα γεωργική και κτηνοτροφική. Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις βρίσκονται κυρίως στην περιοχή της Μεσοποταμίας. Καλλιεργούνται δημητριακά, μπαμπάκι, λαχανικά, ρύζι και υπάρχουν και χουρμαδιές. Σχετικά με την κτηνοτροφία, εκτρέφονται αιγοπρόβατα, αλλά και βόδια, άλογα (αραβικές ράτσες αλόγων) και καμήλες.

Δημογραφία
Η ανάπτυξη του πληθυσμού (1961-2003) από στοιχεία του FAOSTAT (πληθυσμός σε χιλιάδες).

Ο πληθυσμός της χώρας είναι 26.783.383 κατ. (2006). Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού είναι 2.,5% (εκτίμηση 2009). Ρυθμός γεννήσεων 30,1 γεννήσεις/1000 πληθυσμού (εκτ. 2009) και θανάτου 5,14 θάνατοι/1000 πληθυσμού (εκτίμηση 2008) Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού ήταν σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2009 τα 69,94 χρόνια (68,6 χρόνια οι άνδρες και 71,34 οι γυναίκες).[1]

Οι κάτοικοι του Ιράκ είναι, κατά μεγάλο ποσοστό, Άραβες. Υπάρχουν όμως Τούρκοι, Εβραίοι, Πέρσες και Κούρδοι. Είναι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα (εκτός από τους Εβραίους και από λίγους χριστιανούς).

Πρωτεύουσα του Ιράκ είναι η Βαγδάτη (5.772.000 κατ. το 2003), πόλη καθαρά ανατολίτικη που μόλις τώρα άρχισε να εκσυγχρονίζεται κατά το δυτικό τύπο. Άλλες μεγάλες πόλεις είναι η Αλ Μπάσρ ή Βασόρα (η Βενετία της Ανατολής, με τις πολλές της διώρυγες, στις όχθες του Τίγρη), η Μοσούλη, η Άρμπιλ (αρχαία Άρβηλα) και το Κιρκούκ.

Διακυβέρνηση

Το Σύνταγμα που επικυρώθηκε το 2005 μπορεί να τεθεί σε δημοψήφισμα. Αρχηγός Κράτους είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Από τις 6 Απριλίου του 2005 στο αξίωμα αυτό υπηρετεί ο Τζαλάλ Ταλαμπανί. Αντιπρόεδροι από τις 22 Απριλίου του 2006 είναι ο Αντίλ Αμπντ αλ-Μαχντί και ο Ταρίκ αλ-Χασίμι. Μαζί με τους δύο αντιπροέδρους, ο Πρόεδρος απαρτίζει το Προεδρικό Συμβούλιο. Αρχηγός κυβέρνησης είναι ο Πρωθυπουργός (από τις 20 Μαΐου του 2006 ο Νουρί αλ Μαλίκι).

Εκλογές

Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.[1]. Οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν στις 7 Μαρτίου του 2010. Εξελέγησαν 325 μέλη του Συμβουλίου των Αντιπροσώπων, το οποίο εκλέγει με τη σειρά του τον Πρόεδρο και τον Πρωθυπουργό του Ιράκ. Οι εκλογές είχαν αποτέλεσμα τη μερική νίκη του Ιρακινού Εθνικού Κινήματος του πρώην πρωθυπουργού, Αγιάντ Αλάουι, με 91 έδρες (έγινε ο μεγαλύτερος συνασπισμός στο Συμβούλιο). Στη δεύτερη θέση αναδείχθηκε ο Συνασπισμός του Κράτους Δικαίου, του πρωθυπουργού Νουρί αλ-Μαλίκι, με 89 έδρες. Οι εκλογές ήταν αμφιλεγόμενες.[3] Τον Ιανουάριο του 2010 απαγορεύτηκε σε 499 υποψηφίους να μετάσχουν στις εκλογές, εξαιτίας των φερόμενων δεσμών τους με το Κόμμα Μπάαθ.[4][5] Στις 19 Απριλίου 2010 έγινε επαναληπτική καταμέτρηση των ψηφοδελτίων.[6] Στις 14 Μαΐου ανακοινώθηκε ότι δεν υπήρξαν παρατυπίες έπειτα και από τη νέα καταμέτρηση.[7] Το αποτέλεσμα των εκλογών επικυρώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο την 1η Ιουνίου 2010.

