.
Ο Τίμπορ Ντέρι (Tibor Déry) ήταν Ούγγρος αφηγηματογράφος.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στη Βουδαπέστη στις 18 Οκτωβρίου του 1894. Προερχόταν από μια αστική οικογένεια εβραϊκής καταγωγής. Λόγω της αυστριακής καταγωγής της μητέρας του, θα περίμενε κανείς ότι στην οικογένεια του μιλούσαν στα γερμανικά. Ωστόσο ο Ντέρι μεγάλωσε σε ένα ουγγαρόφωνο περιβάλλον και συνεπώς έγραψε εξαρχής στα ουγγρικά. Μετά την ολοκλήρωση των σποδών του στο εμπόριο, έζησε την περίοδο 1911 – 1912 στη Σουηδία.
Από το 1913 έως το 1918 εργάστηκε στο πριονιστήριο ενός θείου του. Καθώς ήταν Κομμουνιστής έλαβε μέρος στην εξέγερση του 1919 και υποστήριξε την Ουγγρική Δημοκρατία των Σοβιέτ. Μετά τη διάλυση του κράτους των Σοβιέτ, έζησε εξόριστος, αρχικά στην Αυστρία, όπου στη Βιέννη συνεργάστηκε με τα περιοδικά «Bécsi Újság Magyar» (Ουγγρική Βιεννέζικη εφημερίδα) και «Ma» (Σήμερα). Στη συνέχεια πήγε στη Γαλλία όπυ πέρασε την περίοδο 1924 - 1926, και από το 1929 έως 1935 έζησε σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Γερμανίας. Το 1933, έζησε για λίγο στο Ντουμπρόβνικ, και την περίοδο των Χριστουγέννων επέστρεψε στη Βιέννη, όπου ενίσχυσε τους Σοσιαλδημοκράτες αλλά και τον Ερυθρό Σταυρό. Το Φεβρουάριο του 1934 συμμετείχε στον εμφύλιο πόλεμο στο πλευρό των Σοσιαλδημοκρατών, μετά την ήττα των οποίων αναγκάστηκε να καταφύγει στη Μαγιόρκα. Την περίοδο αυτή συνεργάστηκε με την εφημερίδα «Dokumentum». Στο Βερολίνο, ήρθε σε επαφή με τον Βάλντεν Χέρβαρθ και την εφημερίδα του, που τιτλοφορούνταν «Sturm». Μέχρι τότε, είχε γράψει μόνο μερικά ποιήματα και σουρεαλιστικά μυθιστορήματα. Εξέδιδε επίσης την κομμουνιστική εφημερίδα «Gondolat» (Ιδέα), η οποία αργότερα κυκλοφόρησε νόμιμα. Το 1938, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Χόρθι, φυλακίστηκε επειδή μετέφρασε το βιβλίο «Επιστροφή από την ΕΣΣΔ» του Αντρέ Ζιντ. Το 1939 ταξίδεψε στη Ρουμανία και την περίοδο 1940 - 1941 έζησε στην παρανομία.
Μετά το 1945, υποστήριξε την κομμουνιστική κατάληψη της εξουσίας, αλλά σύντομα ήρθε σε σύγκρουση με το σταλινισμό. Το 1947 διετέλεσε εκδότης του περιοδικού «Csillag» (Αστέρι). Το 1948 ήταν ο πρώτος που έλαβε το πλέον σημαντικό βραβείο της Ουγγαρίας σήμερα, το Βραβείο Κοσούθ. Ως ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του παράνομου κομμουνιστικό κινήματος, απήλαυσε μεγάλο κύρος. Το 1952, όμως, συγκρούστηκε με τον Υπουργό Πολιτισμού Τζόσεφ Ρεβέ, ο οποίος αποτελούσε το μοναδικό ηγεμόνα της ουγγρικής πολιτιστικής ζωής. Ο Ρεβέ επέκρινε το δεύτερο τόμο του μυθιστορήματος «Felelet» (Απάντηση) του Ντερί, και κατηγόρησε το συγγραφέα για το «Abweichlertum».
Μαζί με άλλους αριστερούς διανοουμένους, όπως ο Γκέοργκ Λούκατς, ο Ντερί υπήρξε ένας από τους πρωτοπόρους της πνευματικής εξέγερσης του 1956. Υποστήριξε το κίνημα του Ίμρε Νάγκυ και έλαβε ενεργό μέρος στην επανάσταση. Οι συγγραφείς Γκίλα Ιλιές και Ιστβάν Ορκένι ήταν ομοϊδεάτες του. Μετά την αποτυχία της επανάστασης του 1957, καταδικάστηκε σε εννέα χρόνια φυλάκιση, απελευθερώθηκε όμως το 1960. Μέχρι το 1962 τα έργα του ήταν απαγορευμένα. Την περίοδο αυτή μετέφρασε έργα Γερμανών συγγραφέων, όπως «Ο Αιμίλιος και ο ντετέκτιβ» του Έριχ Καίστνερ το 1957 και «Οι αλεπούδες στο αμπέλι» του Λιόν Φοιχτβάνγκερ το 1963. Μετά από ένα σύγγραμμα αυτοκριτικής, το οποίο ήταν υποχρεωμένος να γράψει, ανέκτησε και πάλι τη φήμη του στην Ουγγαρία, όπου πλέον τα έργα του μπορούσαν να τυπωθούν εκ νέου.
