.
Ο Ζώης Καπλάνης (1736 - 1806) ήταν Έλληνας εθνικός ευεργέτης από την Ήπειρο.
Βιογραφικά στοιχεία
Γεννήθηκε στο χωριό Γραμμένο των Ιωαννίνων το 1736. Ο πατέρας του λεγόταν Κωνσταντίνος, από το Γραμμένο. Η μητέρα του ήταν από το χωριό Τζιουντίλα. Από μικρός έχασε την μητέρα του και όπως λέγεται υπόφερε τόσο, που οι συγχωριανοί του τον έλεγαν «Πικροζώη». Ο πατέρας του ξαναπαντρεύτηκε, και μετά από λίγα χρόνια απεβίωσε αφήνοντας τον Ζώη εντελώς ορφανό. Χωρίς αδέρφια, και με καμία περιουσία ο Ζώης σε μικρή ηλικία, ανέλαβε την υποχρέωση να θρέφει την μητριά του. Νοίκιαζε γαϊδουράκι και πήγαινε στο κοντινό δάσος, το λεγόμενο «Μεγαλόγγο» για να κόβει ξύλα, τα οποία μετέφερε στα Γιάννενα και τα πουλούσε. Μια μέρα η μητριά του τον έδιωξε βάναυσα από το σπίτι, και έτσι ο Ζώης εγκατέλειψε το Γραμμένο και πήγε στα Γιάννενα για να βρει καλύτερη μοίρα. Εκεί τέθηκε υπό την προστασία του πλούσιου Κονιτσιώτη γουνεμπόρου και επίσης ευεργέτη Παναγιώτη Χατζηνίκου. Με την πάροδο των ετών ο Χατζηνίκου αντιλαμβανόμενος την αξία και την φιλομάθεια του Καπλάνη, ο οποίος στο μεταξύ είχε μάθει μόνος του γραφή και ανάγνωση, τον απάλλαξε από τις χειρωνακτικές εργασίες και τον προσέλαβε ως υπάλληλο του ενώ μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα τον έχρισε γραμματικό του και στη συνέχεια συνέταιρό του.
Υπό την νέα του ιδιότητα, ο Καπλάνης συνέβαλε στην ανάπτυξη της επιχείρησης που είχε ως έδρα το Βουκουρέστι (τόπος διαμονής του Χατζηνίκου) ενώ από το 1771 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Μόσχα. Εκεί κατάφερε να αποκτήσει βαθμιαία μεγάλη περιουσία ζώντας ταυτόχρονα μια λιτή και θεοσεβή ζωή.
Πολλά από τα πλούτη του, ο Καπλάνης τα διέθετε για εθνοφελής σκοπούς:ίδρυσε το 1797 την Καπλάνειο Σχολή στα Ιωάννινα την οποία προίκησε με αξιόλογη βιβλιοθήκη, εργαλεία Φυσικής κλπ ενώ μέσω της διαθήκης του δώρισε σημαντικά χρηματικά ποσά στις σχολές της Πάτμου και του Αγίου Όρους καθώς και κληροδότημα για το νοσοκομείο των Ιωαννίνων και για άλλους φιλανθρωπικούς σκοπούς αλλά και στο Βασιλικό Ορφανοτροφείο της Μόσχας με τον όρο να στέλνονται οι τόκοι στους επιτρόπους των εκκλησιών των Ιωαννίνων με σκοπό την ενίσχυση των φτωχών κατοίκων του Γραμμένου και της Ζοντίλας (τόπος καταγωγής της μητέρας του).
Απεβίωσε στις 20 Δεκεμβρίου του 1806 σε ηλικία 70 ετών στη Μόσχα.
Πηγές
Ζώης Καπλάνης
Νικόλαος Σ. Μπούλιος (1908). Θυσίες στο βωμό του Χριστού και της Πατρίδος : (Μεγάλοι Εθνικοί Ευεργέτες). Ελεύθερο παιδικό ανάγνωσμα. Νίκαια: Χ. Α. Συμεωνίδη & Σια. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2010.
Παντελής Κοντογιάννης (1866-1928) (1908). Εθνικοί ευεργέται. Εν Αθήναις: Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2010.
Σύγχρονος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη,τόμος 13ος,έκδοσις πέμπτη εκσυγχρονισμένη δια συμπληρώματος κατά τόμον,σελ 235-236
Κώστα Ν.Νικολαΐδη:Τα Γιάννινα,Το κάστρο-Η λίμνη-Το νησί,(15 αιώνες ιστορίας και θρύλου),έκδοση τρίτη συμπληρωμένη,εκδόσεις Δωδώνη,σελ 277-278
Αναστάσιος Γούδας (1816-1882) (1870-1875). Βίοι Παράλληλοι των επί της αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων ανδρών, T. 3 - Πλούτος ή Εμπόριον. Εν Αθήναις: Εκ του Τυπογραφείου Μ. Π. Περίδου. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2011.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
