Απόλυση στη λειτουργική ονομάζεται το τελευταίο μέρος της θρησκευτικής ιεροτελεστίας, που επισημαίνεται η λήξη, οπότε και απολύονται οι πιστοί εκ του Ιερού Ναού.

Απολύσεις έχουν ο Όρθρος, η Θεία Λειτουργία, ο Εσπερινός καθώς και τα Μυστήρια. Επίσης απολυση (όπως και έναρξη) έχει κάθε εκκλησιαστική ακολουθία, Μεσονυκτικό, Απόδειπνο, Ώρες κ.λπ..

Η απόλυση της Θείας Λειτουργίας αρχίζει από του σημείου που ο λειτουργός ευλογεί τους πιστούς δια της ευχής «Σώσον ο Θεός τον λαόν Σου κτλ.» μέχρι του «Δι΄ ευχών των Αγίων Πατέρων κτλ.» αντί του οποίου όμως κατά τις Λειτουργίες από της Ανάστασης μέχρι της Αναλήψεως ψάλλεται το «Χριστός ανέστη».

Σημειωτέον ότι η κατά το διάστημα της απόλυσης η ψαλλόμενη «οπισθάμβωνος ευχή»[1] που αρχίζει με τις λέξεις «Ο ευλογών τους ευλογούντας Σε Κύριε κτλ» είναι έργο εξαίρετης καλλιλογίας που οφείλεται στον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Η δε φράση «Εν ειρήνη προέλθωμεν» αποτελεί σύσταση προς τους πιστούς όπως απέλθουν του ναού πληρούμενοι αγάπης και ομόνοιας.

Υπάρχουν δυο είδη απολύσεων, η μικρή και η μεγάλη. Επίσης σε κάθε ευχή της απολύσεως προστίθεται το όνομα του αγίου της ημέρας ή το χαρακτηριστικό της δεσποτικής εορτής που επιτελείται. Οδηγίες για το πότε χρησιμοποιείται η μεγάλη ή η μικρή απόλυση, καθώς και για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εορτών που προστίθενται υπάρχουν στο Τυπικό της Εκκλησίας.

Στο καθολικό τυπικό η λατινική λειτουργία τελειώνει με τη φράση του ιερέα Ite, missa est, που σημαίνει «πηγαίνετε, αυτή είναι η απόλυση».

Σημειώσεις

1. ↑ «Οπισθάμβωνος ευχή» ονομάστηκε επειδή παλαιότερα λεγόταν ακριβώς πίσω από τον άμβωνα υπό τύπου ευαγγελικής παραγγελίας. Επειδή όμως περί την απόλυση ο χώρος αυτός κατακλύζεται από πιστούς, η ευχή πλέον αυτή λέγεται από την Ωραία Πύλη.