Πέθανε στη Βουδαπέστη στις 18 Αυγούστου του 1977. Από το 1984 απονέμεται στη μνήμη του το «βραβείο Τίμπορ Ντέρι».
Έργα
Lia. (Λία). 1917.
Az óriáscsecsemő. 1926.
A befejezetlen mondat (Η ημιτελής πρόταση). Μυθιστόρημα, entstanden 1934-1938, erschienen 1947 (επαν. Der unvollendete Satz, Ανατολικό Βερολίνο 1954)
Felelet (Απάντηση). Μυθιστόρημα. 1950 (επαν. Die Antwort, Ανατολικό Βερολίνο 1952)
Niki. Egy kutya története (Νίκι. Η ιστορία ενός σκύλου). Μυθιστόρημα 1956 (επαν. Niki oder Die Geschichte eines Hundes, Φρανκφούρτη1958)
Szerelem. Διηγήματα 1963
G. A. úr X.-ben. (Ο κύριος Α. Γκ. στην πόλη του Χ.). Μυθιστόρημα 1964 (επαν. Herr G. A. in X., Φρανκφούρτη1966)
A kiközösító. Μυθιστόρημα 1966 (επαν. Ambrosius, Φρανκφούρτη1968)
Kedves bópeer! Roman 1973 (επαν. Lieber Schwiegervater, Φρανκφούρτη1976)
Itélek nincs, Erinnerungen 1969 (επαν. Kein Urteil, Φρανκφούρτη1972)
Képzelt riport egy amerikai popfesztiválról Novelle 1971 (επαν. Imaginäre Reportage von einem amerikanischen Popfestival)
Σε γερμανικές μεταφράσεις
Der unvollendete Satz. (Η ημιτελής πρόταση) Φρανκφούρτη1957
Der Riese. (Ο γίγαντας) Διήγημα. Βισμπάντεν 1958
Die portugiesische Königstochter (Η πορτογαλέζα πριγκίπισσα). Διηγήματα. Φρανκφούρτη1959
Anna Petri (Άννα Πέτρι). Μυθιστόρημα. Ανατολικό Βερολίνο 1959
Ein fröhliches Begräbnis und andere Erzählungen (Μία ευχάριστη κηδεία και άλλα διηγήματα). Φρανκφούρτη1963
Rechenschaft und andere Erzählungen (Ξεκαθάρισμα λογαρισμών και άλλα διηγήματα). Φρανκφούρτη1964
Spiele der Unterwelt (Παιχνίδια του υποκόσμου). Λειψία 1968
Erdachter Report über ein amerikanisches Pop-Festival (Φανταστική διήγηση ενός αμερικάνικου ποπ φεστιβάλ). Μυθιστόρημα. Ανατολικό Βερολίνο 1974
Der Amokläufer. Εικονογραφημένη ιστορία. Βουδαπέστη 1985
Ein feiner alter Herr. Διηγήματα. Ανατολικό Βερολίνο 1988
Liebe = Love. (Αγάπη = Love) Βουδαπέστη 1992
Gefängnisbriefe (Γράμματα της φυλακής) Οι επιστολές που έστελνε ο Τίμπορ Ντέρι στη μητέρα και τη σύζυγό του την περίδο 1957-60. Βουδαπέστη 1999
Πηγές
Leopold Hoffmann: Die Revolte der Schriftsteller gegen die Annullierung des Menschen. Tibor Déry und Marek Hlaska (Η εξέγερση των συγγραφέων κατά της ακύρωσης του λαού, Τίμπορ Ντέρι και Μάρεκ Χλάσκα). Λουξεμβούργο 1961 (Γερμανικά)
Μάριο Στζενέζι: Tibor Déry (Τίμπορ Ντέρι). Στουτγκάρδη: Kohlhammer, 1970 (Γερμανικά)
Ferenc Botka: Begegnungen, Interferenzen. Gyula Illyes, Tibor Déry. Gedenkausstellung im Literaturmuseum Petöfi, Budapest, 24. Oktober 1985 bis April 1986. Katalog. (Γκίλα Ιλιές, Τίμπορ Ντέρι, Αναμνηστική έκθεση στο μουσείο λογοτεχνίας Πετέφι στη Βουδαπέστη από τις 24 Οκτωβρίου του 1985 έωςτον Απρίλιο του 1986). Βουδαπέστη 1985 (Γερμανικά)
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
