Βάσος Λυσσαρίδης

 

 

.

O Βάσος Λυσσαρίδης (13 Μαΐου 1920, Λεύκαρα - Άγιοι Ομολογητές Λευκωσίας, 26 Απριλίου 2021) ήταν Κύπριος πολιτικός ο οποίος αποτέλεσε σημαντική προσωπικότητα της πολιτικής ζωής της Κύπρου από την ανεξαρτησία της. Ήταν μέλος της ΕΟΚΑ, βουλευτής από το 1960, ιδρυτής και πρόεδρος του κόμματος ΕΔΕΚ και πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων από το 1985 μέχρι το 1991.

Βάσος Λυσσαρίδης (*)

Βιογραφικά Στοιχεία

Ο Βάσος Λυσσαρίδης γεννήθηκε στα Πάνω Λεύκαρα στις 13 Μαΐου 1920.[2] Ομιλούσε, πέρα από την ελληνική, την αγγλική και τη γαλλική γλώσσα.[1][2] Σπούδασε ιατρική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.[2] Εργαζόταν ως ιατρός.[2]

Ήταν νυμφευμένος με την Βαρβάρα Κόρνγουολ.[2][3][4] Απεβίωσε στις 26 Απριλίου 2021.[5][6][7]
Πολιτική διαδρομή

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του διατέλεσε πρόεδρος της Πανσπουδαστικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα.[2] Η επιτροπή διοργάνωνε μαζικές εκδηλώσεις για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.[2] Επιπλέον, υπήρξε πρόεδρος της Φοιτητικής Ένωσης Κυπρίων και γραμματέας της Συντονιστικής Επιτροπής Κυπριακών Σωματείων.[2] Στη συνέχεια, ο Βάσος Λυσσαρίδης συμμετείχε στον αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959.[2] Ο Λυσσαρίδης έπεισε τον Γεώργιο Γρίβα να δημιουργήσει μέσα στους κόλπους της ΕΟΚΑ την «Οργάνωση Αριστερών Πατριωτών», μέσω της οποίας θα μπορούσαν να προσελκύσουν στελέχη της κυπριακής Αριστεράς στον αγώνα.[8]

Η ενεργός συμμετοχή του Λυσσαρίδη στον αγώνα της ΕΟΚΑ και η συνεργασία του με τον Γρίβα ενάντια στους Βρετανούς οδήγησε στη διαγραφή του από το ΑΚΕΛ, του οποίου ήταν μέλος: το ΑΚΕΛ στην απόφαση της διαγραφής του τον κατηγόρησε ως «ηγέτη της φραξιονιστικής σπείρας» και «ένα στοιχείο που παίζει επάξια το ρόλο του πράκτορα της Ιντέλλιτζενς Σέρβις».[9] Ο ίδιος ο Λυσσαρίδης αργότερα υποστήριξε ότι «η Οργάνωση [ΕΟΚΑ] παρά τα όσα λέγονται, δεν είχε ιδεολογικό χαρακτήρα. Εγώ μετείχα με την ιδεολογία μου σε πλήρη αρμονία, δεν είχα ποτέ πρόβλημα».[10]

Συνδέθηκε στενά με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, του οποίου υπήρξε για χρόνια προσωπικός ιατρός.[11]

Ήταν μέλος της ελληνοκυπριακής αποστολής στο Λονδίνο το 1959, αντιπροσωπεύοντας την ΕΟΚΑ, όπου αποφασίστηκε η ανεξαρτησία της Κύπρου.[12] Ο ίδιος καταψήφισε τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, «τονίζοντας ότι νομιμοποιούν την στρατιωτικοπολιτική παρουσία της Τουρκίας και οδηγούν σε αδιέξοδα τα οποία θα τύχουν εκμετάλλευσης από τη Μεγάλη Βρετανία και την Τουρκία».[12]

Την περίοδο της χούντας, συνδέθηκε στενά με το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (Π.Α.Κ.) και τον Ανδρέα Παπανδρέου, του οποίου παρέμεινε πιστός φίλος έως το τέλος. Σύμφωνα με μαρτυρία του ηγετικού στελέχους του Π.Α.Κ. Κώστα Τσίμα, ο Βάσος Λυσσαρίδης ήταν αυτός που «άνοιξε τις πόρτες» των Αράβων για το Π.Α.Κ., και με τη διαμεσολάβησή του οι Παλαιστίνιοι και ο Γιάσερ Αραφάτ βοήθησαν το Π.Α.Κ. και τον Ανδρέα Παπανδρέου με χρήματα, όπλα και εκπαίδευση.[13] Προηγουμένως, το 1964, ο Λυσσαρίδης μαζί με τον Τάσσο Παπαδόπουλο είχαν οργανώσει την επίσκεψη του Ανδρέα Παπανδρέου στην Κύπρο, όπου γεννήθηκε η φιλία και συνεργασία μεταξύ Α. Παπανδρέου και Μακαρίου.[14]

