Ηγουμένη

Στην Ορθοδοξία αλλά και στον Καθολικισμό, ηγουμένη είναι η επικεφαλής γυναίκα μιας κοινότητας μοναχών, η οποία είναι συχνά σε ένα μοναστήρι ή αββαείο.[1]

Περιγραφή
Αξίωμα

Στην Καθολική (τόσο της Λατινικής Εκκλησίας όσο και της Ανατολικής Καθολικής), στην Ανατολική Ορθόδοξη, στην Κοπτική και στην Αγγλικανική Εκκλησία, ο τρόπος εκλογής, η θέση, τα δικαιώματα και η εξουσία μιας ηγουμένης αντιστοιχούν γενικά με εκείνα ενός ηγούμενου.[2] Πρέπει να είναι τουλάχιστον 40 ετών και να είναι μοναχή για 10 χρόνια.[1] Η ηλικιακή απαίτηση στην Καθολική Εκκλησία εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου, κυμαινόμενη από 30 έως 60 έτη. Η απαίτηση για 10 χρόνια ως μοναχή έγινε μόνο 8 στον Καθολικισμό. Στην σπάνια περίπτωση που δεν υπάρχει καλόγρια με τα προσόντα, οι απαιτήσεις μπορεί να μειωθούν και σε 30 έτη και αυτό καθορίζεται από τον ανώτερο.[1]

Μια γυναίκα που προήλθε απο παράνομη γέννηση, δεν είναι παρθένα, έχει υποστεί δημόσια αίσθηση μετανοίας, είναι χήρα, ή είναι τυφλή ή κωφή, τυπικά αποκλείεται για τη θέση.[1] Το αξίωμα είναι εκλεκτικό, η επιλογή είναι από τις μυστικές ψήφους των μοναχών που ανήκουν στην κοινότητα.[3] Όπως και ένας ηγούμενος, αφού εδραιωθεί στο αξίωμα της από την Αγία Έδρα, μια ηγουμένη γίνεται επίσημα δεκτή με μια επίσημη ευλογία, που απονέμεται από τον επίσκοπο στην επικράτεια του οποίου βρίσκεται το μοναστήρι, ή από έναν ηγούμενο ή άλλο επίσκοπο με την κατάλληλη άδεια. Σε αντίθεση με τον ηγούμενο, η ηγουμένη λαμβάνει μόνο το δαχτυλίδι, την ποιμαντορική ράβδο και ένα αντίγραφο του κανόνα της μονής. Δεν λαμβάνει μίτρα ως μέρος της τελετής.[1][4]

Η ηγουμένη προσθέτει επίσης παραδοσιακά έναν αρχιερατικός σταυρό έξω από το ένδυμά της ως σύμβολο του αξιώματός της, αν και συνεχίζει να φορά μια τροποποιημένη μορφή της θρησκευτικής της ενδυμασίας, καθώς δεν είναι χειροτονημένη - τα θηλυκά δεν μπορούν να χειροτονηθούν - και έτσι δεν φοράει την ενδυμασία της χορωδίας κατά την λειτουργία.[1] Μια ηγουμένη υπηρετεί για όλη της την ζωή, εκτός από τις ηγουμένες της Ιταλίας και σε ορισμένα γειτονικά νησιά.[1]
Ρόλοι και ευθύνες
Πριγκίπισσα Μαρία Θηρεσία της Αυστρίας, ευγενής ηγουμένη με την ποιμαντορική ράβδο της.
Πριγκίπισσα Μαρία Θηρεσία της Αυστρίας, ευγενής ηγουμένη με την ποιμαντορική ράβδο της.

Οι ηγουμένες, όπως οι ηγούμενοι, είναι σημαντικά ανώτερες σύμφωνα με το Κανονικό Δίκαιο. Είναι ισοδύναμες των ηγούμενων ή των επισκόπων (τα διορισμένα αρσενικά μέλη της ιεραρχίας της εκκλησίας που έχουν, από το δικό τους αξίωμα, εκτελεστική δικαιοδοσία για ένα κτίριο και επικράτεια της Διοίκησης ή μη κοινοτική ομάδα προσώπων - νομικές οντότητες σύμφωνα με το εκκλησιαστικό δίκαιο). Λαμβάνουν τους όρκους των μοναχών της μονής. Μπορούν να δεχτούν υποψηφίες μοναχές. Μπορούν να τις στείλουν για σπουδές και μπορούν να τους στείλουν να κάνουν ποιμαντικό έργο ή ιεραποστολή, ή να εργαστούν ή να βοηθήσουν - στο βαθμό που επιτρέπεται από τον κανόνα και το αστικό δίκαιο - στη διοίκηση μιας ενορίας ή επισκοπής (αυτές οι δραστηριότητες θα μπορούσαν να βρίσκονται εντός ή εκτός του εδάφους της κοινότητας). Έχουν πλήρη εξουσία στη διοίκηση του μοναστηριού και των μοναχών του.[1]
Ιστορία