Αποτελέσματα γενικών εκλογών 2010

Συμβούλιο Αντιπροσώπων του Ιράκ, 7 Μαρτίου 2010 Συνασπισμοί και κόμματα Ψήφοι % Έδρες Μεταβολή (+/–)
Ιρακινό Εθνικό Κίνημα (al-Iraqiya) 2.849.612 24,72% 91 +54
Συνασπισμός Κράτος Δικαίου 2.792.083 24,22% 89 +64
Εθνικός Ιρακινός Συνασπισμός 2.092.066 18,15% 70 –35
Συνασπισμός του Κουρδιστάν 1.681.714 14,59% 43 –10
Κίνημα για Αλλαγή (Gorran) 476.478 4,13% 8 +8
Ενωτικός Συνασπισμός του Ιράκ 306.647 2,66% 4 +4
Μέτωπο Ιρακινής Συμφωνίας (al-Tawafuq) 298.226 2,59% 6 –38
Ισλαμική Ένωση του Κουρδιστάν 243.720 2,12% 4 –1
Ισλαμική Ομάδα του Κουρδιστάν 152.530 1,32% 2 +1
Μειονότητες 61.153 - 8 +6
Σύνολο (συμμετοχή 62,4 %) 11.526.412 100% 325 +50
Πηγή: themajlis.org
Οικονομία

Το ΑΕΠ της χώρας είναι 68,553 δισ. δολάρια ΗΠΑ (σε ονομαστικές τιμές, εκτίμηση 2009[2]). Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι 2.195$ (εκτίμηση 2009).

Η παραγωγή του Ιράκ είναι πολύ κατώτερη από τις δυνατότητες της χώρας, γιατί γίνεται με αρκετά πρωτόγονα μέσα. Το 78% των κατοίκων ασχολούνται στην ύπαιθρο γι' αυτό και δεν υπάρχουν βιομηχανίες.

Ένα από τα ιδιαίτερα οικονομικά χαρακτηριστικά του Ιράκ είναι το πετρέλαιο. Η παραγωγή πετρελαίου φτάνει στα 41 εκατομ. τόνους κάθε χρόνο. Μεγάλες πετρελαιοπηγές υπάρχουν στη Μοσούλη, στο Κιρκούκ, στη Βασόρα κλπ. Όμως στο Ιράκ δε γίνεται καμιά επεξεργασία πετρελαίου. Μεταφέρεται με αγωγούς είτε στον Περσικό κόλπο, είτε στη Μεσόγειο και εξάγεται σαν πρώτη ύλη.

Γενικά το Ιράκ, αν και χώρα πλούσια, είναι, προς το παρόν, υποανάπτυκτη. Οι συγκοινωνίες δεν είναι καλές, βιομηχανία σχεδόν δεν υπάρχει. Οι εξαγωγές της χώρας περιορίζονται σε αργό πετρέλαιο και γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα.

Ιστορία
Από την αρχαιότητα ως τον 20ο αιώνα
Ιστορική όψη της Βαβυλώνας

Η περιοχή του σημερινού Ιράκ κατά την αρχαιότητα ήταν γνωστή ως Μεσοποταμία, όπου βρίσκονταν οι εύφορες κοιλάδες των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη. Η Μεσοποταμία ονομάστηκε λίκνο του πολιτισμού καθώς εκεί αναπτύχθηκαν μεγάλοι πολιτισμοί ήδη από το 5.000 π.Χ.. Διαδοχικά, στην περιοχή εμφανίζονται: Σουμέριοι, Ακκάδιοι, Βαβυλώνιοι και Ασσύριοι. Αυτοί οι πολιτισμοί ήταν οι πρώτοι που ανέπτυξαν σε βασικό στάδιο διάφορες επιστήμες, όπως τα μαθηματικά και την φιλοσοφία, καθώς επινόησαν και την γραφή. Τον έκτο αιώνα π.Χ., η περιοχή έγινε ένα τμήμα της περσικής αυτοκρατορίας υπό τον Κύρο, ενώ αργότερα κατακτήθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος ήταν επί κεφαλής των συνασπισμένων Ελλήνων.