Κατά τη διάρκεια των δικοινοτικών διαταραχών 1963-1964 ηγήθηκε του λαϊκού στρατού (υπό την αιγίδα του κυπριακού κράτους, απελευθερώνοντας τον Πενταδάκτυλο.[12]

Το 1974 αντιστάθηκε στο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974.[2] Στις 30 Αυγούστου 1974 έγινε στόχος δολοφονικής απόπειρας, στη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκε ο οργανωτικός γραμματέας της νεολαίας της ΕΔΕΚ, Δώρος Λοΐζου.[2][15][16][12]
Κοινοβουλευτική πορεία

Ο Βάσος Λυσσαρίδης εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής στις πρώτες βουλευτικές εκλογές της Κύπρου (Βουλευτικές εκλογές 1960) στην Εκλογική Περιφέρεια Λευκωσίας με το Πατριωτικό Μέτωπο για την Α΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο.[17] Το 1969 διαλύθηκε το Πατριωτικό Μέτωπο. Την ίδια χρονιά ο Βάσος Λυσσαρίδης ίδρυσε την Ενιαία Δημοκρατική Ένωση Κέντρου (ΕΔΕΚ). Επανεξελέγη βουλευτής στις Βουλευτικές εκλογές του 1970 στην Εκλογική Περιφέρεια Λευκωσίας με την ΕΔΕΚ για την Β΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο.[18]

Ακολούθησε επανεκλογή του στις βουλευτικές εκλογές του 1976 για την Γ΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο,[19] στις βουλευτικές εκλογές του 1981 για την Δ΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο[20] και στις βουλευτικές εκλογές του 1985 για την Ε΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο.[21] Στις 30 Δεκεμβρίου 1985 εξελέγη Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων για την Ε΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο.[22] Την υποψηφιότητά του στήριξαν οι βουλευτές της ΕΔΕΚ και του ΔΗΚΟ.[23]

Ακολούθως, επανεξελέγη στη θέση του βουλευτή στις βουλευτικές εκλογές του 1991 για την ΣΤ΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο,[24] στις βουλευτικές εκλογές του 1996 για την Ζ΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο[25] και στις βουλευτικές εκλογές του 2001 για την Η΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο.[26] Ως βουλευτής διετέλεσε μέλος της Επιτροπής Επιλογής και της ad hoc Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τον Κανονισμό της Βουλής.[2]

Τον Ιούλιο του 2001 αποχώρησε από πρόεδρος του Κινήματος Σοσιαλδημοκρατών (μετονομασία της ΕΔΕΚ).[2][27] Αποτελεί επίτιμο πρόεδρο του κόμματος.[2]
Προεδρικές εκλογές

Ήταν υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του 1983, στις προεδρικές εκλογές του 1988 και στις προεδρικές εκλογές του 1998, υποστηριζόμενος κυρίως από το κόμμα του, λαμβάνοντας ποσοστό γύρω στο 10%.[28]
Κοινωνικές δραστηριότητες

Ο Βάσος Λυσσαρίδης διετέλεσε πρόεδρος του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου και του Ιατρικού Συλλόγου Ιπποκράτης, του οποίου σήμερα είναι επίτιμος πρόεδρος.[2] Επιπλέον, διετέλεσε αντιπρόεδρος της Οργάνωσης Αφροασιατικής Αλληλεγγύης (AA.P.S.O.) και γενικός γραμματέας της Διεθνούς Επιτροπής Ενάντια στις Φυλετικές Διακρίσεις, το Ρατσισμό και τον Αποικισμό.[2]
Τιμητικές διακρίσεις

Το 1996 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημίου.[2] Επιπλέον, του είχε απονεμηθεί η Ανώτατη Τιμητική Διάκριση της Παλαιστιανιακής Αρχής από τον Γιασέρ Αραφάτ το 2002.[12] Ακόμη, είχε ανακηρυχθεί επίτιμος δημότης πολλών δήμων της Ελλάδας.[12]
Οι ένοπλες ομάδες Λυσσαρίδη

Ο Βάσος Λυσσαρίδης απέκτησε δική του ένοπλη ομάδα από το 1960.[29] Οι άνδρες του Λυσσαρίδη εξοπλίστηκαν με φροντίδα του ίδιου του αρχιεπισκόπου Μακαρίου, ο οποίος τους εμπιστευόταν απόλυτα.[29] Οι ένοπλοι του Λυσσαρίδη προέρχονταν κυρίως από ορεινές περιοχές της επαρχίας Λευκωσίας και φορούσαν κόκκινο μπερέ. Έτσι, έγιναν γνωστοί ως «Κοκκινοσκούφηδες».[30] Εκπαιδεύτηκαν από Ελλαδίτες αξιωματικούς στην περιοχή της Μονής Μαχαιρά. Ένας από τους εκπαιδευτές αξιωματικούς ήταν ο τότε λοχαγός Μιλτιάδης Λάσκαρης, αργότερα αντιστράτηγος και προσωπικός φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου.[30]