Ιστορικά, σε ορισμένα Κελτικά μοναστήρια, οι μονές προεδρεύονταν απο κοινού απο οικογένειες μοναχών και καλογριών,[2] το πιο διάσημο παράδειγμα ήταν η ηγεσία του Αγίου Ταξιάρχου του Κίλνταρε κατά την ίδρυση του μοναστηριού στο Κίλνταρε της Ιρλανδίας. Αυτό το "έθιμο" συνόδευε τις κελτικές μοναστικές αποστολές στη Γαλλία, την Ισπανία, ακόμη και στη Ρώμη. Το 1115, ο Ρόμπερτ, ο ιδρυτής του Fontevraud Abbey κοντά στο Σινόν (αγγλικά: Chinon‎) και το Σομούρ (αγγλικά: Saumur‎), στη Γαλλία, ανέλαβε την κυβέρνηση ολόκληρης της τάξης, τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών, σε μια ανώτερη γυναίκα.[5]

Κατά τη διάρκεια του 7ου-10ου αιώνα αντίσταση άρχισε να εμφανίζεται, από τους παπικούς έως την τοπική δράση του λαού, για τον περιορισμό της πνευματικής δύναμης που κατείχαν οι ηγουμένες: π.χ. από τις ευλογίες που έδιναν, τη χορήγηση του μυστηρίου, ακόμη και μέχρι το πέπλο των μοναχών. Οι ηγουμένες είχαν προηγουμένως τέτοια εξουσία, μόνο για να ονομαστούν αργότερα οι υπηρεσίες και οι διοικητικές τους πράξεις ως «σφετεριστικές» και η εξουσία τους αυξήθηκε όλο και περισσότερο κατά τον 9ο-13ο αιώνα. Σύμφωνα με τους αντιδραστικούς όπως ο Όστεραϊχ Τόμας (1907) αλλά και ο πάπας Ιννοκέντιος, αυτές τις πράξεις ευλογίας χαρακτηρίστηκαν ως «ανήκουστες, άσεμνες και εξαιρετικά παράλογες».[6]

Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία έχει περίπου 200 ηγουμένες επί του παρόντος.[7]
Παραπομπές

Oestreich, Thomas (1907). "Abbess". In Herbermann, Charles George; Pace, Edward A.; Fallen, Conde B.; Shahan, Thomas J.; Wynne, John J. (eds.). Catholic Encyclopedia. 1. New York, NY: Robert Appleton Company.
«Abbess». 1911 Encyclopædia Britannica Volume 1.
Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Abbess". Encyclopædia Britannica. 1 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 11.
Bahr, Lauren S., επιμ. (1997). Collier's encyclopedia: with bibliography and index. New York: Collier's.
«The Royal Abbey of Fontevraud». web.archive.org. 5 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2020.
«CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Abbess». www.newadvent.org. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2020.
Henneberry, Thomas E. (1997). "abbess". In Johnston, Bernard (ed.). Collier's Encyclopedia. I: A to Ameland (1st ed.). New York, NY: P. F. Collier. p. 8.

Εκκλησιαστικά αξιώματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας
Ανώτερος κλήρος
Επίσκοποι

Πατριάρχης Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος Πατριαρχικός Επίτροπος Έξαρχος Τοποτηρητής Αρχιεπίσκοπος Μητροπολίτης Τιτουλάριος Μητροπολίτης Τιτουλάριος Επίσκοπος Βοηθός Επίσκοπος Χωρεπίσκοπος

Πρεσβύτεροι

Αρχιγραμματέας Πρωτοσύγκελος Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος Αρχιερατικός Επίτροπος Αρχιμανδρίτης Πρωθιερέας Πρωτοπρεσβύτερος Σύγκελλος Οικονόμος Σακελλάριος Ιεροκήρυκας Πνευματικός
Διάκονοι

Αρχιδιάκονος Πρωτοδιάκονος
Αντίτυπο χρυσοποίκιλτου Ιερού Ευαγγελίου από έκθεση αγιογραφίας στην Τεχνούπολη των Αθηνών
Κατώτερος Κλήρος
Υποδιάκονος
Ιεροψάλτες

Κανονάρχης Πρωτοψάλτης Αναγνώστης
Μοναχοί

Ηγούμενος Ηγουμένη
Άλλοι Οφφικίαλοι

Νεωκόρος Κατηχητής Θυρωρός Διακόνισσα