Μετά από διάφορες περιόδους κυριαρχίας γειτονικών κρατών: Σελευκίδες, Πάρθοι και Σασσανίδες, το 634 μ.Χ. οι Άραβες εισέβαλαν στην Μεσοποταμία. Τον 7ο αιώνα καθώς ο εξισλαμισμός προχωρούσε με γρήγορους ρυθμούς, η Βαγδάτη έγινε η πρωτεύουσα του Χαλιφάτου των Αββασιδών. Μετά την δολοφονία του χαλίφη Αλί, προκλήθηκε ισχυρό θρησκευτικό σχίσμα από το προέκυψε ο σιιτισμός. Κατά την διάρκεια του 12ου με 14ο αιώνα η περιοχή γνώρισε τις εισβολές διαφόρων λαών: δύο φορές των Μογγόλων, των Τουρκμένων των Τατάρων και των Κούρδων. Από τον 17ο αιώνα ως το 1918 το Ιράκ αποτέλεσε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αν και διατηρούσε καθεστώς μερικής αυτονομίας.

Ανεξαρτησία

Κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, το Ηνωμένο Βασίλειο κατέλαβε την περιοχή (1918) και δύο χρόνια αργότερα το μετέτρεψε σε προτεκτοράτο. Την δεκαετία του 1920 καθορίστηκαν τα ακριβή όρια της χώρας, βάσει των γεωστρατηγικών συμφερόντων της Αγγλίας, ενώ επιλέχθηκε ως μονάρχης της χώρας ο Φεϊζάλ Α' Χουσεϊν. Τελικά, το 1930 τερματίστηκε η περίοδος της Βρετανικής εντολής ενώ το 1932 αναγνωρίστηκε επίσημα η ανεξαρτησία του Ιράκ.

Ωστόσο προβλήματα μεταξύ των διαφόρων εθνοφυλετικών ομάδων και εντάσεις με τους Κούρδους, στις βόρειες περιοχές, αναγκάσαν την κρατική εξουσία να ενισχύσει τον ρόλο των ενόπλων δυνάμεων. Στις 14 Ιουλίου 1958 πραγματοποιήθηκε πραξικόπημα που ανέτρεψε τον βασιλιά Φεϊζάλ Β' και οδήγησε στην ανακήρυξη αβασίλευτης δημοκρατίας.

Διακυβέρνηση Σαντάμ Χουσεΐν
Εικόνα από την 'Εθνική Οδό του θανάτου', με πλήθος ιρακινών στρατιωτικών οχημάτων κατεστραμμένων κατά τη διάρκεια του Πόλεμου του Κόλπου (1991).

Από το 1979 ο Σαντάμ Χουσεΐν ανέλαβε αρχηγός του κράτους και τον επόμενο χρόνο εισέβαλε στο γειτονικό Ιράν. Ο πόλεμος έληξε το 1988 με αποδοχή ειρηνευτικού σχεδίου των Ηνωμένων Εθνών. Την ίδια περίοδος καταπνίγηκε εξέγερση των Κούρδων στην Χαλάμπτζα.
Πόλεμος του Κόλπου (1991)

Κύριο λήμμα: Πόλεμος του Κόλπου

Ο Σ. Χουσεΐν θέλοντας να υλοποιήσει τις ιμπεριαλιστικές του βλέψεις αλλά και να αντιμετωπίσει τα οικονομικά του προβλήματα, εισέβαλε στις 2 Αυγούστου 1990 στο Κουβέιτ. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ως απάντηση, επέβαλε οικονομικές κυρώσεις στο Ιράκ και ταυτόχρονα οικονομικό αποκλεισμό. Καθώς ο Σ. Χουσεΐν παρέμενε αμετάκλητος, η επιτροπή αμυντικού σχεδιασμού του ΝΑΤΟ αποφάσισε την ενεργό συμμετοχή της συμμαχίας στην κρίση του Περσικού Κόλπου, ενώ, λίγες μέρες μετά, το αμερικανικό Κογκρέσο εξουσιοδότησε τον πρόεδρο Μπους να κάνει χρήση στρατιωτικής βίας. Παρά τη γαλλοαραβική ειρηνευτική πρωτοβουλία και τις αλλεπάλληλες εκκλήσεις του ΟΗΕ προς τον Σαντάμ Χουσεΐν, ο πόλεμος δεν μπόρεσε να αποφευχθεί λόγω της αδιάλλακτης στάσης του Ιρακινού ηγέτη.