Την άνοιξη του 1963, καθώς ο Μακάριος προετοίμαζε το σχέδιο των 13 σημείων (με ορατή την πιθανότητα σύγκρουσης σε περίπτωση που οι Τουρκοκύπριοι δεν το αποδέχονταν) ο Λυσσαρίδης συναντήθηκε με τον μετέπειτα δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο (με τον οποίο αργότερα έγιναν θανάσιμοι εχθροί, μετά την επιβολή της χούντας) ο οποίος επισκέφτηκε την Κύπρο με την υπηρεσιακή του ιδιότητα (κλαδάρχης του Β΄ Κλάδου Αντικατασκοπείας της ελληνικής ΚΥΠ και οργανωτής της κυπριακής ΚΥΠ).[29] Σε εκείνη τη συνάντηση με τον Λυσσαρίδη, ο Παπαδόπουλος δεσμεύτηκε να στείλει νέα ποσότητα οπλισμού προς ενίσχυση των ομάδων, την οποία πράγματι έστειλε, μέσω της ελληνικής ΚΥΠ, τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς.[29]

Οι «Κοκκινοσκούφηδες» του Λυσσαρίδη έδρασαν τις περιόδους 1963-64 και 1971-74. Στην πρώτη περίοδο, πολέμησαν στη διακοινοτική σύγκρουση εναντίον των Τουρκοκυπρίων και εκκαθάρισαν τον Πενταδάκτυλο από όλους τους ένοπλους Τουρκοκυπρίους, τους οποίους καθοδηγούσαν Τούρκοι αξιωματικοί.[30] Η εκκαθάριση και κατάληψη του Πενταδακτύλου ολοκληρώθηκε στις 29 Απριλίου 1964.[30]

Την περίοδο 1971-74, οι ένοπλοι του Λυσσαρίδη έδρασαν ως υπερασπιστές του αρχιεπισκόπου Μακαρίου ενάντια στην ΕΟΚΑ Β΄ του Γρίβα, η οποία ξεκίνησε επιθέσεις κατά αστυνομικών σταθμών, απαγωγές, κλοπές οπλισμού κτλ. Σε συνεργασία με το Εφεδρικό Σώμα της Αστυνομίας, κατάφεραν να περιορίσουν σημαντικά τη δράση της ΕΟΚΑ Β΄. Μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου 1974, οι ομάδες του Λυσσαρίδη βγήκαν στους δρόμους και αποτέλεσαν την σημαντικότερη εστία αντίστασης μαζί με την Προεδρική Φρουρά και το Εφεδρικό Σώμα, πληρώνοντας βαρύ φόρο αίματος.[31]
Παραπομπές

