Ο Αθλητικός Όμιλος Αθηνών (ίδρυση 1895), υπήρξε βραχύβιος αθλητικός σύλλογος της Αθήνας, που αναδείχθηκε πολυνίκης στο Α΄ Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου ανδρών 1896.

Ιστορικό

Ο Αθλητικός Όμιλος Αθηνών ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1895 από τον Αθηναίο πολιτικό, ποιητή και ρομαντικό φίλαθλο Κωνσταντίνο Θ. Μάνο, με στόχο να προετοιμάσει αθλητές για τη συμμετοχή τους στην Α΄ Ολυμπιάδα του 1896. Υπήρξε ο πρώτος αθλητικός όμιλος στο καταστατικό του οποίου καθοριζόταν η έννοια του "φιλάθλου", ώστε να γίνει μέλος του ομίλου, σε αντιδιαστολή με την έννοια του "εξ επαγγέλματος" (professional), δηλαδή του "επαγγελματία του αθλητισμού". Αναφέρεται σχετικά στο καταστατικό του:

"Θεωρείται φίλαθλος πας ο ουδέποτε μετασχών αγώνος ανοικτού εις τους τυχόντας, ουδέ αγωνισθείς δια χρηματικόν βραβείον, ή δια χρήματα, εξ οιασδήποτε πηγής και αν προέρχονται ταύτα, ή προς εξ επαγγέλματος αθλητάς, και όστις εις ουδεμίαν περίοδον του βίου του υπήρξεν καθηγητής ή μισθωτός παραινέτης σωματικών γυμνασμάτων. Πας ο μη τηρών τους όρους τούτους θεωρείται "εξ επαγγέλματος" (professional). Πας δε σύλλογος περιέχων μέλη εξ επαγγέλματος αθλητάς, έχει χάση την ιδιότητα του φιλάθλου και δεν δύναται να διαγωνισθή προς τον Όμιλον".[1]

Η ένταξη στην κατηγορία των "εξ επαγγέλματος" και των γυμναστών θεωρήθηκε ακραία και προκάλεσε την αντίδραση του Ι. Φωκιανιού, προέδρου του Πανελληνίου Γ.Σ. και του Ι. Χρυσάφη, διευθυντή του γυμναστηρίου του Εθνικού Γ.Σ., με αποτέλεσμα να υπάρξουν καθησυχαστικές εξηγήσεις από την Δ.Ο.Ε., ώστε να μην εξαιρεθούν οι αθλητές αυτών των δύο παλιότερων συλλόγων από τους αγώνες. Άλλωστε την προ-ολυμπιακή εκείνη περίοδο επικρατούσε ακόμα σύγχυση γύρω από την έννοια του "ερασιτεχνισμού".

Η ίδρυση του "Αθλητικού Ομίλου", ενώ ήδη υπήρχαν άλλοι δύο σύλλογοι στην Αθήνα, ο Εθνικός Γ.Σ. και ο Πανελλήνιος Γ.Σ., αποσκοπούσε στη λειτουργία ενός σωματείου αφιερωμένου αποκλειστικά στον κλασικό αθλητισμό, χωρίς να συμπεριλαμβάνει τη γυμναστική, την πάλη και την ποδηλασία, τα οποία ο ρομαντικός Κων. Μάνος δεν θεωρούσε ευγενή αθλήματα, άξια να συμπεριληφθούν στο ολυμπιακό πρόγραμμα. "Δι' εμέ, Ολυμπιακοί Αγώνες είναι μόνο οι εν Σταδίω τελούμενοι... Το ακροβατικόν των επί μονοζύγου και διζύγου και κρίκων γυμνάσεων και η ασχημία της ποδηλατοδρομίας ουδόλως με συγκινούν", έγραφε σε άρθρο του στον τύπο της εποχής.

Ο Α.Ο. Αθηνών προσπάθησε να μεταφέρει στην Ελλάδα το βρετανικό αθλητικό ιδεώδες, ενώ οι άλλοι δύο σύλλογοι το γερμανικό πρότυπο. Η κοινωνική προέλευση του Μάνου (ο πατέρας του υπήρξε στρατηγός και η μητέρα του προερχόταν από την οικογένεια Μαυρομιχάλη) και οι στένες σχέσεις του με τη βασιλική οικογένεια είχαν ως αποτέλεσμα να συγκεντρωθούν στον Όμιλο αθλητές της αριστοκρατικής τάξης, ενώ οι άλλοι σύλλογοι αντλούσαν κυρίως μέλη από την αστική και μεσαία τάξη.
Αγωνιστική δράση

Η εύνοια του διαδόχου Κωνσταντίνου προς τον Κων. Μάνο είχε ως αποτέλεσμα ο ΑΟ Αθηνών να γίνει το κατ' εξοχή σωματείο προετοιμασίας αθλητών για την Ολυμπιάδα, με αποτέλεσμα να κυριαρχήσει στους αγώνες πρόκρισης. Όταν ανακοινώθηκε η ένταξη στο πρόγραμμα της Ολυμπιάδας του μαραθώνιου δρόμου, ο αθλητής του συλλόγου Σπύρος Μπελόκας, στις 18 Ιανουαρίου 1896, υπήρξε από τους πρώτους Έλληνες που επιχείρησαν να τρέξουν απόσταση 40 χλμ στη διαδρομή "Ριζάρειος Σχολή-Πικέρμι-Ριζάρειος". Πέτυχε χρόνο 3 ώρες 48΄. Στις 10 Μαρτίου στους πανελλήνιους αγώνες μαραθωνίου ο Μπελόκας αναδείχθηκε δεύτερος με 3:21.0 ενώ ήταν 3ος ολυμπιονίκης στο μαραθώνιο.

