Η σιδηρά χειρ του Αρχιμήδη. Φωτογραφία : Αυγούστα Στυλιανού, ζωγράφος

Εντυπωσιακή αμυντική πολεμική μηχανή που επινόησε ο Αρχιμήδης για την αντιμετώπιση των ρωμαϊκών πεντηκοντόρων στην πολιορκία των Συρακουσών.
Αποτελούνται από μια μακριά αρθρωτή δοκό που στηριζόταν σε μια περιστρεφόμενη κατακόρυφη δολό ἠ πλατφόρμα Στο ένα άκρο της η δοκός έφερε μία αρπάγη (σιδηρά χειρ) που αιωρείτο μέσω αλυσίδας και το άλλο άκρο της ένα ολισθαίνον αντίβαρο.
Η μηχανή σε ηρεμία ήταν τοποθετημένη κατά μήκος του τείχους σε οριζόντια θέση (ώστε να μην ειναι ορατή από τη θάλασσα) τανυσμένη και ασφαλισμένη μέσω σχοινιού και χειροκίνητου βαρούλκου (για την εξισορρόπηση του αντίβαρου). Όταν ένα σκάφος πλησίαζε το τείχος οι χειριστές έριχναν την αρπάγη εναντίον του και περιστρέφανε την κατακόρυφη δοκό (μέσω οριζοντίων χειρομοχλών). Όταν η αρπάγη προσκολλιόταν πἀνω στο σκάφος οι χειριστές με το τράβηγμα μιας ειδικής λαβής (κατακλείς) απελευθέρωναν το σχοινί εξισορρόπησης του αντιβάρου και το άκρο της δοκού που έφερε το αντίβαρο χαμήλωνε πρός το έδαφος ενώ το άκρο που έφερε την αρπάγη σηκωνόταν ανατρέποντας ή ανυψώνοντας το αγγιστρωμένο πλοίο.
Με την κλίση της ράβδου το αντίβαρο ολίσθαινε προς τα πίσω εξασκώντας ακόμη μεγαλύτερη ροπή και κλίση στην δοκό. Όταν το ολισθαίνον αντίβαρο έφθανε στο τέλος της διαδρομής του και αφού σταθεροπιούνταν η δοκός οι χειριστές έκοβαν το σχοινί σύγκρατησης της αλυσίδας της αρπάγης ώστε το αιωρούμενο πλοίο τσακιστεί στο νερό ή τα παρακείμενα βράχια.
Πηγές
Πολύβιος Λίβιος Τίτος, Πλούταρχος