«50 χρόνια κυπριακού κοινοβουλίου» (PDF). Βουλή των Αντιπροσώπων (Κύπρος). σελ. 26. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουλίου 2019.
«ΛΥΣΣΑΡΙΔΗΣ Μ. ΒΑΣΟΣ». Βουλή των Αντιπροσώπων (Κύπρος). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2004. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2004.
««Έφυγε» από τη ζωή η Βαρβάρα Λυσσαρίδου». Kathimerini.com.cy. Η Καθημερινή. 3 Μαρτίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2019.
«Βαρβάρα Λυσσαρίδη: Γεννήθηκε στο Ντιτρόιτ αλλά δήλωνε Κύπρια…». Philenews. Ο Φιλελεύθερος. 6 Μαρτίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2019.
«Απεβίωσε ο ιδρυτής και επίτιμος Πρόεδρος της ΕΔΕΚ Βάσος Λυσσαρίδης». 26 Απριλίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021.
«Έφυγε από τη ζωή ο Βάσος Λυσσαρίδης». Ο Φιλελεύθερος. 26 Απριλίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021.
«Πέθανε ο Βάσος Λυσσαρίδης, ιδρυτής και ιστορικός ηγέτης της ΕΔΕΚ». Πολίτης. 26 Απριλίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021.
Andrew R. Novo, On All Fronts: EOKA and the Cyprus Insurgency, 1955-1959, σελ. 78-79, 2010
Αντώνης Αντωνίου, Ελληνική Αριστερά και Κυπριακό Ζήτημα στη Δεκαετία του 1950, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας, Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, 2015, σελ. 240-241
Bάσος Λυσσαρίδης, «Οι επιδράσεις του αγώνα της ΕΟΚΑ στα απελευθερωτικά κινήματα άλλων λαών», Πενήντα Χρόνια μετά τον Απελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ: μια ιστορική αποτίμηση (επιστημονικό-ιστορικό συνέδριο), Λευκωσία 2005, σελ. 57
Βιογραφικό Λυσσαρίδη Αρχειοθετήθηκε 2019-07-26 στο Wayback Machine., edek.org.cy
«Βιογραφικό Επίτιμου Προέδρου ΕΔΕΚ – Βάσου Λυσσαρίδη». Κίνημα Σοσιαλδημοκρατών-Ε.Δ.Ε.Κ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2019.
Τσίμας, Κώστας (2004). Σελίδες Ζωής: Αγώνες για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία. Αθήνα: εκδόσεις Προσκήνιο. σελ. προλόγου. ISBN 978-960-8318-23-6.
Η Καθημερινή, 22 Σεπτεμβρίου 1983
«40 χρόνια απο την απόπειρα δολοφονίας του Β.Λυσσαρίδη». www.sigmalive.com. 30 Αυγούστου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2019.
Μισιαούλη, Άννα (1 Σεπτεμβρίου 2018). «Βαρβάρα Δ. Λοΐζου: Προαισθάνθηκε το θάνατό του ο Δώρος». Dialogos. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2019.
«Εκλογές 31ης Ιουλίου 1960». www.parliament.cy. Βουλή των Αντιπροσώπων (Κύπρος). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2019.
«Εκλογές 5ης Ιουλίου 1970». www.parliament.cy. Βουλή των Αντιπροσώπων (Κύπρος). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2019.
«Εκλογές 5ης Σεπτεμβρίου 1976». www.parliament.cy. Βουλή των Αντιπροσώπων (Κύπρος). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2019.
«Εκλογές 24ης Μαΐου 1981». www.parliament.cy. Βουλή των Αντιπροσώπων (Κύπρος). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2019.
«Εκλογές 8ης Δεκεμβρίου 1985». www.parliament.cy. Βουλή των Αντιπροσώπων (Κύπρος). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2019.
«Οι Πρόεδροι της Βουλής των Αντιπροσώπων από το 1960 έως σήμερα». www.parliament.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2019.
«Δεν δεσμεύεται η Βουλή για την εκλογή προέδρου από την απόφαση 1985». Πολίτης. 30 Μαΐου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2019.
«Εκλογές 19ης Μαΐου 1991». www.parliament.cy. Βουλή των Αντιπροσώπων (Κύπρος). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2019.
«Εκλογές 26ης Μαΐου 1996». www.parliament.cy. Βουλή των Αντιπροσώπων (Κύπρος). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2019.
«Εκλογές 27ης Μαΐου 2001». www.parliament.cy. Βουλή των Αντιπροσώπων (Κύπρος). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2019.
«Κόμματα: Εκλογές άνευ ανθυποψηφίου». Πολίτης. 29 Απριλίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2019.
Στυλιανού, Μαρία (10 Νοεμβρίου 2012). «Ιστορία των Προεδρικών Εκλογών». www.sigmalive.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2019.
Μακάριος Δρουσιώτης, ΕΟΚΑ Β΄ και CIA: Το ελληνοτουρκικό παρακράτος στην Κύπρο, σελ. 52-64, Εκδ. Αλφάδι, 2002
«Οι Κοκκινοσκούφηδες του Πενταδάκτυλου 1963 – 1964». Philenews. Ο Φιλελεύθερος. 20 Ιανουαρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2019.

«ΒΑΣΟΣ ΛΥΣΣΑΡΙΔΗΣ Με το όνειρο ζωντανό». ΤΑ ΝΕΑ. 9 Αυγούστου 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2019.

Πηγές

«50 χρόνια κυπριακού κοινοβουλίου» (PDF). Βουλή των Αντιπροσώπων (Κύπρος). σελ. 26. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουλίου 2019.
«ΛΥΣΣΑΡΙΔΗΣ Μ. ΒΑΣΟΣ». Βουλή των Αντιπροσώπων (Κύπρος). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2004. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2004.
«Βιογραφικό Επίτιμου Προέδρου ΕΔΕΚ – Βάσου Λυσσαρίδη». Κίνημα Σοσιαλδημοκρατών-Ε.Δ.Ε.Κ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2019.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ιστοσελίδα Ιδρύματος Λυσσαρίδης

Πολιτικά αξιώματα
Προκάτοχος Γεώργιος Λαδάς	Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων 30 Δεκεμβρίου 1985 - 29 Μαΐου 1991	Διάδοχος Αλέξης Γαλανός
Κομματικά πολιτικά αξιώματα
Προκάτοχος -	Πρόεδρος Κ.Σ. ΕΔΕΚ 6 Φεβρουαρίου 1969 - 21 Ιουλίου 2001	Διάδοχος Γιαννάκης Ομήρου