Ύμνος της Ορθόδοξης Εκκλησίας που ψέλνεται στις ακολουθίες των Χαιρετισμών, τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Τα απογεύματα της Παρασκευής των τεσσάρων εβδομάδων ο ύμνος ψέλνεται τμηματικά, ενώ την Παρασκευή της πέμπτης εβδομάδας ολόκληρος.

Ο Ακάθιστος ύμνος αποτελείται από ένα προοίμιο και από 24 Οίκους, δηλαδή ακολουθεί το κλασικό σχήμα των λυρικών εκκλησιαστικών εγκωμίων. Το προοίμιο είναι το γνωστό τροπάριο "Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια..." και ολόκληρος ο ύμνος απευθύνεται και εξυμνεί τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, γι' αυτό και ονομάζεται Χαιρετισμοί της Παναγίας.

Το σύνολο του πρώτου γράμματος του πρώτου στίχου καθενός από τους 24 οίκους, αποτελεί το ελληνικό αλφάβητο. Ο κάθε οίκος φέρνει ένα εφύμνιο οι: πρώτος, τρίτος κλπ το "Χαίρε νύμφη ανύμφευτε" του προοιμίου και οι: δεύτερος, τέταρτος κλπ. το "Αλληλούια". Αποτελείται από 18 στίχους ή από 6 στίχους, αντίστοιχα με το εφύμνιο. Μερικοί από τους στίχους αυτούς αρχίζουν με το "χαίρε" και από αυτό προήρθε η ονομασία Χαιρετισμοί.

Ο Ακάθιστος ύμνος αρχικά ψελνόταν στον Όρθρο του Ευαγγελισμού. Όμως, ύστερα από ένα πάρα πολύ σημαντικό περιστατικό, αποτέλεσε ιδιαίτερη ακολουθία με τη μορφή που είναι και σήμερα. Την εποχή που αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Ηράκλειος (610 - 641 μ.Χ.) και σε εποχή που ο ίδιος βρισκόταν σε εκστρατεία στο εσωτερικό της Ασίας, οι Πέρσες και οι Άβαροι πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη.

Η κατάσταση ήταν πολύ κρίσιμη, αλλά ευτυχώς σώθηκε χάρη στην αντίσταση του λαού, με αρχηγούς τον πατριάρχη Σέργιο και το μάγιστρο Βώνο. Ο πατριάρχης Σέργιος, η ψυχή της αντίστασης, περιερχόταν στα τείχη κρατώντας την εικόνα της Παναγίας των Βλαχερνών, εμψυχώνοντας τους υπερασπιστές, έως ότου οι εχθροί πίστεψαν ότι στην Κωνσταντινούπολη υπήρχε πολύς στρατός και έφυγαν. Όλοι οι συγγραφείς που έγραψαν για την πολιορκία αυτή απόδωσαν τη νίκη σε θαύμα της Θεοτόκου των Βλαχερνών.

Μετά τη σωτηρία αυτή καθιερώθηκε η ακολουθία των Χαιρετισμών, που ψάλλονταν μάλιστα με όρθιους όλους τους πιστούς, γι' αυτό και ο Ύμνος ονομάστηκε Ακάθιστος Ύμνος. Έχει λεχθεί ότι ο ίδιος ο Ακάθιστος Ύμνος γράφτηκε ειδικά γι' αυτήν την περίπτωση, το πιθανότερο όμως είναι ότι τότε γράφτηκε μόνο το προοίμιο, ενώ ο ύμνος υπήρχε από πριν. Εξάλλου το περιεχόμενο του προοιμίου δεν έχει καμιά σχέση με το περιεχόμενο των οίκων.

Ο 13^ος και 24^ος Οίκος του Ακάθιστου Ύμνου

Είναι βέβαιο ότι ο Ακάθιστος Ύμνος γράφτηκε τον 6ο αιώνα. Μερικοί τον αποδίνουν στο Ρωμανό το Μελωδό, αλλά αυτό είναι μάλλον απίθανο, γιατί ο Ακάθιστος ύμνος δεν πλησιάζει και την κλασική τελειότητα και την απλότητα της ποίησης του Ρωμανού. Ο Ακάθιστος ύμνος είναι ποίημα περίτεχνο και έχει όλα τα χαρακτηριστικά στοιχεία της εποχής της ακμής των κοντακίων πράγμα που τον έχει κάνει πασίγνωστο και αγαπητό από όλους τους πιστούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας και είχε σαν αποτέλεσμα να υπάρξουν μεταγενέστερες απομιμήσεις του.