Στις 17 Ιανουαρίου 1991 πραγματοποιήθηκε αιφνιδιαστική αεροπορική επίθεση των συμμαχικών δυνάμεων εναντίον του Ιράκ με την Βαγδάτη να βομβαρδίζεται ανελέητα. Το Ιράκ προσπάθησε ανεπιτυχώς να αντεπιτεθεί με τους ξεπερασμένης τεχνολογία πυραύλους "Σκουντ", που τους εκτόξευε κυρίως ενάντια στη Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ. Η Τουρκία μπλέχτηκε στον πόλεμο έμμεσα παραχωρώντας στους συμμάχους την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ, ενώ οι Ιρακινοί για λόγους τακτικής ανατίναζαν πετρελαιοπαραγωγικές εγκαταστάσεις στο Κουβέιτ. Λίγες μέρες αργότερα κατάφεραν να καταλάβουν την πόλη Χάφτζι στην Σαουδική Αραβία. Στη συνέχεια οι Ιρακινοί, αφού απέρριψαν το ιρανικό ειρηνευτικό σχέδιο, αποδέχθηκαν το σχέδιο ειρήνης που παρουσίασε η Μόσχα αλλά παράλληλα πυρπόλησαν πάνω από 500 πετρελαιοπηγές στο Κουβέιτ. Τις επόμενες ημέρες οι σύμμαχοι εισέβαλαν στο Νότιο Ιράκ και στο Κουβέιτ, ενώ ο Χουσεΐν αποδέχθηκε όλα τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και επιτεύχθηκε τελικά εκεχειρία. Παράλληλα το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ επέβαλε εμπάργκο στην πώληση όπλων στο Ιράκ για όσο ο Χουσεΐν θα βρίσκεται στην εξουσία του Ιράκ.

Ακολούθως, στο εσωτερικό χώρας ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος, αλλά τελικά ο Χουσεΐν επανέκτησε τον έλεγχο του Νότιου Ιράκ από τους σιίτες και ανακατέλαβε το Κιρκούκ. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ πρότεινε τη συγκρότηση ειδικής ειρηνευτικής δύναμης 1.440 ανδρών κατά μήκος των συνόρων Ιράκ-Κουβέιτ και το Συμβούλιο Ασφαλείας ενέκρινε ομόφωνα την πρόταση αυτή. Παράλληλα η Διεθνής Αμνηστία κατήγγειλε βασανιστήρια στη διάρκεια της κατοχής του Κουβέιτ.

Ο Σαντάμ Χουσεΐν διέταξε την πλήρη συνεργασία με τους ειδικούς πραγματογνώμονες για τον έλεγχο των πυρηνικών εγκαταστάσεων της χώρας. Όμως, τον Σεπτέμβριο του 1991 το Ιράκ συνέλαβε 44 επιθεωρητές του ΟΗΕ, γεγονός που καταγγέλθηκε από τον Αμερικανό Πρόεδρο στο Συμβούλιο Ασφαλείας και τελικά ανάγκασε το Ιράκ να τους απελευθερώσει. Με την προτροπή των ΗΠΑ και το ψήφισμα 687 του ΟΗΕ εφαρμόστηκαν οικονομικές κυρώσεις, ως μέτρο πίεσης για την εγκατάλειψη σχεδίων για κατασκευή όπλων μαζικής καταστροφής. Εξαιτίας αυτού ο πληθυσμός αντιμετώπισε τρομερή έλλειψη τροφίμων και φαρμάκων και γνώρισε εξαθλίωση, φτώχεια και πλήθος ασθενειών.
Εισβολή του 2003
Χάρτης που εικονίζονται η προέλευση των στρατευμάτων κατοχής στο Ιράκ το 2006.