Στους "Πανελλήνιους Δοκιμαστικούς Αγώνες" που διεξήχθησαν στις 9 και 10 Μαρτίου 1896 στο Παναθηναϊκό Στάδιο της Αθήνας, με σκοπό την επιλογή των Ελλήνων αθλητών που θα μετείχαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ο Α.Ο. Αθηνών αναδείχθηκε πολυνίκης, αφού οι αθλητες του νίκησαν στα έξι από τα δώδεκα αγωνίσματα. Οι αγώνες αυτοί θεωρούνται ως το Α΄ Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου ανδρών και οι νικητές ως οι πρώτοι πανελληνιονίκες και οι πρώτοι κάτοχοι πανελληνίων ρεκόρ στα διάφορα αγωνίσματα που έγιναν. Κατά συνέπεια ο ΑΟ Αθηνών είναι ο πρώτος σύλλογος που κατέκτησε το πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου.

Μετά τους Ολυμπιακούς ο Κων. Μάνος, ο οποίος διετέλεσε αλυτάρχης των αγώνων, έπαψε να ενδιαφέρεται για τον αθλητισμό και κατά συνέπεια για την τύχη του Αθλητικού Ομίλου Αθηνών. Μοιραία το σωματείο περιέπεσε σε αδράνεια και πέντε έτη μετά είχε διαλυθεί. Ήδη από το Νοέμβριο του 1897 η γενικότερη οικονομική στενότητα είχε οδηγήσει σε προτάσεις συγχώνευσης με τον Εθνικό Γ.Σ. και τον Πανελλήνιο, οι οποίες τελικά δεν έγιναν πράξη. Το 1899 ο ΑΟ Αθηνών δεν υφίστατο πλέον και δεν μετείχε στους πανελλήνιους αγώνες "Σωτήρια" που διοργάνωσε ο Πανελλήνιος Γ.Σ. Ο Μάνος είχε μεταβεί στην Κρήτη, όπου ανέλαβε δήμαρχος Χανίων στη νεοσύστατη Κρητική Πολιτεία και το εναπομείναν μικρό υπόλοιπο χρημάτων στο ταμείο του συλλόγου, το απέστειλε στον γυμναστή Σπύρο Αρβανίτη, ως ενίσχυση για τις ανώτερες σπουδές σωματικής αγωγής που έκανε στο Λονδίνο. Ο Σπ. Αρβανίτης την επόμενη δεκαετία εργάστηκε στο "Ακαδημαϊκό Γυμναστήριο" του Πανεπιστημίου αθηνών. Οι περισσότεροι αθλητές του ΑΟ Αθηνών εντάχθηκαν στον Εθνικό Γ.Σ., όπως ο ολυμπιονίκης Παρασκευόπουλος.
Τίτλοι

Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου ανδρών 1896.

Αθλητές του ΑΟ Αθηνών

Στους Α΄ Ολυμπιακούς Αγώνες και στους Πανελλήνιους Αγώνες του 1896 οι αθλητές του ΑΟ Αθηνών είχαν τις εξής διακρίσεις:

Αλέξανδρος Χαλκοκονδύλης
Ολυμπιακοί Αγώνες 1896:
μήκος: 4ος
100μ: 5ος
τριπλούν: 6ος
Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου ανδρών 1896: πολυνίκης με 3 νίκες
100μ: πρωταθλητής
400μ: πρωταθλητής
μήκος: πρωταθλητής
τριπλούν: δευτεραθλητής
Άγγελος Φέτσης
Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου ανδρών 1896:
800μ: πρωταθλητής.
1500μ: πρωταθλητής.
Παναγιώτης Παρασκευόπουλος
Ολυμπιακοί Αγώνες 1896:
δισκοβολία: ασημένιο μετάλλιο.
ποδηλασία: χάλκινο μετάλλιο
Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου ανδρών 1896
δισκοβολία: πρωταθλητής.
Ολυμπιακοί Αγώνες 1900 (ήταν πλέον αθλητής του Εθνικού Γ.Σ.):
δισκοβολία: 4ος.
σφαιροβολία: 5ος
Σπύρος Μπελόκας
Ολυμπιακοί Αγώνες 1896:
μαραθώνιος: χάλκινο μετάλλιο.
Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου ανδρών 1896
μαραθώνιος: δευτεραθλητής.

Πηγές

"Α΄ Διεθνής Ολυμπιάς", Αθλητική Ηχώ, 17/5/1950.
Ηρακλής Αθανασόπουλος, "Μαραθώνιος & Μαραθώνας", Αθήνα 2010.
Χριστίνα Κουλούρη, "Αθλητισμός και όψεις της αστικής κοινωνικότητας. Γυμναστικά και αθλητικά σωματεία (1870-1922), 1997".

Αναφορές
Χριστίνα Κουλούρη, "Αθλητισμός και όψεις της αστικής κοινωνικότητας. Γυμναστικά και αθλητικά σωματεία (1870-1922), 1997", σ. 106.