Το 2001, η αμερικανική κυβέρνηση Τζωρτζ Μπους, μετά και τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, κατηγόρησε ευθέως το Ιράκ ότι διαθέτει όπλα μαζικής καταστροφής. Ύστερα από σχετικό τελεσίγραφο, το Ιράκ επέτρεψε την είσοδο επιτροπής ελέγχου και αφοπλισμού του ΟΗΕ (UNMOVIC). Παρόλο όμως που η επιτροπή σε αρχική της αναφορά δεν επιβεβαίωσε την ύπαρξη τέτοιων οπλικών συστημάτων, στις 20 Μαρτίου 2003, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, κατά κύριο λόγο, εισέβαλαν στην χώρα. Το Ιράκ τελικά κατελήφθη στις 1 Μαΐου και ο Χουσεΐν αρχικά διέφυγε, όμως συνελήφθη και καταδικάστηκε σε θάνατο.
Σύγχρονο Ιράκ

Οι ΗΠΑ με την ολοκλήρωση της εισβολής όρισαν προσωρινή Συμμαχική Αρχή για την διακυβέρνηση της χώρας, ενώ από τον Ιούλιο του 2004 ανέλαβε κυβέρνηση αποτελούμενη από ιρακινούς εκπροσώπους, οι οποίοι ήταν φιλικά προσκείμενη προς τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών. Το 2006, ο Νούρι αλ-Μαλίκι εκλέχτηκε πρωθυπουργός και διαδέχτηκε τον Ιμπραήμ Αλ-Τζααφάρι. Οι ΗΠΑ συνεχίζουν να διατηρούν στρατιωτική δύναμη, ενώ η βία και οι αντιδράσεις τοπικών παραγόντων κατά των δυνάμεων εισβολής, αλλά και κατά της ιρακινής κυβέρνησης, είναι ιδιαίτερα έντονη.
Δείτε επίσης

Πόλεμος στο Ιράκ

Μεταφορές

Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
Πηγές

↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Ιράκ CIA World Factbook
↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 "World Economic Outlook Database". ΔΝΤ. Οκτώβριος 2009. Ανακτήθηκε την 18-10-2009.
↑ Iraq Recount Mired in a New Dispute, 3 Μαΐου 2010
↑ Iraqi election commission bans 500 candidates, BBC News
↑ US to surrender Iraq to extremists, Press TV, 24-01-2010
↑ Baghdad recount throws Iraq election wide open, Agence France Presse, 19-04-2010
↑ No sign of fraud after Iraq vote recount, Press TV

Χώρες της Ασία Αίγυπτος1 | Αζερμπαϊτζάν | Ανατολικό Τιμόρ | Αρμενία2 | Αφγανιστάν | Βιετνάμ | Βιρμανία | Βόρεια Κορέα | Γεωργία2 | Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα | Ιαπωνία | Ινδία | Ινδονησία | Ιορδανία | Ιράκ | Ιράν | Ισραήλ | Καζακστάν | Καμπότζη | Κατάρ | Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας | Κιργιστάν | Κουβέιτ | Κύπρος2 | Λάος | Λίβανος | Μαλαισία | Μαλδίβες | Μογγολία | Μπαγκλαντές | Μπαχρέιν | Μπουτάν | Μπρουνέι | Νεπάλ | Νότια Κορέα | Ομάν | Ουζμπεκιστάν | Πακιστάν | Παλαιστίνη | Ρωσία3 | Σαουδική Αραβία | Σιγκαπούρη | Σρι Λάνκα | Συρία | Δημοκρατία της Κίνας | Ταϊλάνδη | Τατζικιστάν | Τουρκία3 | Τουρκμενιστάν | Υεμένη | Φιλιππίνες 1. Τμήμα της χώρας ανήκει στην Αφρική. 2. Συνήθως γεωγραφικά θεωρείται Ασιατική χώρα, αλλά ωστόσο για πολιτισμικούς και ιστορικούς λόγους εντάσεται συχνά στην Ευρώπη. 3. Τμήμα της χώρας ανήκει στην Ευρώπη.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World